روایتی از زندگی رئیس جدید تشخیص محصلحت نظام

  سرانجام تکلیف اعضا و رئیس جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام مشخص شد و در پنج سال آینده این آیت‌الله سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی است که بر مسندی که آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی ۲ الی 7 سال بر آن تکیه زده بود، می‌نشیند.

رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح روز دوشنبه در حکمی اعضا و رئیس جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام را منصوب کردند و هاشمی‌شاهرودی به عنوان رئیس جدید این مجمع منصوب شد.

در سال ۱۳۲۷، سیدمحمود فرزند سیدعلی حسینی‌شاهرودی در کربلا به دنیا آمد. او پس از تحصیلات ابتدایی در مدرسه‌ی علویه نجف، وارد حوزه‌ی علمیه شد و پس از گذراندن دروس دوره سطح به شاگردی آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدباقر صدر درآمد. هاشمی‌شاهرودی درس خارج و مبانی اجتهاد در اصول و فقه را نزد شهید صدر آموخت. امام خمینی (ره) از دیگر اساتید این طلبه جوان بود.

هاشمی‌شاهرودی در دوران تحصیل‌ و تدریس در عراق، از فعالیت‌های سیاسی هم غافل نبود و سرانجام در سال ۱۳۵۲ (۱۹۷۴) پس از یورش‌ مزدوران‌ رژیم‌ بعث صدام‌ به‌ علما و اندیشمندان‌، به‌ زندان‌ افتاد و و در زندان عراق شکنجه‌های بدنی و روحی مختلفی را متحمل شد. او پس از آزادی و به دنبال تظاهرات‌ مردم‌ عراق‌ در گرامیداشت پیروزی انقلاب‌ اسلامی مردم ایران‌ به‌ویژه در نجف، تحت‌ پیگرد رژیم‌ بعث‌ قرار گرفت‌ و به‌ سفارش‌ شهید صدر به‌ وطن‌ خود، ایران بازگشت‌ و به عنوان وکیل عام‌ آیت‌الله صدر و نماینده‌ی او نزد امام‌ خمینی (ره) معرفی شد.

از طرفی با ورودش به‌ ایران‌ و تشرف به محضر امام‌ خمینی‌ (ره)، با موافقت‌ ایشان، رابط‌ امام‌ (ره) و شهید صدر شد و پیام‌های علمی نجف‌ را به‌ سمع‌ امام‌ (ره) می‌رساند. هاشمی‌شاهرودی با دستور آیت‌الله‌ خامنه‌ای که‌ در آن‌ زمان‌ با حکم‌ امام‌ (ره) مسئولیت‌ نهضت‌های اسلامی را بر عهده‌ داشت، تشکیلات جامعه روحانیت‌ مبارز و مجلس‌ اعلی انقلاب اسلامی عراق‌ را به‌ راه‌ انداخت‌ و آن‌ را مدیریت‌ و سازماندهی کرد.

امام‌ خمینی‌ (ره) با توجه‌ به‌ شناخت‌ خود از هاشمی‌شاهرودی خواست که‌ تدریس‌ در حوزه‌ی علمیه‌ قم‌ را بر هر کاری‌ ترجیح‌ دهد و به‌ تربیت‌ طلاب‌ مستعد در زمینه‌های‌ علمی‌ و اخلاقی‌ بپردازد. او هم پس از حضور در ایران‌ ـ در فروردین‌ ۱۳۵۸ـ به‌ تدریس‌ درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ پرداخت که‌ این‌ تدریس‌ تا امروز ادامه‌ دارد و طلاب‌ زیادی از دروس او بهره‌مند شده‌اند. گفته می‌شود دقت‌ فراوان، تسلط‌ بر مباحث‌ و نوآوری در زمینه‌های متعدد و مختلف علمی از ویژگی‌های درس آیت‌الله شاهرودی است. او همچنین ریاست‌ دو کنگره‌ی نقش‌ زمان‌ و مکان‌ در اندیشه‌ی امام‌ خمینی ‌(ره) و نخستین‌ کنگره‌ی دایره‌المعارف‌ فقه‌ اسلامی‌ را بر عهده‌ داشته است. ریاست‌ موسسه‌ی دایره‌المعارف‌ فقه‌ اسلامی‌ با حکم‌ مقام‌ معظم‌ رهبری‌، همچنین عضویت در مجمع جهانی اهل بیت و عضویت در مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی هم در کارنامه‌ی فرهنگی و اجرایی او دیده می‌شود.

ایسنا نوشت،هاشمی‌شاهرودی در اسفند سال ۱۳۷۳ با حکم مقام معظم رهبری به جای مرحوم آیت‌الله محمدی‌گیلانی به عنوان یکی از فقهای شورای نگهبان معرفی شد و در سال ۷۵ به عنوان عضو حقوقی (فقیه شورای نگهبان) در دوره‌ی سوم (۷۵ تا ۸۰) وارد مجمع تشخیص مصلحت نظام شد. او البته در دو سال آخر مجمع سوم (۷۸ و ۷۹) به عنوان رئیس قوه قضاییه در جلسات مجمع حضور داشت چرا که از تیر ۱۳۷۸ جایگزین آیت‌الله محمد یزدی در دستگاه قضا شده بود.

آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی از ۷۸ تا ۸۸ از سوی رهبر انقلاب به عنوان چهارمین رئیس قوه قضاییه انتخاب شد و در دوره‌های چهارم (۸۰ تا ۸۵) و پنجم (۸۵ تا ۹۰) مجمع با عنوان رئیس یکی از قوا (۸۵، ۸۶ و ۸۷) حضور داشت که البته در دو سال آخر (۸۸ و ۸۹) و پس از پایان ریاستش بر دستگاه قضا به عنوان فقیه شورای نگهبان در مجمع حاضر بود. او در دوره‌های چهارم و پنجم (۸۰ تا ۹۰) ریاست کمیسیون حقوقی و قضایی مجمع تشخیص مصلحت نظام را به عهده داشت. شاهرودی با پایان دوره‌ی ریاستش بر قوه قضاییه دوباره به شورای نگهبان بازگشت و در مرداد ۸۸ به عنوان فقیه، جایگزین آیت‌الله آملی‌لاریجانی شد.

هاشمی‌شاهرودی در شهریور ۸۹ با راه‌اندازی سایت و انتشار رساله‌ی عملیه تحت عنوان منهاج‌الصالحین به نوعی اعلام مرجعیت کرد. او در مرداد ۹۰ با حکم مقام معظم رهبری رئیس هیات عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه شد. شاهرودی در دوره‌ی ششم مجمع تشخیص (۹۰ تا ۹۵) هم در این نهاد عضویت داشت.

او در سال ۱۳۷۷ کاندیدای مجلس خبرگان رهبری شد و در دوره‌ی سوم (۷۷ تا ۸۵) به عضویت این مجلس درآمد. شاهرودی در دوره‌های چهارم (۸۵ تا ۹۵) و پنجم (۹۵ به بعد) هم به عنوان نماینده‌ی مردم خراسان‌رضوی در مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد. او در دوره‌ی چهارم خبرگان در زمان ریاست هاشمی‌رفسنجانی و مهدوی‌کنی، از اسفند ۸۷ نایب‌رئیس دوم این مجلس بود، در اسفند ۹۳ و در دوران ریاست محمد یزدی به نایب‌رئیسی اول خبرگان رسید و در دوره‌ی اخیر هم با حضور در انتخابات هیات رئیسه، نایب‌رئیس دوم مجلس خبرگانی شد که احمد جنتی ریاستش را به عهده دارد.

از آیت‌الله‌ هاشمی‌شاهرودی‌ مقالات‌ فراوانی‌ با عناوینی‌ چون‌ دیات‌ شش‌گانه، علم‌ شخص‌ قاضی، محارب‌ مفسد فی‌ الارض، پیش‌­بها یا بیعانه‌ و ... در فصل‌نامه فقه‌ اهل‌ بیت‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌ است. همچنین‌ وی‌ در زمینه‌های‌ گوناگون‌ کتاب‌هایی منتشر کرده‌ که‌ برخی‌ از آن‌ها به‌ شرح‌ زیر است‌: تعلیقات علی کتابنا بحوث فی علم الاصول (۳ جلد)، بحوث فی الفقه الزراعی، بحوث فی علم الاصول (تقریرات درس‌های اصول شهید صدر در ۷ جلد)، بحوث فی الفقه المضاربه، بحوث فی الفقه الزکاه (۴ جلد)، قاعده الفراغ و التجاوز، کتاب الاجاره (۲ جلد)، بحوث فی الفقه الخمس (۲ جلد)، قرائات فقهیه معاصره (۲ جلد)، دروس فی علم الاصول، استفتائات فی الحج، مناسک حج، مناسک الحج، احکام عمره مفرده، درسنامه اصول فقه (۶ جلد)، اصول فقه، درسنامه فقه (زکات)، المعالم الفکریه و العلمیه لمدرسه السید الشهید محمدباقر الصدر، منهاج الصالحین، توضیح المسائل، تدوین السیره النبویه و دراستها، الصوم، تربیه و هدایه، پرسش و پاسخ پیرامون روزه، رسالت حسینی، محاضرات فی الثوره الحسینیه، معطیات آیه الموده، درس‌هایی از آیه مودت، استفتائات، الصراط، رساله احکام جوانان، القضاء و الصفات الغاضی عند الامام علی، اندیشه اسلامی، نظارت و بازرسی، بیداری اسلامی، حقوق شهروندی، مبارزه با مفاسد، منشور سیاست، معجم فقه الجواهر (۶ جلد)، المعجم الفقهی لکتب الشیخ الطوسی (۶ جلد)، تحقیق و بازنگری کتاب الغدیر علامه امینی (۱۴ جلد) و ...

درست است که جای خالی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در نظام جمهوری اسلامی به راحتی پر نخواهد شد اما به هر حال در پنج سال آینده صندلی خالی او بر ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را آیت‌الله سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی پر خواهد کرد.