تهران یك شهر لرزه‌خیز است، این را همه می‌دانیم. اگر تا به حال به آن توجهی نداشتیم دیگر با توجه به مقالات اخیر دانشمندان ایرانی و خارجی باید به این باور برسیم كه تهران یكی از شهرهای پرخطر برابر زلزله است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شناسی درباره خطر زلزله تهران برای برج میلاد می‌گوید:در چند روز گذشته خبرهایی مبنی بر خطر کج شدن برج میلاد تهران محور بحث‌های خیلی از شهروندان قرار گرفت. قبلا هم گفته شده بود که برج میلاد روی گسل خطرناکی واقع شده. برای دانستن بیشتر درباره خطراتی كه برج میلاد و شهر تهران را تهدید می‌كند، نظر دكتر فریبرز ناطقی الهی، استاد نمونه كشور در مهندسی سازه زلزله و مديريت بحران و عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله شناسی را پرسیدیم.
گفت‌وگوی خبرآنلاین با این مهندسی سازه از دانشگاه کلمبیای آمریکا را در ادامه بخوانید؛
آقای دكتر، با یک سوال تکراری شروع کنیم؛ چقدر باید نگران زلزله تهران بود؟
تهران یك شهر لرزه‌خیز است، این را همه می‌دانیم. اگر تا به حال به آن توجهی نداشتیم دیگر با توجه به مقالات اخیر دانشمندان ایرانی و خارجی باید به این باور برسیم كه تهران یكی از شهرهای پرخطر برابر زلزله است. چون نزدیك به 200 سال تقریباً در محدوده تهران بزرگ زلزله‌ای رخ نداده نباید تصور شود كه دیگر امكان رخ‌داد چنین بحثی وجود ندارد. قابل توجه است كه دوره بازگشت زلزله‌های تهران در مطالعات مختلف است و آنچه عموم زلزله‌شناسان به آن باور دارند این است كه حدود 158 سال است؛ در سال 1830 میلادی آخرین آنها با بزرگی بالای 7 در دماوند رخ داد. حالا با قبول این واقعیت، تمام فعالیت‌های یك شهر لرزه‌خیز باید در وهله اول بر مبنای پایداری و توسعه آن با توجه به موضوع زلزله باشد نه بر اساس احساسات فردی یا گروهی كه متأسفانه در سال‌های اخیر البته حتی كمی دورتر هم شاهد چنین فعالیت‌هایی در شهر بوده‌ایم.
با وجود همه هشدارها، چرا به لرزه‌خیز بودن تهران در توسعه آن توجه نشده؟
وقتی شهرداران تهران افراد علمی نبوده‌اند و سیاست توسعه را بدون توجه به زلزله انجام می‌دادند باید قبول كرد كه این شهر در حال حاضر چنین وضعیتی داشته باشد! ساختمان‌های بلندمرتبه در هر منطقه‌ای بدون توجه به پهنه‌بندی لرزه‌ای آن، تأسیسات زیربنایی و پل و سایر موارد در هر جا و بدون توجه به ایمنی در كل شهر تاسیس شده. بارها گفته‌ام كه اگر سر هر پروژه‌ای برویم مشكلات فراوان آن را خواهیم دید، متأسفانه چون دسترسی به فایل‌های اطلاعاتی چنین پروژه‌ای در اختیار نیست كلاً باید با گمان و بر اساس برداشت‌های عینی و استنداجات مهندسی در خصوص آنها صحبت شود. یكی از این مسائل، پل طبقاتی صدر بود كه بارها درباره آن بحث شده است. مدتی پیش براساس گفته رئیس كمیسیون عمران شهر دوره قبل مواردی درمورد مشكلات پل و زیرگذر پل نواب بیان شد كه هیچ‌كس متأسفانه بهایی به آن نداد و این بی‌تفاوتی در امور مهم و مسلم شهر قابل تأمل است. پروژه‌های دیگر هم همینطور، پروژه موزه حجاب و عفاف در منطقه 5 تهران سازه‌ای دارد كه حداقل من تا به امروز شاهد چنین سازه‌ای نبودم! شرایط غیرقابل توصیفی وجود دارد كه در دو عكس زیر به نمایش گذاشته شده. مشكلات عدیده مترو برای ساختمان‌های مجاور یا روی آن ایجاد شده كه گفته می‌شود بخش عفونی بیمارستان حضرت امام (ره) به دلیل زدن تونل مترو در میدان توحید ترك‌های جدی برداشته و در حال حاضر خالی از مریض است! امثال این مطالب زیاد است و امروز بحث برج میلاد می‌شود! بارها در سمینارها و گزارش‌ها به اینكه در چند متری آن گسل قابل رؤیت است مواردی را بحث كرده‌ام ولی كو گوش شنوا؟ حتماً باید از زبان یك فرد سیاسی مسائل بیان شود كه ابعاد پیدا كند ولی ما دانشگاهیان سال‌ها مسائل را بدون حب و بغض یه گروه یا افراد به دلیل ارادت به میهن بیان كرده‌ایم كه باید لابه‌لای مكتوبات گشت و دید چه تعداد مسائل بیان شده كه به آنها توجهی نشده است.
این كه گفته می‌شود برج میلاد روی گسل زلزله قرار گرفته چقدر درست است؟
بله ناگوارتر از خبر پیدا شدن یك گسل فعال در تهران، این است كه گسل درست زیر برج میلاد واقع شده است. در واقع می‌توان گفت در محدوده بین اتوبان حكیم و همت تنها دو ساختمان مهم وجود دارد كه اولی برج میلاد و دومی بیمارستان میلاد است و مابقی زمین‌های روی گسل خالی از سكنه است. كلنگ ساخت برج میلاد سال 76 بعد از 3 سال كار تحقیقاتی بر زمین زده شده و سرانجام در سال 87 به بهره‌برداری رسید. اما نكته قابل تأمل این است كه تیم تحقیقاتی كه از میان 17 نقطه در تهران رأی به ساخت برج درست روی گسل را داده، دقیقاً روی چه مسئله‌ای تحقیق كرده است؟ آنچه مسلم است این كه این برج با ارتفاع 435 متر، بلندترین برج ایران، ششمین برج بلند مخابراتی جهان و نوزدهمین سازه بلند نامتكی جهان است اما چه فایده كه درست روی گسل ساخته شده است.
با این حساب فكر می‌كنید اگر زلزله اتفاق بیفتد، چه بلایی سر برج میلاد بیاید؟
عموماً زلزله اگر نزدیك باشد یا دور، دو اتفاق مختلف رخ می‌دهد؛ خاك یك نوع فیلتر است و اگر زلزله‌ای مثلاً در محدوده دورتر تهران مثلاً شعاع 150 كیلومتر به داخل اتفاق بیفتد، سازه‌ها به دلیل پدیده فركانسی دچار تشدید شده و مشكل‌ساز می‌شود، در حالی كه اگر مثلاً زیر تهران رخ دهد، سازه‌های كوتاه شاید بیشتر دچار آسیب شوند چون زمان فیلتراسیون خاك وجود ندارد. حالا گودبرداری كنار برج و زلزله مسلماً بحث را جدی كرده و شرایط را برای این سازه كه در چند متری گسل هم هست، بدتر ساخته و باید به طور جد نگران بود! به نظر من به عنوان یك معلم عمران، سازه و بحران، باید نگران بسیاری از مستحدثات جدیدالاحداث بود! این‌ها حاصل یك تفكر غلط و دروغین توسط فرد یا افرادی است كه سیستم را هم گول زده‌اند و در قالب فرمایشات و تظاهرات علمی این تفكر را حاكم كرده‌اند بنابراین لازم است شهرداری به چنین مواردی توجه ویژه داشته باشد. اگر ما را دلسوز نمی‌دانید باشد، ولی شما كار درست را انجام دهید.
ارسال نظر
