استانداران محافظه‌کار به دولت لطمه می‌زنند

  دولت‌ها همواره از استراتژی یکسانی به ویژه در دور دوم پیروی کرده‌اند، زیرا دولت‌ها طی سال‌های گذشته در دور اول توجه به دغدغه‌ها و حل مشکلات مردم را در دستور کار خود قرار داده و از انگیزه بسیار بالایی برای تحقق وعده‌هایشان برخوردار بوده‌اند. چون همواره راهیابی روسای‌جمهور برای دومین بار به پاستور عمل به وعده‌ها را می‌طلبید. اما پس از اینکه دولتمردان به دور دوم راه پیدا کردند عمل به وعده‌ها رنگ می‌باخت یا با حرکتی آرام پیش می‌رفت. دولت دوم روحانی نیز از این امر مستثنا نیست. به هر رو خوب یا بد، تلخ یا شیرین بار عمل به وعده‌ها و مسئولیت تحقق آن بر روی دوش دولت دوازدهم سنگینی می‌کند. به همین دلیل انتظار می‌رود که رئیس‌جمهور به صدای دل مردم گوش بسپارد و انتظارها و امیدها را نسبت به دولت خود ببیند و به وعده‌هایش عمل کند حتی اگر قرار باشد عمل به وعده‌ها برای دولتمردان هیچ ‌نفعی در بر نداشته باشد، اما وعده‌ها باید محقق شوند. چراکه سرانجام روزی مردم درباره رئیس‌جمهور روحانی چون سایر دولتمردان به قضاوت خواهند نشست. در این راستا احمد خرم، وزیر راه دولت اصلاحات و فعال سیاسی اصلاح‌طلب، با «آرمان» به گفت‌وگو پرداخته است که در ادامه آن را می‌خوانید.

تحرکات روحانی در دولت دوازدهم این شائبه را ایجاد کرده که نکند انگیزه‌های دولت در دور دوم نسبت به دور اول کاهش یافته باشد. با توجه به اینکه روحانی قرار نیست در انتخابات دور بعد ریاست‌جمهوری شرکت کند، برای او عمل به وعده‌ها تا چه اندازه اهمیت دارد؟

به‌طور معمول در دور اول ریاست‌جمهوری، دولتمردان برای جلب اعتماد جامعه و کسب رأی اعتماد در دور دوم، دغدغه و مشکلات مردم را محور توجه خود قرار می‌دهند اما پس از اینکه در دور دوم موفق به جلب رأی اعتماد جامعه شدند و به دولت برای بار دوم راه پیدا کردند، انگیزه دولتمردان برای عمل به وعده‌ها کاهش می‌یابد، زیرا روسای‌جمهور دیگر نیازی به رأی اعتماد مردم ندارند، به همین دلیل توجه به حل مشکلات مردم کمرنگ می‌شود، اما در عمل وعده‌ها باید تحقق یابد حتی اگر عمل به وعده‌ها قرار باشد نفعی برای دولت در آینده در بر نداشته باشد، مسئولیت تحقق این وعده‌ها بر عهده دولت روحانی است و رسالت تحقق وعده‌ها بر دوش دولت سنگینی خواهد کرد.

فارغ از همه برنامه‌ها و وعده‌های دولت، روحانی در دور دوم باید چه کارهایی انجام دهد؟

اگر مخالفان بگذارند روابط ایران در عرصه بین‌المللی باید همه جانبه‌تر و پایدارتر باشد، به هر رو ایران با برخی از کشورها به ویژه آمریکا مناقشاتی دارد. در مذاکرات هسته‌ای آمریکا، دیگر اعضای هسته‌ای در کنار اتحادیه اروپا، چین و روسیه بودند، ما با این کشور نیز بر سر میز مذاکرات نشستیم و این مذاکرات ثابت کرد که کارشناسان و دیپلمات‌های ایرانی از عهده دیپلماسی و مذاکره با آمریکا بر می‌آیند. در واقع مدیران و کارشناسان هسته‌ای در مقابل گروه 1+5 کم نیاوردند. بنابراین مذاکرات می‌تواند به نفع ایران ادامه پیدا کند. در میان اعضای هسته‌ای تنها آمریکا برخلاف وعده‌هایش عمل کرده است، اما سایر کشورها به وعده‌های خود عمل کردند. در ادامه با تداوم این نشست‌ها می‌توان مناقشات را حل کرد، زیرا استراتژی جدید آمریکا ایزوله کردن یا قرنطینه برجام است و تا زمانی که این کشور نفع در برجام را برای خود احساس نکند به وعده‌های خود عمل نخواهدکرد. بنابراین با استفاده از استراتژی ایزوله و با بهره از اهرم‌های فشار آمریکا بر ایران نمی‌توان امید داشت که این کشور به وعده‌هایش عمل کند. اگرهم دولت بخواهد بسیار دشوار خواهد بود اما فشارهای آمریکا بر ایران منجر گردید که در کشور همگان نسبت به این موضوع در حالت آماده‌باش باشند. در واقع در ایران ادامه برجام یا توقف آن به موضع آمریکا بستگی دارد. بنابراین باید این مسائل به‌طور اساسی حل شود. در قرن بیست و یکم که کشورها به سمت توسعه شتابان و با سرعت بسیار حرکت می‌کنند با ادامه این روند نمی‌توان انتظار توسعه در ایران را داشت. بنابراین اگر ایران خواهان توسعه همه جانبه است باید مناقشات خارجی و معضلات داخلی را حل کند. سایر وعده‌های مهم سیاسی باید محقق شوند؛ به هر رو این موارد وعده‌های روحانی به مردم در انتخابات اخیر بوده است. مساله دیگری که امروز منجر به نگرانی جامعه ایران شده رکود است. اگرچه تورم تا حدودی کنترل شده و از وضعیت لجام‌گسیخته خارج شده اما اگر اندکی دولت نسبت به این مهم غافل شود، تورم افزایش می‌یابد. طی یک ماه گذشته حداقل 30‌درصد نرخ فولاد افزایش یافت، قیمت تخم مرغ، سیمان، بتون و... تا 40‌درصد بالا رفت، درعین حال که تورم کنترل شده و همزمان با مهار تورم طی چهار سال آتی باید از رکود خارج شویم. کنترل تورم همراه با مهار رکود اقدام دشواری است اما امید می‌رود در دولت جدید با هماهنگی بیشتری که میان اعضای تیم اقتصادی دولت برقرار می‌شود به این مسائل به‌طور مطلوب رسیدگی شود.

روحانی در کارزار انتخاباتی 96 از مسائلی به عنوان وعده سخن به میان آورد که سخن درباره این وعده‌ها تصویری متفاوت از رئیس‌جمهور در آن زمان نشان داد. آیا باید پذیرفت که رئیس‌جمهور تحت تاثیر اقتضائات و شرایط تغییر رویکرد داده است؟

فشارها همیشه بوده، اما اگر قرار بر این باشد که بخش قابل ملاحظه‌ای از زمان دولت صرف پاسخگویی به مخالفت‌ها و تخطئه‌ها شود، در این صورت دولت موفقیت چندانی به دست نخواهد آورد. بنابراین دولت باید کارش را انجام دهد و مسیر خود را طی کند و نباید تحت تاثیر فشارها تغییر رویه دهد. نقد دولت را پویا می‌کند اما تخطئه و تخریب نیز دولت را مستاصل می‌کند. بیان چالش‌ها، ارائه راهکار و راه حل را باید دولت و اعضای کابینه بپذیرد و از کنار تخطئه‌ها و تخریب‌ها بگذرد و تخریب نباید دولت را مستاصل کند. عمل به وعده‌ها باید از مسیر قانونی خود طی شود. دولت برای تحقق اهداف و وعده‌های داده شده باید از همه نیروهای انسانی توانمند، کارشناس و مدیر در کشور استفاده کند. بنابراین نمی‌توان به یک عده خاص در کشور محدود شد. دولت باید از همه ظرفیت‌ها در مسیر تحقق به وعده‌ها و برنامه‌های خود بهره ببرد.

موفقیت دولت اعتدال به چه عواملی در این دوره بستگی دارد؟

دولت باید برای موفقیت به مردم تکیه کند و همواره تلاش نماید که اعتماد جامعه را نسبت به خود حفظ کند تا از حمایت حداکثری جاممه برخوردار شود. طی چهارسال گذشته تقویت و توسعه بخش خصوصی، حمایت مالی و معنوی این بخش فراموش و یا کمتر به آن توجه شد. بنابراین دولت باید در این دوره حمایت از بخش خصوصی و راه‌اندازی واحدهای تولیدی را جهت اشتغال‌زایی در دستور کار قرار دهد. عوامل مختلفی مانند حل مناقشات داخلی و خارجی و عمل به وعده‌ها می‌تواند مسیر اعتدال را تثبیت کند، اما در این میان حمایت از بخش خصوصی بسیار مهم است، روشنگری و آگاهی بخشی به مردم و ایجاد اعتماد در مردم و توجه به سرمایه‌های اجتماعی اهمیت دارد. به‌طور مثال دولت باید تلاش کند استانداران، فرمانداران و مدیرانی که مردم می‌خواهند بر سر کار بیاورد. به هر رو مردم از مدیران خود انتظار دارند که با صلابت کار کنند و سالم باشند. از سویی مردم خواهان مدیرانی هستند که در تصمیم‌گیری‌ها شجاع باشند و مسائل اجرایی را درک کنند و به‌طور جد پیگیر باشند. استانداران و فرماندارن در زمینه‌های شجاعت، سلامت و مردمی بودن نباید هیچ‌مشکلی داشته باشند. بنابراین دولت باید استانداران، فرمانداران و مدیران مناسب را انتخاب کند. چنانچه دولت به قشری خاص در جامعه محدود شود، شکست می‌خورد. در کشور به قدری چالش وجود دارد که اگر دولت همه مدیران و کارشناسان خبره را به کار بگیرد باز هم در بهره‌گیری از نیروی انسانی کم می‌آورد.

طی روزهای اخیر استانداران برخی از استان‌ها تعیین شدند. آیا این تغییر و تحولات در راستای خواسته مردم در این استان‌ها بوده است؟

اکنون نمی‌توان به درستی قضاوت کرد زیرا هنوز روند تغییرات در استان‌ها کامل نشده است، اما آنچه روشن است اینکه برخی مدیران به دلیل نوع برخوردهای دستگاه‌های نظارتی به سوی محافظه‌کاری متمایل شدند و این محافظه‌کاری در اجرا خود را نشان می‌دهد. در واقع در تصمیم‌گیری‌ها احتیاط می‌شود و یا در راستای مشکلات و آسیب‌ها به درستی تصمیم‌گیری نمی‌شود و این مهم به دولت ضربه وارد می‌کند. یکی از نمادهای موفقیت دولت در این دوره تقویت شوراها و شهرداری‌هاست. شهرداری‌ها به دلیل لجبازی دولت‌های نهم و دهم از حمایت‌های مالی دولت خیلی کم بهره‌مند شدند. شهرداری‌ها ارکان ایجاد رفاه برای مردم هستند. بنابراین دولت باید به این نهاد توجه کند. البته اکنون مساله حضور شهردار در جلسات هیات دولت حل شده و شهردار تهران نیز می‌تواند در جلسات هیات دولت شرکت کند و این خود در حل مشکلات کلانشهر تهران و جلب اعتماد مردم این شهر موثر است. از سویی شهردار تهران به عنوان نماینده شهرداری‌ها و شوراهای کشور در جلسات حضور می‌یابد و مسائل و مشکلات در شهرها و استانهای سراسر کشور را به دولت منتقل می‌کند. به همین دلیل دولت باید از این فرصت برای حل مشکلات مردم و تقویت روابط خود با شهرداری‌ها و شوراها بهره ببرد.

اکنون روحانی به هیچ‌رو در زمین اصلاحات بازی نمی‌کند چون دیگر نیازی به رأی اصلاح‌طلبان و بدنه اجتماعی آنها ندارد. با توجه به اینکه نگرانی و تردید‌های بسیاری از سوی اصلاح‌طلبان نسبت به آینده مشاهده می‌شود، رویکرد این جریان برای انتخابات 1400 چه باید باشد؟

ممکن است در پایان دولت دوازدهم عملکرد این دولت مقبول نباشد، به همین دلیل برای اینکه این جریان بتواند به حیات سیاسی خود ادامه دهد باید در طول این چهار سال همچنان به رویکرد انتقادی خود از دولت ادامه دهد. در واقع اصلاح‌طلبان در کنار حمایت از دولت، نقد دلسوزانه و مشفقانه را نباید فراموش کنند. در دور قبل انتقاد از دولت فراموش شده بود و این یک اشتباه است، زیرا انتقاد از دولت به رئیس‌جمهور کمک می‌کند تا نسبت به عمل و تحقق وعده‌هایش جدی باشد. از سویی اصلاحات باید در جهت گسترش جامعه مدنی و تشکل‌های مردم نهاد و ان.جی.اوها به صورت جدی تلاش کند. علاوه بر آن، این جریان باید ارتباط خود را با بدنه اجتماعی و به ویژه سرمایه‌های اجتماعی قوی‌تر کند.

سوال آخر، آیا عملکرد شورای شهر می‌تواند تاثیر روشنی در آینده اصلاحات داشته باشد؟

یکی از معضلاتی که ممکن است پیش بیاید اختلافی کردن و دو قطبی شدن شوراهای شهر به ویژه در کلانشهرهاست. این نگرانی وجود دارد که شوراها دوقطبی شود. بنابراین باید به‌طور جدی شوراها به دلیل منافع ملی و سیاسی از اختلاف و چند دستگی پرهیز کنند. شوراها باید در هر شرایطی از طریق گفت‌وگو و مذاکره به نتیجه برسند. مساله دیگر آنکه به تدریج دغدغه مردم به عنوان دغدغه شورا و شهردار کنار نرود. به همین دلیل شورای شهر پنجم باید از اختلاف پرهیز کرده و تا آخرین لحظه از پایان حیات سیاسی خود تنها دغدغه‌اش رفع مشکلات مردم باشد. شورا و شهرداری نباید فراموش کنند که جامعه با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند، به ویژه اینکه بیشترین کار شهروندان با شورا و شهرداری است. اگر شورا و شهرداری منجر به بی‌اعتمادی مردم شوند در این صورت نمی‌توان انتظار موفقیت برای جریان اصلاحات طی سال‌های آتی به‌ویژه در رقابت‌های انتخاباتی آینده داشت. بنابراین جریان اصلاحات به ویژه در شورا و شهرداری حتی درمجلس باید تلاش کند تا اعتماد مردم نسبت به آنها افزایش یابد. در واقع باید اذعان داشت که آینده اصلاحات در گرو گسترش روابط خود با بدنه اجتماعی این جریان و افزایش اعتماد مردم به آنهاست.