جای خالی آیت الله هر روز پر رنگ تر از دیروز

روزنامه آرمان در گفت وگو با محمد محمودی نوشت: جای خالی آیت‌ا... هاشمی روز به روز پررنگ‌تر خواهد شد و در بزنگاه‌ها و موقعیت‌های خطیر پیش رو، بیشتر عیان می‌گردد.

در ادامه در گزیده ای از این گفت وگو می خوانیم: در حالی که از آن شب زمستانی سرد و تلخ که خبر وفات آیت‌ا... هاشمی به سرعت نور در ایران پیچید بیش از 250 غروب گذشته و در حال نزدیک شدن به سالگرد ارتحال نماد اعتدال انقلاب هستیم. سراغ محمد محمودی دبیر پایگاه اطلاع‌رسانی hashemiRafsanjani.ir رفتیم تا درباره مسائل روز سراغی دوباره از تفکر آیت‌ا... بگیریم که آنچه در پی می‌آید محصول این گفت‌وگوست.

**قریب 9 ماه از درگذشت آیت‌ا... هاشمی می‌گذرد، تحلیل شما از تاثیر جای خالی ایشان چیست؟

ارائه تحلیل دقیق از تاثیر غیبت آیت‌ا... هاشمی قطعا نیازمند گذشت زمان بیشتر و رسیدن به بزنگاه‌های تاریخی است، ولی آنچه توجه مرا به عنوان یک کارشناس حوزه رسانه در همین چندماه گذشته به خود جلب کرده، رکود عجیبی است که بر فضای خبری کشور در غیاب ایشان سایه ‌انداخته است و اثری از خبرسازی‌های منحصربفرد آیت‌ا... هاشمی دیده نمی‌شود.

**حتی در فضای انتخاباتی کشور در ابتدای امسال؟

حتی در فضای انتخابات 96 هم از خبرسازی‌های خاصی که فقط آیت‌ا... هاشمی توان و ظرفیت تولید آن را داشت خبری نبود، فقط کافی است یک مقایسه ساده میان مباحث مطرح شده در این انتخابات با دو انتخابات گذشته انجام دهید تا عمق تفاوت را احساس کنید.

**ممکن است ازمصادیق عینی مثال بزنید؟

ببینید! با حضور آیت‌ا... هاشمی، انتخابات‌ها، شکل کلان گفتمانی به خود می‌گرفت، مثلا در انتخابات 92 محور تغییر جهت سیاسی کشور شد یا در انتخابات 94 مباحث کلانی پیرامون مجلس خبرگان و وظایف آن مطرح شد که کارگردان رسانه‌ای آنها، شخص آیت‌ا... هاشمی بود و این موضوع تا جایی پیش رفت که مشارکت عظیم مردم در انتخابات خبرگان، انتخابات مجلس را هم با خود برد، ولی در انتخابات 96 خبری از این موضوعات نبود و بیشتر انرژی کاندیداها مصروف مسائل معیشتی شد و به خاطر آنکه ظرفیت خبری ویژه‌ای نداشت بعد از انتخابات نیز به سرعت فروکش کرد.

**آیا این رکود خبری یا گفتمانی در غیاب آیت‌ا... هاشمی قابل ترمیم است؟

پاسخ من به این سوال منفی است، چون معتقدم جای خالی آیت‌ا... هاشمی روز به روز پررنگ‌تر خواهد شد و در بزنگاه‌ها و موقعیت‌های خطیر پیش رو، بیشتر عیان می‌گردد.

**با چه استدلالی این حرف را می‌زنید؟

راستش را بخواهید من برای ادعایم شاهدی جز زمان ندارم! ولی به همان دلایلی که در بحث رکود خبری و مسائل کلان گفتمانی به آنها اشاره کردم در سایر حوزه‌ها هم همان نظر را دارم.

**مثلا؟

مثلا حضور آیت‌ا... هاشمی در مجمع تشخیص مصلحت نظام، که آنجا را به نوعی به گرانیگاه سیاست خارجی تبدیل کرده بود. واقعا تواضع و احترامی که بزرگان سیاست و دیپلماسی دنیا از نبیه‌بری لبنانی تا گرهارد شرودر آلمانی به نظرات و دیدگاه‌های آیت‌ا... هاشمی می‌گذاشتند، حیرت انگیز بود. ای کاش روزی مشروح دیدارهای خارجی رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام منتشر شود تا صحت ادعای من بر همگان روشن شود.

**فقط تواضع و احترام بود یا تاثیرات میدانی هم داشت؟

قطعا تاثیرات جدی داشت، بالاخص در مورد به ثمر رسیدن توافق ژنو وامضای برجام، پیام‌های صریحی که رئیس فقید مجمع در دیدارهایی نظیر دیدار با رئیس جمهور اتریش و وزرای خارجه آلمان و سوئد و سوئیس و رئیس مجلس سنای ایتالیا درباره خواست مردم ایران برای تعامل با دنیا مخابره کرد کاملا بر فضای مذاکرات هسته‌ای تاثیر داشت.

**دلیل این میزان تاثیرگذاری ایشان را در سیاست خارجی چه می‌دانید؟

این سوالی بود که گرهارد شرودر (صدراعظم سابق آلمان) هم در دیدار آیت‌ا... هاشمی از ایشان پرسید که در کجا درس دیپلماسی خوانده‌اید که امروز همچون استادی باید سیاست خارجی را از شما آموخت؟

**آیت‌ا... هاشمی چه پاسخی به سوال گرهارد شرودر دادند؟

دقیقا خاطرم نیست، ولی مطمئنم به لبخندی بسنده کردند، چون همان‌طور که خودشان در آخرین روزهای عمر گفتند هنوز خود را یک آدم روستایی و معمولی می‌دانستند.

**درباره تحولات پیرامون برجام و همه‌پرسی اقلیم کردستان به نظر شما دیدگاه احتمالی آیت‌ا... هاشمی بر چه محوری قرار می‌گرفت؟

درباره برجام که بارها پیش‌بینی‌های آیت‌ا... هاشمی به روشنی و صراحت بیان شده بود که روزهای سخت آمریکای ترامپ خیلی دور نیست و امروز شاهدیم که نه برجامی توسط ترامپ پاره شد و نه اروپایی همراه حرف‌های جنگ‌طلبانه او می‌شود. اگر حرف‌ها و سخنان آیت‌ا... هاشمی از ابتدا تا انتهای مذاکرات هسته‌ای منتشر شود به خوبی روشن خواهد شد که چقدر مسیر و آینده برجام برای ایشان روشن بود. درباره تحولات اقلیم کردستان عراق هم قطعا ایشان با هرگونه گسستی در تمامیت ارضی عراق مخالفت می‌کردند، ولی روش برخوردشان بنزین ریختن بر این آتش افروخته شده نبود.

**اگر اجازه بدهید کمی به مسائل داخلی برگردیم و تحلیل شما را از نگاه آیت‌ا... هاشمی به انتخابات‌های پیش رو در سال‌های 98 و 1400 جویا شویم؟

از نگاه من، شخص آیت‌ا... هاشمی نخ تسبیح موفقیت‌های باورنکردنی سه انتخابات گذشته بود و از همین منظر انتخابات سال92 را سخت‌ترین انتخابات بعد از انقلاب می‌دانم که واقعا به مدد تدبیر و ایثار بی‌بدیل آیت‌ا... هاشمی امکان عبور و نتیجه‌گیری معجزه‌گونه از آن فراهم شد درست مثل بیتی که خودشان بارها زمزمه می‌کردند:

از این سموم که بر طرف بوستان بگذشت
عجب که بوی گلی هست و رنگ نسترنی

**نگفتید نظرتان را درباره انتخابات‌های پیش رو؟ برخی از الان زمزمه عدم ائتلاف سر داده‌اند...

من فکر می‌کنم که اصلاح‌طلبان آن‌قدر از اشتباهات 84 عبرت گرفته‌اند که دست به چنین قمارهای خطرناکی نزنند. از دید من انتخابات 1400 قطعا از انتخابات 92 دشوارتر نیست همان‌طور که انتخابات 96 هم به‌رغم تمام هیاهوها چندان دشوار نبود و همه دیدند که پیش‌بینی آیت‌ا... هاشمی از دولت دوم روحانی آن‌هم با رای بالاتر مردم چگونه محقق شد. در مسیر آینده هم قطعا وضع به همین‌گونه است، مشروط به آنکه مقابل نص آیت‌ا... هاشمی اجتهادهای شخصی نکنیم و به تفکر ائتلاف حداکثری ایشان اقتدا کنیم.

**نظرتان در میزان اعتماد آیت‌ا... هاشمی به دکتر روحانی چیست؟

من به نوبه خودم هیچ‌گاه در تشخیص آیت‌ا... هاشمی شک نکرده‌ام و معتقدم ایشان، دکتر روحانی را بسیار قبول داشت که تا آخر پای او ایستاد. فراموش نکنیم که آیت‌ا... هاشمی نه خود و نه هیچ‌کس دیگری را مصون از خطا نمی‌دانست، ولی معتقد بود آنچه مهم است جهت حرکت است که درباره عملکرد روحانی آن را بسیار درست ارزیابی می‌کرد. ضمن آنکه دولت روحانی را آقای هاشمی، مظلوم‌ترین دولت بعد از انقلاب می‌دانستند که خود این تعبیر، مفاهیم گسترده‌ای را در دل خود دارد.

**سالگرد ارتحال آیت‌ا... هاشمی نزدیک است. شما چه نظری درباره نحوه گرامیداشت آن ایام دارید؟

اگر بخواهم در خلاصه‌ترین شکل ممکن پاسخ شما را بدهم باید بگویم ایام ارتحال آیت‌ا... هاشمی باید به نماد اعتدالخواهی مردم ایران تبدیل شود تا بتواند نقطه تحولات عظیمی در آینده باشد، همان‌طور که خود آیت‌ا... هاشمی در طول حیات مبارکش این‌گونه بودند. از دولت آقای روحانی هم انتظار می‌رود نسبت به نامگذاری روز تشییع تاریخی آیت‌ا... هاشمی به نام روز ملی اعتدال اقدام کرده و مقدمات اعطای جایزه یا نشانی را به نام آیت‌ا... هاشمی برای بسط و گسترش اعتدال علوی فراهم نماید.

**حرف آخر؟

حرف آخرم این است که هیچ‌کس برای هاشمی عزیزتر از رهبری نبود. آقای حسنی امام جمعه ارومیه در خاطراتش می‌نویسد اولین بار در سال59 تعبیر«آقا» را درباره آیت‌ا... خامنه‌ای از زبان آقای هاشمی شنیده است. لباس دوستی رهبری لباس تن هاشمی بود نه یک لباس عاریه‌ای. خیلی‌ها امروز می‌خواهند بر گذشته‌های خود خاک بپاشند و مدعی ارادتی شوند که از عمق جان ندارند، ولی هاشمی عمری پای اخوت فی‌ا... با آیت‌ا... خامنه‌ای ماند و بر همان حال نیز از دنیا رفت.