مذاکرات آستانه و آغاز گام عملیاتی صلح در سوریه

 روسیه، ایران و ترکیه توانستند در ششمین دور از مذاکرات صلح آستانه، هماهنگی های نهایی برای ترتیبات مدیریتی آخرین «منطقه بدون درگیری» را در ادلب تدوین کنند و گام مهمی را برای پایان دادن به درگیری و اجرای عملی صلح در سوریه بردارند.

 فرایندی که سه کشور ایران، روسیه و ترکیه از سال گذشته برای پایان دادن به بحران سوریه آغاز کردند، چند روز قبل در آستانه ادامه یافت. ششمین دور از مذاکرات آستانه که با شرکت نمایندگان این سه کشور انجام شد و همچون چند دور پیشین بر ترتیبات امنیتی و مدیریتی مناطق عاری از درگیری در سوریه متمرکز بود.
 
در نشست های پیشین در مورد سه استان توافق نهایی حاصل شده بود و تنها هماهنگی ها در مورد مناطق بدون درگیری در ادلب باقی مانده بود. روسیه، ایران و ترکیه این بار در مورد مرزهای منطقه عاری از درگیری در این استان شمالی سوریه به توافق رسیدند. ادلب اکنون در کنترل گروه های معارض بشار اسد قرار دارد و سه کشور در مورد تقسیم مناطق تحت نظارت خود و ایجاد یک مرکز هماهنگی موافقت کردند. قرار است دور بعدی گفت وگوها در ماه اکتبر در آستانه برگزار شود.

** ادلب نیز به مناطق عاری از خشونت پیوست
 
ادلب آخرین استان سوریه است که در نشست اخیر آستانه ایجاد مناطق امن در آن در دستور کار قرار گرفت. تارنمای شبکه «الجزیره» در گزارشی از دستیابی سه کشور به توافق بر سر ایجاد مناطق عاری از درگیری خبر داد و افزود: ایران، ترکیه و روسیه طرحی را در آستانه نهایی کردند که منازعه ها را در مناطق تحت کنترل معارضان را کاهش می دهد.
 
نمایندگان این کشورها توافق کردند تا در 6 ماه این مناطق را ایجاد کنند. مناطق عاری از درگیری قرار است در بخش هایی از شرق استان های قوطه، ادلب، حمس، لاذقیه، حلب و حما برپا شوند. این شرایط ممکن است برای دوره های بعدی نیز تمدید شود.
 
برنامه ریزی شده است این طرح، آتش بسی را میان گروه های معارض و نیروهای حامی بشار اسد در مناطقی که به طور عمده در اختیار شورشیان بوده، به اجرا در آورد. سه کشور در نهایت بر سر مرزهای مناطق بدون درگیری در اطراف ادلب به توافق رسیدند.
 
«استفان دی میستورا» نماینده ویژه سازمان ملل در سوریه نیز رسیدن به تفاهم در مورد آتش بس در حومه ادلب را تحولی مثبت ارزیابی کرد.
 
همچنین به نوشته الجزیره، سه کشور حامی طرح تصمیم گرفته اند تا ادلب را به سه بخش تقسیم کنند. نیروهای ترکیه و معارضان بخش های شمال غرب، نیروهای سوریه و ایران بخش جنوب شرق و روسیه نیز بین این دو منطقه را کنترل خواهد کرد. البته یکی از انتقادهای همیشگی معارضان، حضور رسمی نیروهای زمینی ایران در این مناطق از سوریه است. علاوه بر این روسیه به پروازهای جنگنده های خود و بمباران هوایی ادامه می دهد.
 
تارنمای موسسه پژوهشی «میدل ایست آی» هم در گزارشی این نشست را آخرین گام برای ایجاد صلح در فرایندی بلندمدت توصیف کرد و افزود: مهمترین وظیفه نیروهای حافظ صلح سه کشور جلوگیری از درگیری میان نیروهای دولتی و معارضان است.
 
به نظر می رسد با این ابتکار میزان منازعه در مناطق بدون درگیری کاهش یابد و ارسال کمک های بشردوستانه تسهیل شود. ضمن اینکه هر دو طرف تلاش خواهند کرد بازسازی زیرساخت هایی که در جنگ آسیب دیده اند را آغاز و شرایط را برای بازگشت آوارگان فراهم کنند.

**افزایش امید به برقراری صلح پس از 7 سال
 
بسیاری از رسانه های جهان به موضوع تضمین آتش بس در این مناطق از سوی ایران، روسیه و ترکیه توجه نشان دادند. همچنین شرایط کنونی افزایش امیدواری برای دستیابی به صلح در سوریه را موجب شده است.
 
تارنمای شبکه تلویزیونی خبری «بلومبرگ»، نظارت نیروهای نظامی سه کشور بر آتش بس را محور گزارش خود قرار داد و نوشت: سه کشور تضمین کننده آتش بس توافق کردند نیروهای خود را در مرزهای مناطق بدون درگیری مستقر و هماهنگ کنند. استان ادلب در مرزهای ترکیه که بیشتر آن در کنترل معارضان قرار دارد مهمترین محور مورد بحث در این نشست بود که سرانجام به نتیجه رسید.
 
به نوشته این شبکه خبری بشار اسد اکنون بیش از نیمی از سوریه را در اختیار دارد و بحث ها بر سر سهم وی از قدرت در آینده این کشور میان سه کشور مطرح است. البته از هم اکنون مسائلی همچون استقلال خواهی کردها، آینده سیاسی را پیچیده تر کرده است.
 
گزارش تارنمای «خبرگزاری فرانسه» نیز ایران، روسیه و ترکیه را پلیس مناطق امن در سوریه دانست که قرار است پس از 6 سال آتش بس را در این کشور برقرار کنند. سه قدرت در بیانیه خود در قزاقستان موافقت خود را با اختصاص نیروی نظامی برای پاسداری از آتش بس در مناطقی که در کنترل شورشیان هستند اعلام کردند. این مناطق امن قرار است در ادلب، لاذقیه، حما و حلب تشکیل شوند.
 
این گزارش روسیه و ایران را حامیان بشار اسد و ترکیه را به عنوان پشتیبان نیروهای شورشی دانست که توافق کرده اند در این استان های سوریه، درگیری ها را متوقف کنند. تاکنون برای سه استان تصمیم گیری شده بود اما در نشست اخیر در زمینه ادلب برنامه ریزی شد. به علت نزدیکی مرزهای ترکیه به این استان، آنکارا بر روی ترتیبات آن حساسیت بیشتری نشان می دهد. این منطقه از سال 2015 از کنترل دولت مرکزی سوریه خارج شد.
 
همچنین قرار شد سه کشور مرکزی را برای هماهنگی فعالیت ها در مناطق بدون درگیری ایجاد کنند. «الکساندر لاورنتیف» نماینده روسیه در گفت وگوهای آستانه، این توافق را آخرین مرحله برای ایجاد عملی مناطق امن دانست که می تواند راهی واقعی را برای توقف خونریزی ها و تقویت امید برای بازگشت صلح در منطقه ایجاد کند.
 
در بیانیه نهایی آستانه اعلام شده است که نیروهای مسلح اسد یا هیچ گروه شبه نظامی حق ورود به این مناطق را ندارند و نقشی را نیز در مدیریت آن نخواهند داشت.
 
خبرگزاری «اسپوتنیک» روسیه نیز در مورد ایجاد توافق منطقه امن در ادلب نوشت: انجام این دور از گفت وگوهای آستانه، اجرای آتش بس کامل در سوریه و بازگشت صلح به این کشور را ممکن می سازد. توافق در این استان برای مدت ها مورد گفت وگو قرار گرفت زیرا بیشتر این منطقه در حاکمیت تروریست ها و شورشیان قرار دارد.
 
تضمین کنندگان آتش بس همچنین بر ضرورت اعتمادسازی میان گروه های درگیر برای آزادسازی اسرا، تحویل اجساد و شناسایی افراد گمشده تاکید کردند. این موضوع برای هیات روسی از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است. به نوشته این خبرگزاری، ایران و روسیه به عنوان ناظر بر بخش های تحت کنترل دولت اسد در ادلب عمل می کنند و نیروهای ترک نیز مناطق زیر نظر گروه های شورشی را بررسی خواهند کرد.
 
با این حال به گفته نماینده روسیه در گفت وگوها، هنوز تروریست ها در مناطق بدون درگیری حضور دارند. «بشار جعفری» نماینده سوریه در این مذاکرات هم تاکید کرد: کشورهای تضمین کننده و گروه های معارض به جنگ خود علیه تروریست ها به ویژه گروه های داعش و جبهه النصره در مناطق امن ادامه می دهند.