برپایی مجلس عزاداری، آداب و ابزاری دارد که در هر کشور و یا شهری متفاوت بوده، اما عَلَم یا نشان هیئت از مولفه های مشترکی است که در هر شهر و یا مجلس عزاداری از آیین آن منطقه نشات می گیرد.
برپایی مجلس عزاداری، آداب و ابزاری دارد که در هر کشور و یا شهری متفاوت بوده، اما عَلَم یا نشان هیئت از مولفه های مشترکی است که در هر شهر و یا مجلس عزاداری از آیین آن منطقه نشات می گیرد.قدیمی‌ترین علم‌های ایرانی در کاخ توپ‌قاپی استانبول نگهداری می‌شود. این علم‌ها از غنایم جنگی است و پس از تصرف شهر تبریز توسط سپاهیان عثمانی، شاه سلیم آن‌ها را به استانبول منتقل کرد که پس از رواج تشیع در زمان شاه اسماعیل، مورد استفاده دسته‌ها عزاداری قرار می‌گرفت، از صفحه‌ای آهن به صورت تیغه‌ای باریک و بلند ساخته می‌شد.
در راس آن علامت و نشان سنتی و قومی قبیله و در شیعه مذهبان نام الله یا نام الله و محمد و علی یا نام الله و پنج تن نقره کاری (نقره کوبی) یا کنده کاری می‌شد. تیغه باریک و بلند آهنین با صفحه‌ای مدور و بزرگ‌تر در انتهای تیغه که دارای قابی از فلز بود خاتمه می‌یافت. دور این قاب را با سر‌های اژد‌ها که از هنر‌های چینی و ژاپنی اقتباس شده بود، می‌آراستند. این علم‌ها برروی دسته‌ای چوبی یا فلزی قرار می‌گرفت و پیشاپیش دسته‌ها حمل می‌شد.
با فرارسیدن محرم و استفاده هیئت ها از عَلَم و کُتَل، نظر مراجع تقلید را در این خصوص بخوانید.
سؤال: بسیاری از تکایا در ایام عزاداری‌های مذهبی، اقدام به حمل «علاماتی» می‌کنند که به قیمت گزافی خریده شده و حمل آن نیز موجب اشکال است. این وسائل از نظر شرعی چه حکمی دارند؟
امام خمینی رحمه الله: اشکال ندارد.
سؤال: حکم علم‌هایی که در مراسم عزاداری امام حسین علیه السلام از آن‌ها استفاده می‌شود و بعضی دارای نقش و نگار‌هایی نیز هستند چیست؟
آیت الله فاضل لنکرانی: استفاده از آن‌ها در عزاداری جایز است.
سؤال: آیا جایز است پارچه و دستمال‌هایی را که در ایام محرم بر روی علم می‌بندند بفروش برسانند و در عزاداری و تعمیر حسینیه مصرف کنند؟
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر در مراسم عزاداری محل حاجت نباشد و زاید بر متعارف باشد، می‌توانند بفروشند و به مصارف عزاداری و احتیاجات حسینیه‌ها برسانند.
سوال: در بعضی از مساجد در ایام عزاداری از عَلَمهای متعددی استفاده می‌شود که دارای تزئینات زیاد و گرانب‌هایی است و گاهی موجب سؤال متدینین از اصل فلسفه آن‌ها میگردد و در برنامههای تبلیغی خلل ایجاد میکند و حتّی با اهداف مقدس مسجد تعارض دارد، حکم شرعی در این رابطه چیست؟
مقام معظم رهبری: اگر قرار دادن آن‌ها در مسجد با شئونات عرفی مسجد منافات داشته باشد و یا برای نمازگزاران مزاحمت ایجاد کند، اشکال دارد.
سوال: اگر شخصی عَلَمی را برای عزاداری سیدالشهدا (علیه‌السلام) نذر کرده باشد، آیا جایز است مسئولین حسینیه از قبول آن خودداری کنند؟
مقام معظم رهبری : این نذر، متولّی حسینیه و هیأت امناء آن را ملزم به قبول عَلَم نمیکند.
سوال: استفاده از عَلَم در مراسم عزاداری سیدالشهدا (علیه‌السلام) با قرار دادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزاداری چه حکمی دارد؟
مقام معظم رهبری: فی‌نفسه اشکال ندارد، ولی نباید این امور جزء دین شمرده شوند.
سؤال: عَلَم بزرگى وجود دارد که تاریخچه آن تقریباً به ۱۳۰۰ سال مى رسد و رسم بر این بوده و هست که از روز اوّل ماه محرّم تا روز عاشورا عَلَم را به تک تک منازل اهالى جهت زیارت مى برند و اعتقاد زیادى به آن دارند و حاجت مى گیرند. لطفاً دراین زمینه به سؤالات زیر پاسخ دهید:
الف) مبالغ هنگفتى به عنوان نذرى بر سر عَلَم مى بندند و بعضى‌ها هم گوسفندى جلوى عَلَم قربانى مى کنند. وجه نقد و گوسفند قربانى به چه کسى تعلّق مى گیرد؟
ب) عَلَمداران که گروهى از سادات مى باشند، عَلَم فوق را ارثیه پدرى مى دانند که نسل به نسل از پدر به پسر منتقل مى گردد و وجوهات نذرى را بین خودشان تقسیم مى کنند. آیا این کار صحیح است؟ اگر صحیح است، آیا به اولاد دختر هم سهمى مى رسد؟
ج) با توجّه به اینکه جایگاه عَلَم در طول سال در امام زاده مى باشد، آیا چیزى از نذورات، به امام زاده نیز تعلّق مى گیرد؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: الف. تا ج) با توجّه به اینکه چنین برنامه اى در روایات معصومین (علیهم السلام) مطلقاً نیامده است و از نظر تاریخى نیز مدرکى براى آن در دست نیست بر همه مؤمنین و مؤمنات لازم است که این کار را ترک کنند و نذورات خود را به هیئت امناى حسینیه که از میان افراد معتبر باید انتخاب شوند تسلیم کنند، تا نذورات را صرف مجالس عزادارى و کمک به ایتام و مستمندان کنند و اجازه ندهند افراد سودجو از نام مبارک امام حسین (علیه السلام) و پرچم، سوء استفاده کنند.
سؤال: با توجّه به شایعاتى که علامت را نشان صلیب و ترویج مسیحیت مى داند، آیا بردن علامت به هیئت‌ها و خیابان‌ها اشکال دارد؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: با توجّه به اینکه دشمنان، پیرایه هایى به علامت مى بندند بهتر است از آن پرهیز شود و به پرچم هاى آبرومند ساده قناعت گردد.
سؤال: نظر معظّم له نسبت به استفاده از علامت هایى که مجسّمه حیوانات از قبیل: مرغ و خروس و دیگر اشیا و جمادات بر روى آن‌ها نصب شده، چیست؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: به طور کل از این گونه علامت‌ها اجتناب کنید.
سؤال: در شهر ما، در هر مسجد، یک عَلَم وجود دارد که هر سال در ایّام عزادارى، مخصوصاً در روزهاى عاشورا این عَلَم را به حرکت در مى آورند، هر یک از این عَلَم‌ها هر چند دقیقه یکبار بر شانه فردى مى نشیند و آن فرد پس از بوسیدن آن عَلَم، به یکى از پارچه هاى آن پول مى بندد. مردم مى گویند: «هر کس نذرى داشته باشد و عَلَم روى شانه اش بنشیند و او به عَلَم پول ببندد نذرش قبول مى شود!» افراد زیادى به عَلَم اعتقاد دارند، آن‌ها مى گویند: «عَلَم به وسیله کسى که آن را در دست دارد حرکت نمى کند، بلکه حرکت آن توسّط قدرت الهى است!» نظر شما در این مورد چیست؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: پرچمهایى که در عزادارى امام حسین (علیه السلام) حمل مى شود، چون متعلّق به عزادارى آن حضرت مى باشد محترم است، امّا حاجت را باید از خداوند با شفاعت امام حسین (علیه السلام) خواست، نه از عَلَم.
سؤال: در روز عاشورا مراسم عجیبى در شهر ما انجام مى شود. بدین صورت که مردم الوارهاى سنگین را به شکل لانه کبوتر که تقریباً پنج تُن وزن دارد بلند کرده و دور مى زنند و بعد به روى زمین گذاشته و سینه مى زنند و این کار را چندین بار انجام مى دهند. نظر شما چیست؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: این کار در روایات اسلامى وارد نشده و بهتر است به جاى آن، مجالس پرشکوه عزادارى و دسته جات برگزار شود.
سوال: در مراسم عاشورا مراسمی، چون عَلَم‌گردانی، چهل‌چراغ‌کشی و نخل‌گردانی چه حکمی دارند؟
آیت الله صافی گلپایگانی: مانع ندارد.
سوال:استفاده از عَلَم چه صورتی دارد؟
آیت الله صافی گلپایگانی: در مراسم عزاداری سالار شهیدان حضرت ابی عبدالله الحسین (علیه السلام) استفاده از عَلَم که تعظیم شعائر محسوب می‌شود به‌شرط اینکه مشتمل بر مجسّمه ذی‌روح که حرام است نباشد، اشکال ندارد؛ بلکه مطلوب است.
سوال: در ایام عاشورا ضریحمانندی به نام نخل را به اسم و رسم عزاداری ملبّس به اَلبسه و اَقمشة فاخره می‌کنند، با عنایت به فتوای مرحوم حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی که فرمود: ه‌اند: «عزاداری در ایام عاشورا بر‌حسب متعارف بلاد مختلف است و آنچه در هر بلدی مصداق عزاداری است مانعی ندارد»، نظر حضرتعالی در این‌باره چیست؟
آیت الله صافی گلپایگانی: آنچه استاد عظیم‌الشأن ما+ در پاسخ سؤال مذکور فرمود: ه‌اند موردتأیید اینجانب است.
سوال: آیا شمع روشن کردن در شام غریبان سیدالشهدا (علیه السلام) را بلا‌اشکال می‌دانید؟ آیا از مصادیق بدعت نیست؟
آیت الله صافی گلپایگانی: اشکال ندارد.
با فرارسیدن محرم و استفاده هیئت ها از عَلَم و کُتَل، نظر مراجع تقلید را در این خصوص بخوانید.
سؤال: بسیاری از تکایا در ایام عزاداری‌های مذهبی، اقدام به حمل «علاماتی» می‌کنند که به قیمت گزافی خریده شده و حمل آن نیز موجب اشکال است. این وسائل از نظر شرعی چه حکمی دارند؟
امام خمینی رحمه الله: اشکال ندارد.
سؤال: حکم علم‌هایی که در مراسم عزاداری امام حسین علیه السلام از آن‌ها استفاده می‌شود و بعضی دارای نقش و نگار‌هایی نیز هستند چیست؟
آیت الله فاضل لنکرانی: استفاده از آن‌ها در عزاداری جایز است.
سؤال: آیا جایز است پارچه و دستمال‌هایی را که در ایام محرم بر روی علم می‌بندند بفروش برسانند و در عزاداری و تعمیر حسینیه مصرف کنند؟
آیت الله فاضل لنکرانی: اگر در مراسم عزاداری محل حاجت نباشد و زاید بر متعارف باشد، می‌توانند بفروشند و به مصارف عزاداری و احتیاجات حسینیه‌ها برسانند.
سوال: در بعضی از مساجد در ایام عزاداری از عَلَمهای متعددی استفاده می‌شود که دارای تزئینات زیاد و گرانب‌هایی است و گاهی موجب سؤال متدینین از اصل فلسفه آن‌ها میگردد و در برنامههای تبلیغی خلل ایجاد میکند و حتّی با اهداف مقدس مسجد تعارض دارد، حکم شرعی در این رابطه چیست؟
مقام معظم رهبری: اگر قرار دادن آن‌ها در مسجد با شئونات عرفی مسجد منافات داشته باشد و یا برای نمازگزاران مزاحمت ایجاد کند، اشکال دارد.
سوال: اگر شخصی عَلَمی را برای عزاداری سیدالشهدا (علیه‌السلام) نذر کرده باشد، آیا جایز است مسئولین حسینیه از قبول آن خودداری کنند؟
مقام معظم رهبری : این نذر، متولّی حسینیه و هیأت امناء آن را ملزم به قبول عَلَم نمیکند.
سوال: استفاده از عَلَم در مراسم عزاداری سیدالشهدا (علیه‌السلام) با قرار دادن آن در مجلس عزا یا حمل آن در دسته عزاداری چه حکمی دارد؟
مقام معظم رهبری: فی‌نفسه اشکال ندارد، ولی نباید این امور جزء دین شمرده شوند.
سؤال: عَلَم بزرگى وجود دارد که تاریخچه آن تقریباً به ۱۳۰۰ سال مى رسد و رسم بر این بوده و هست که از روز اوّل ماه محرّم تا روز عاشورا عَلَم را به تک تک منازل اهالى جهت زیارت مى برند و اعتقاد زیادى به آن دارند و حاجت مى گیرند. لطفاً دراین زمینه به سؤالات زیر پاسخ دهید:
الف) مبالغ هنگفتى به عنوان نذرى بر سر عَلَم مى بندند و بعضى‌ها هم گوسفندى جلوى عَلَم قربانى مى کنند. وجه نقد و گوسفند قربانى به چه کسى تعلّق مى گیرد؟
ب) عَلَمداران که گروهى از سادات مى باشند، عَلَم فوق را ارثیه پدرى مى دانند که نسل به نسل از پدر به پسر منتقل مى گردد و وجوهات نذرى را بین خودشان تقسیم مى کنند. آیا این کار صحیح است؟ اگر صحیح است، آیا به اولاد دختر هم سهمى مى رسد؟
ج) با توجّه به اینکه جایگاه عَلَم در طول سال در امام زاده مى باشد، آیا چیزى از نذورات، به امام زاده نیز تعلّق مى گیرد؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: الف. تا ج) با توجّه به اینکه چنین برنامه اى در روایات معصومین (علیهم السلام) مطلقاً نیامده است و از نظر تاریخى نیز مدرکى براى آن در دست نیست بر همه مؤمنین و مؤمنات لازم است که این کار را ترک کنند و نذورات خود را به هیئت امناى حسینیه که از میان افراد معتبر باید انتخاب شوند تسلیم کنند، تا نذورات را صرف مجالس عزادارى و کمک به ایتام و مستمندان کنند و اجازه ندهند افراد سودجو از نام مبارک امام حسین (علیه السلام) و پرچم، سوء استفاده کنند.
سؤال: با توجّه به شایعاتى که علامت را نشان صلیب و ترویج مسیحیت مى داند، آیا بردن علامت به هیئت‌ها و خیابان‌ها اشکال دارد؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: با توجّه به اینکه دشمنان، پیرایه هایى به علامت مى بندند بهتر است از آن پرهیز شود و به پرچم هاى آبرومند ساده قناعت گردد.
سؤال: نظر معظّم له نسبت به استفاده از علامت هایى که مجسّمه حیوانات از قبیل: مرغ و خروس و دیگر اشیا و جمادات بر روى آن‌ها نصب شده، چیست؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: به طور کل از این گونه علامت‌ها اجتناب کنید.
سؤال: در شهر ما، در هر مسجد، یک عَلَم وجود دارد که هر سال در ایّام عزادارى، مخصوصاً در روزهاى عاشورا این عَلَم را به حرکت در مى آورند، هر یک از این عَلَم‌ها هر چند دقیقه یکبار بر شانه فردى مى نشیند و آن فرد پس از بوسیدن آن عَلَم، به یکى از پارچه هاى آن پول مى بندد. مردم مى گویند: «هر کس نذرى داشته باشد و عَلَم روى شانه اش بنشیند و او به عَلَم پول ببندد نذرش قبول مى شود!» افراد زیادى به عَلَم اعتقاد دارند، آن‌ها مى گویند: «عَلَم به وسیله کسى که آن را در دست دارد حرکت نمى کند، بلکه حرکت آن توسّط قدرت الهى است!» نظر شما در این مورد چیست؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: پرچمهایى که در عزادارى امام حسین (علیه السلام) حمل مى شود، چون متعلّق به عزادارى آن حضرت مى باشد محترم است، امّا حاجت را باید از خداوند با شفاعت امام حسین (علیه السلام) خواست، نه از عَلَم.
سؤال: در روز عاشورا مراسم عجیبى در شهر ما انجام مى شود. بدین صورت که مردم الوارهاى سنگین را به شکل لانه کبوتر که تقریباً پنج تُن وزن دارد بلند کرده و دور مى زنند و بعد به روى زمین گذاشته و سینه مى زنند و این کار را چندین بار انجام مى دهند. نظر شما چیست؟
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: این کار در روایات اسلامى وارد نشده و بهتر است به جاى آن، مجالس پرشکوه عزادارى و دسته جات برگزار شود.
سوال: در مراسم عاشورا مراسمی، چون عَلَم‌گردانی، چهل‌چراغ‌کشی و نخل‌گردانی چه حکمی دارند؟
آیت الله صافی گلپایگانی: مانع ندارد.
سوال:استفاده از عَلَم چه صورتی دارد؟
آیت الله صافی گلپایگانی: در مراسم عزاداری سالار شهیدان حضرت ابی عبدالله الحسین (علیه السلام) استفاده از عَلَم که تعظیم شعائر محسوب می‌شود به‌شرط اینکه مشتمل بر مجسّمه ذی‌روح که حرام است نباشد، اشکال ندارد؛ بلکه مطلوب است.
سوال: در ایام عاشورا ضریحمانندی به نام نخل را به اسم و رسم عزاداری ملبّس به اَلبسه و اَقمشة فاخره می‌کنند، با عنایت به فتوای مرحوم حضرت آیت‌الله العظمی بروجردی که فرمود: ه‌اند: «عزاداری در ایام عاشورا بر‌حسب متعارف بلاد مختلف است و آنچه در هر بلدی مصداق عزاداری است مانعی ندارد»، نظر حضرتعالی در این‌باره چیست؟
آیت الله صافی گلپایگانی: آنچه استاد عظیم‌الشأن ما+ در پاسخ سؤال مذکور فرمود: ه‌اند موردتأیید اینجانب است.
سوال: آیا شمع روشن کردن در شام غریبان سیدالشهدا (علیه السلام) را بلا‌اشکال می‌دانید؟ آیا از مصادیق بدعت نیست؟
آیت الله صافی گلپایگانی: اشکال ندارد.
منبع: باشگاه خبرنگاران
ارسال نظر
