بحث موشکی را از مذاکرات هسته‌ای خط بزنید

از آنجایی که موشک های بالستیک یکی از محتمل ترین ابزارهای ارسال تسلیحات هسته ای هستند، آنها به مسئله مهمی در مذاکرات هسته ای ایران تبدیل شده اند. با این حال مسئله اصلی این مذاکرات موشک نیست بلکه برنامه هسته ای ایران است، بنابراین آمریکا و شرکای مذاکره کننده اش نباید اجازه دهند تمایلات شان برای محدود کردن تسلیحات موشکی با کلاهک های متعارف، توافق نهایی با ایران را از مسیر اصلی خارج کند.

ایران تاکید می کند که اعمال محدودیت بر موشک های بالستیک که برای اهداف دفاعی نیاز دارد را نخواهد پذیرفت. بر اساس اظهارات سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه که توسط رسانه های ایرانی منتشر شد نیز به نظر می رسد این کشور موافق است که بحث موشکی نباید در دستور کار مذاکرات هسته ای قرار گیرد.

در مقابل اما مقامات دولت اوباما می گویند مسئله موشکی باید به نوعی در مذاکرات جای بگیرد و متذکر می شوند که قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در سال 2010 ایران را ملزم کرد «هرگونه اقدامی که به توانمندی موشک های بالستیکی که قادر به حمل تسلیحات هسته ای هستند، مربوط می شود باید متوقف شود.» اعضای کنگره نیز معتقدند باید مانع از توافق نهایی که شامل اعمال محدودیت شدید بر برنامه موشکی ایران نمی شود، شد.

قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل اما موضوعیت ندارد. قطعنامه 2010 با افزایش فهرست تحریم های قبلی، نگرانی های خاص آن زمان در مورد ناکامی ایران در پایبندی کامل به تعهدات پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای بود. زمانیکه ایران در حال افزایش توانمندی خود برای تولید مواد هسته ای بود و در عین حال از مذاکرات جدی امتناع می کرد، منطقی بود که آمریکا (و دیگر کشورها) به دنبال اعمال محدودیت بر توانمدی هسته ای موشک های ایران باشند.

با این حال پیگیری گنجاندن ممنوعیت موشکی در یک توافق هسته ای، چشم بستن به روی تحولات چشمگیری است که طی سه سال اخیر رخ داده است. ممنوعیت فعالیت های موشکی هرگز قرار نبوده که دائمی باشد؛ این ممنوعیت ابرازی برای دستیابی به یک هدف بود- دستیابی به آشکاری رعایت و شفافیت مسائل. تبدیل کردن این مسئله به پیش شرط دستیابی به یک توافق نهایی هسته ای به مذاکرات ضربه خواهد زد.

ایرانی که از نظر نظامی تضعیف شده برای دفاع و بازدارندگی به شدن بر موشک های بالستیک وابسته است. ایران سرمایه گذاری قابل توجهی روی توسعه و استقرار چندین فروند موشک بالستیک دوربرد کرده که می تواند به قلمرو یا نیروهای نظامی اسرائیل و آمریکا که جمهوری اسلامی را تهدید به حمله می کنند، برسد.

نه پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای که ایران عضوی از آن است و نه برنامه اقدام مشترک که تهران اخیرا به امضا رساند، به هیچ وجه شامل ممنوعیت موشک های بالستیک نمی شوند. ضمن اینکه در عرصه جهانی هیچ تعریف قابل قبولی از آنچه موشک قادر به حمل تسلیحات هسته ای خوانده می شود، وجود ندارد.

آخرین باری که جامعه جهانی در مورد بروز یک تهدید موشکی قادر به حمل تسلیحات از جایگاه عدم اشاعه، اقدامی پیش دستانه داشت در پی شکست صدام حسین در سال 1991 بود. پس از اعلام آتش بس، برخورداری بغداد از هرگونه موشک بالستیکی که تا 150 کیلومتر برد داشت، ممنوع شد. از دیدگاه تهران اما چنین ممنوعیتی، تسلیم تحقیرآمیز این کشور در برابر حقوق دفاعی اش است.

در حوزه کنترل چندجانبه تسلیحات راه های احتمالی دیگری نیز برای برطرف کردن نگرانی های اشاعه ناشی از نیروی موشکی ایران وجود دارد. در حال حاضر بهترین راه برای رسیدگی به پتانسیل ایران در بهره برداری از موشک های قادر به حمل تسلیحات هسته ای این است که در مورد محدودیت و شفافیت برنامه هسته ای ایران اطمینان بیابیم و در این صورت اعمال محدودیت موشکی ضرورتی نخواهد داشت.

همانطور که وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا و مذاکره کننده ارشد این کشور در فوریه به کنگره گفت: «اگر بتوانیم به این تضمین قابل راستی آزمایی برسیم که (ایرانیان) نمی ‌توانند به سلاح هسته‌ ای دست پیدا کنند، راهکار حمل تسلیحات که مهم است اهمیت ‌اش کاهش می ‌یابد.» درک اختلاف بین آنچه که خوب است و آنچه که ضرورت دارد، کلید دستیابی به نتیجه ای رضایت بخش در مذاکرات فعلی خواهد بود.

گرگ تيلمن، تحليلگر پيشين کميته اطلاعات سنا و وزارت امور خارجه آمريکا