آخرین تیر ترکش اوباما برای موفقیت در دیپلماسی

به عقیده یک شاهزاده سعودی، اوباما دیگر چوپانی نیست که گوسفندها را از دست گرگی که در حال دریدن آنهاست نجات دهد! تعلل و بی‌تصمیمی و عقب‌نشینی از صحنه جهانی مهم‌ترین انتقادات از سیاست خارجی اوباما در شرایطی است که قرار است وی روز چهارشنبه در سخنرانی مهمی به آینده سیاست خارحی ایالات متحده بپردازد.

باراک اوباما به ترس در سیاست خارجی متهم است که این خود باعث ایجاد نگرانی و خشم در میان متحدان امریکا دانسته می‌شود.

 سخنرانی مهم رئیس جمهور آمریکا در باره آینده سیاست خارجی این کشور که برای روز چهارشنبه برنامه‌ریزی شده است، بهانه بررسی سیاست خارجی دولت دموکرات آمریکا در سالهای گذشته در مطلبی در فایننشال تایمز شده است.

اوباما در کارزار انتخاب دور دوم ریاست جمهوری خود در سال 2012، موضوع سیاست خارجی را در میان موضوعات تبلیغاتی خود قرار نداده بود. در حالی که از زمان هروی ترومن که چین را از دست داد تاکنون دموکرات‌ها به ضعف در سیاست خارجی متهم می‌شوند ولی توفیق دولت اوباما در کشتن بن‌لادن، این امکان را به وی داد که به موضوع سیاست خارجی در انتخابات 2012 ‌توجه کمتری کند در حالی که میت رامنی رقیب جمهوری‌خواه وی تاکید زیادی بر سیاست خارجی داشت.

اوباما در حالی برای سخنرانی مهم روز چهارشنبه خود در وست‌پوینت در باره سیاست خارجی اماده می‌شود که به اتهام نداشتن کارنامه مناسب در تصمیم‌گیری و رهبری تحت حملات شدیدی قرار دارد و این از عربستان تا ژاپن باعث نگرانی متحدان آمریکا شده است.

حتی جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز در سخنرانی اخیر خود در جمع دانشجویان دانشگاه ییل به نگرانی متحدان آمریکا در این باره اشاره کرده است و ضمن پرداختن به نگرانی متحدان از غیبت آمریکا گفته است که آمریکا نباید از مداخله‌گرایی شدید به انزواگرایی شدید تغییر وضعیت دهد.

به گفته یکی از مقامات کاخ سفید، «اوباما در سخنرانی روز چهارشنبه خود قصد دارد توضیح دهد که آمریکا چگونه بدون درگیر شدن زیاد در امور، قصد دارد رهبری جامعه بین‌المللی را در اختیار داشته باشد.»

دو اتهام اوباما در سیاست خارجی به طور خلاصه و بر اساس مقاله فایننشال تایمز این هستند که وی در سیاست خارجی بسیار با ترس برخورد می‌کند و این که وی فرایند عقب‌نشینی از مواضع در دست آمریکا در خارج را آغاز کرده است. مخالفان اوباما در کنگره برای مثال در مورد سوریه اوباما را متهم می‌کنند که بیشتر از این که به فکر قاطعیت باشد به فکر اشتباه نکردن است.

این رفتار اوباما با انتقادات زیادی در هر دو طیف سیاسی آمریکا مواجه است که علی رغم مصائب جنگ عراق همچنان به طور خاصی طرفدار مداخله در مسائل جهان هستند. همین موضوع باعث ایجاد این نگرانی در برخی از هواداران اوباما شده است که بیم دارند احتیاط زیاد اوباما ممکن است گاهی به اقدام نکردن و بی‌عملی منجر شود. ماه‌های طولانی تصمیم نگرفتن اوباما در مورد افزایش شمار نظامیان امریکایی در افغانستان در دوره اول ریاست جمهوری و تغییر پیاپی تصمیمات امریکا در سوریه در دوم ریاست جمهوری از جمله مثالهای مورد اشاره انها است.

انتقادات با برگشتن اوباما از تصمیم خود در حمله موشکی به سوریه اوج گرفت. علی رغم این که اوباما در ابتدا کاربرد سلاح‌های شیمیایی را یک خط قرمز دانسته بود ولی در سوریه اقدامی نکرد و اگر چه این اقدام آمریکا به متحدان این کشور در شرق آسیا آسیبی وارد نمی‌کرد ولی آنها را به این فکر انداخت که آمریکا دیگر نمی‌تواند به خطوط قرمز پایبند بماند.

تحولات اخیر اروپا و آسیا نیز این ذهنیت را تقویت کرده است که رئیس جمهور آمریکا در حال از دست دادن قدرت خود برای شکل دادن به تحولات خارجی است. در حالی که بودجه پنتاگون در حال کاهش است، چین پرونده اختلافات مرزی خود را باز کرده و در حال به چالش کشیدن برتری ناوگان آمریکا دز قسمت غربی اقیانوس آرام است.

در اوکراین نیز روسیه موفق شده است که منطقه کریمه را به خود ملحق کرده و مناطقی در شرق را نیز بی‌ثبات کرده است و امریکا نتوانسته واکنش نشان دهد که در کوتاه مدت موثر باشد. ترکی الفیصل شاهزاده سعودی و رئیس سابق دستگاه اطلاعاتی سعودی‌ها به فایننشال تایمز گفته است که در حالی که گرگ در حال خوردن گوسفندهاست، چوپانی وجود ندارد که گله را نجات دهد.

دومین اتهام علیه دولت اوباما یعنی عقب‌نشینی از مواضع قبلی خود چندان قابل دفاع نیست. حتی پس ار عقب‌نشینی از خاورمیانه، آمریکا اکنون 35هزار نیرو در منطقه دارد که به نسبت عدد 8800 که بیشترین تعداد نیروها در اوج جنگ سرد و در دوره ریاست جمهوری ریگان است، بسیار بیشتر است. مساله واقعی احتمالا برای متحدان امریکا در منطقه یعنی عربستان سعودی و اسرائیل این است که آمریکا هدف خود از مذاکرات با ایران را جلوگیری از ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران اعلام کرده است، در حالی که متحدان امریکا، ایران را یک تهدید وجودی می‌دانند.

اوباما حضور نظامی آمریکا در شرق آسیا را نیز از راه توافق‌هایی با استرالیا، فیلیپین و ژاپن گسترش داده است و هواداران وی حفظ نیروهای سابق در اروپا را نیز در شرایطی که بودجه نظامی کشورهای اروپایی نیز در حال کاهش است را غیر منطقی و البته غیر موثر می‌دانند.

به اعتقاد فایننشال تایمز، در میان همه انتقادات و چالش‌ها، اوباما یک فرصت بزرگ برای باقی گذاشتن کارنامه‌ای موفق از خود در سیاست خارجی دارد. بعد از تماس تلفنی بی‌سابقه با رئیس جمهور ایران، وی بر رسیدن به یک توافق هسته‌ای با ایران، تمرکز زیادی کرده است.

نتیجه فوری این اقدام قابل توجه است. در حالی که از شروع جنگی جدید در منطقه جلوگیری شده است، هدف نهایی ایجاد فاصله‌ای طولانی میان ایران و ساخت سلاح هسته‌ای اعلام شده است. اگر مساله هسته‌ای حل شود، گام اول در روابطی بسیار کم‌چالش‌تر با ایران خواهد بود. در این صورت ایران و آمریکا ممکن است چشم‌اندازی از همکاری‌های بیشتر در منطقه و از جمله برای رساندن افغانستان به ثبات و یا مبارزه با القاعده را در برابر خود ببینند. اگر چه این روند مطلوب متحدان امریکا در منطقه نیست ولی می‌تواند به طور جدی منافع آمریکا را ارتقا دهد.

البته این در شرایطی است که هیچ تضمینی وجود ندارد که قمار بر سر مساله هسته‌ای ایران به نتیجه برسد. در میان مسائل فراوان موجود در مذاکرات هسته‌ای، اندازه برنامه غنی‌سازی ایران مساله پرچالشی است و مسائل زیادی برای حل شدن در آخرین روزهای مذاکرات هسته‌ای باقی مانده است.

منبع: تابناک