ظهور پدیده قاچاق کودکان در کشور

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با انتقاد از نحوه اجرای طرح جمع‌آوری کودکان کار و خیابان گفت: یکی از دلایلی که موجب بروز مشکلات در اجرای طرح جمع‌آوری کودکان کار و خیابان شده، عدم فعالیت‌ درست در این زمینه است.

 حبیب الله مسعودی فرید (معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور) در رابطه با اظهارات فرماندار تهران مبنی بر جمع‌آوری ۱۰۰۰ کودک متکدی از سطح شهر تهران بیان داشت: اعتقاد داریم که آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی که در سال ۸۴ به تصویب هیات دولت رسیده، مناسب است، اما اگر چند دستگاه به این آیین‌نامه اضافه شوند، مشکلات موجود حل خواهد شد. بهزیستی با توجه به این آیین‌نامه در حال ساماندهی کودکان کار و خیابان است.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور افزود: نقش همه دستگاه‌ها در این آیین‌نامه مشخص شده است و همواره بر ایفای نقش همه دستگاه‌ها در این زمینه اصرار داریم.

برای کودکان کار و خیابان نمی‌توان یک نسخه واحد پیچید

فرید گفت: نظر این است که برای کودکان کار و خیابان نمی‌توان یک نسخه واحد داشته باشیم، اما باید براساس آیین‌نامه رفتار کنیم. یک کودک کار و خیابان ممکن است؛ سرپرست یک خانواده یا تنها فردی باشد که قادر است نیازهای مالی خانواده را تامین کند، یا اینکه ممکن است؛ سرپرست این کودک بیمار یا معتاد باشد. در برخی موارد نیز امکان وجود دارد؛ پدر و مادر یا دیگر افراد از این کودک سوءاستفاده می‌کنند. هرکدام از اینها برخورد خاص خود را می‌طلبد.

وجود ۵۰ مرکز روزانه نگهداری کودکان کار و خیابان در کشور

وی افزود: سازمان بهزیستی از سه سال قبل حیطه جدیدی را آغاز کرده که آن مربوط به تاسیس مراکز روزانه‌ای به نام مراکز حمایتی – آموزشی کودک و خانواده است. اکثر کودکان کار یعنی بالای ۹۰ درصد آنها با خانواده خود زندگی می‌کنند به همین خاطر برای ساماندهی آنها باید این کودکان را در قالب خانواده تحت پوشش قرار دهیم، یعنی بدون توجه به اینکه این کودک از چه خانواده‌ای در خیابان مشغول به کار است؛ باید تحت حمایت قرار گیرد. ۵۰ مرکز روزانه در کل کشور برای این کودکان وجود دارد.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تاکید کرد که همکاری مستقیم با NGOها و سازمان‌های مردم نهاد برای ترویج این سیاست حائز اهمیت است.

وی با اشاره به اینکه تمامی این ۵۰ مرکز توسط بخش غیردولتی آموزش دیده و با سابقه مناسب در حوزه کودکان خیابانی فعالیت می‌کنند، گفت: در این مراکز فرآیند کار به صورت ارتباط با کودک، جذب کودک و ارتباط با خانواده و تهیه گزارش مددکاری از خانواده است. اگر خانواده نیازمند باشد باید به آن کمک کرد، اگر هم خانواده و یا باندهای مختلف از کودک در این رابطه سوءاستفاده می‌کنند، باید به نهادهای قضایی و انتظامی اطلاع داد.

شناسایی ۵ باند سوءاستفاده‌کننده از کودکان

فرید با یادآوری اینکه در سال گذشته ۵ باند در این خصوص شناسایی شد، گفت: طبق قانون مسئولیت کودکان کار و خیابان با بهزیستی و شهرداری است و اگر لازم باشد، نیروی انتظامی باید ورود پیدا کند. یعنی در زمانی که بحث سوء‌استفاده و مانور باندها مطرح می‌شود، باید نیروی انتظامی وارد میدان شود تا با کسانی که کودکان را اجیر می‌کنند، برخورد شود.

وی ادامه داد: دادستانی و قوه قضائیه نسبت به این قضیه بسیار حساس هستند و شدیدترین برخوردها با این افراد صورت می‌گیرد. از مردم هم درخواست می‌کنیم اگر نسبت به فعالیت این باندها آگاهی دارند تمامی اطلاعات را به بهزیستی ارائه دهند.

ضرورت رسیدگی به کودکان کار غیرایرانی

فرید تاکید کرد: نباید از کنار کودکان کار غیر ایرانی نیز بگذریم و اجازه دهیم عده‌ای از این افراد سوءاستفاده کنند. باید به دلیل کودک بودن آنها به مسائل و مشکلاتشان رسیدگی کنیم. در جذب اخیری که در خیابان صورت گرفت؛ ۶۰۰ کودک غیرایرانی بودند. این مسئله باید بررسی شود، این کودکان باید ساماندهی شوند و نباید اجازه داد که کسی از این کودکان سوءاستفاده کند. برخی از این کودکان اجازه تردد ندارند و نداشتن این اجازه تردد امکان هر گونه سوءاستفاده از کودکان را فراهم می‌کند و ممکن است هر گونه مشکلات حادی را برای آنها به وجود بیاورد.

لزوم ورود وزارتخانه‌های کشور و امور خارجه برای ساماندهی کودکان

فرید افزود: آماری از این کودکان وجود ندارد. در این حوزه نقش ‌NGOها بسیار موثر است؛ همچنین  وزارت امورخارجه و بخش اتباع خارجه وزارت کشور باید به این مسئله ورود پیدا کنند تا برای ساماندهی این کودکان اقدامات درستی صورت گیرد.

وی بیان داشت: فرآیند جمع‌آوری فقط باید با جذب و اعتمادسازی صورت گیرد، حتی در آیین‌نامه نیز روی این مسئله تاکید شده است، بنابراین اگر رفتاری جز این صورت گیرد ناشی از عدم پیروی از آیین‌نامه است. بارها به نماینده دادستانی اعلام شد که آیین‌نامه به همه دستگاه‌ها ارسال شود تا آنها ملزم شوند طبق آن رفتار کنند. شورای عالی کودک نیز باید به طور مرتب برگزار شود.

عدم فعالیت‌ درست در طرح جمع‌آوری کودکان کار و خیابان

وی ادامه داد: وقتی این اقدامات درست انجام نشود، فضا نیز برای کودکانی از این دست مشکل‌ساز می‌شود. باید سازمان‌ها فعال‌تر باشند. یکی از دلایلی که موجب بروز مشکلات در اجرای طرح جمع‌آوری کودکان کار و خیابان شده، عدم فعالیت‌ درست در این زمینه است.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: شما در یک کشور اروپایی به ندرت کودکان را در حال دست‌فروشی و یا تکدی‌گری سر چهارراه‌ها مشاهده می‌کنید، اما مسئله این است که هیچ کودکی بدون اجازه و مجوز حق ورود به این کشورها را ندارد و اگر هم وارد شود اجازه نمی‌دهند، این کودکان سر چهارراه‌ها تکدی‌گری کنند و یا زمینه برای سوء استفاده از آنها فراهم شود و افرادی از این کودکان برای تامین مالی خود استفاده کنند.

باید با کودکان کار مهربانانه برخورد کرد

وی با اشاره به اینکه پدیده قاچاق کودکان در کشور به وجود آمده است، افزود: اصلا مشخص نیست تعداد بچه‌هایی که از افغانستان به کشور ما آمده‌اند چند نفر است و آیا  آنها شب به خانه‌های خود باز می‌گردند یا خیر؟

فرید خاطرنشان کرد: به راحتی می‌توان با وعده و وعید کودکان را فریب داد تا زمینه برای سوءاستفاده و آزار آنها فراهم شود. باید رفتار با آنها مهربانانه و در راستای جذب باشد، اما به این مسئله هم توجه شود تا زمانی که کودک در خیابان حضور دارد زمینه برای مشکلات عدیده برای آنها نیز فراهم می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: توسعه خدمات روزانه با نگاه کاهش آسیب مدنظر است و با این کار می‌توان به سمت کاهش آسیب در کودکان و نبود آنها در خیابان باشیم. این مسئله را هم باید در نظر بگیریم که اگر بخواهیم سختگیرانه برخورد کنیم، ممکن است این کودکان را به سمت کارگاه‌های زیرزمینی سوق دهیم که در این مکان‌ها آسیب‌های بیشتری به آنها وارد خواهد شد.

جداسازی کودکان کار و متکدی در دستور کار

فرید گفت: نقش NGOها و سازمان‌های مردم‌نهاد بسیار مهم است، چرا که وجود این کارگاه‌ها و فعالیت کودکان در آن بسیار خطرناک‌تر از حضور کودکان در چهارراه‌ها است. باید رویکرد چند جانبه داشته باشیم هم به کودکان کار توجه کنیم و هم به کودکان خیابان و سیاست ما مبتنی بر مصلحت کودکان باشد.

وی تاکید کرد: جداسازی کودکان کار و متکدی مدنظر است، اما خروجی آنها تقریباً در یک ردیف قرار می‌گیرند. آنچه که مهم است، این است که جای کودک در خیابان نیست. آیین‌نامه ساماندهی متکدیان نیز در این خصوص وجود دارد که متولی آن شهرداری است، اما بهزیستی اعلام کرده است که اگر کودکی زیر ۱۵ سال حین تکدی‌گری در این طرح جمع‌آوری شد به بهزیستی تحویل داده شود. به هرحال این افراد کودک هستند و نمی‌شود با روشی که با تکدی‌گری بزرگسالان برخورد می‌کنیم با آنها نیز برخورد کرد.