وزیر خارجه ایران پس از سلام و علیک کوتاه با الجبیر اعلام کرد که این مصافحه امری عرف در محافل دیپلماتیک تلقی می شود، با این حال نصرت الله تاجیک از دیپلمات های سابق ایران ضمن استقبال از این اتفاق، آن را «نقطه ی گشایش» برای آغاز گفتگوها میان دو قدرت منطقه ای می داند.
مصافحه شب گذشته محمدجواد ظریف و عادل الجبیر توجه بسیاری از رسانه های داخلی و خارجی را جلب کرد، دیداری که برخی آن را کورسوی امیدی برای حل اختلافات ایران و عربستان و منازعات منطقه ای می دانند.وزیر خارجه ایران پس از سلام و علیک کوتاه با الجبیر اعلام کرد که این مصافحه امری عرف در محافل دیپلماتیک تلقی می شود، با این حال نصرت الله تاجیک از دیپلمات های سابق ایران ضمن استقبال از این اتفاق، آن را «نقطه ی گشایش» برای آغاز گفتگوها میان دو قدرت منطقه ای می داند.
متن گفتگوی «انتخاب» با نصرت الله تاجیک در زیر می آید:
شب گذشته، اخباری در مورد مصافحه دکتر ظریف و عادل الجبیر و گفتگوی کوتاه میان این دو منتشر شد، ارزیابی تان از این اتفاق چیست؟
این دیدار چه برنامه ریزی شده، باشد، چه اتفاقی، نشان از آن دارد که هنوز اراده بین دو کشور برای کاهش تشنج و رفع سو تفاهمات و برگرداندن مسایل از فاز نظامی و امنیتی به فاز سیاسی وجود دارد. به عقیده من، این ماجرا برای قدم اول اتفاق خوبی است. همان‌طور که قبلا هم گفته ام، جمهوری اسلامی باید به سوی سیاست تنش صفر برود یعنی هم تنش های سیاست منطقه ای اش را کم کند برای اینکه بتواند الگوی توسعه سیاسی اش را اجرا کند و هم منطقه را از ازدیاد تشنج نجات دهد. به هر صورت ما در یک منطقه ی حساس با یکدیگر همسایه ایم. درست است که حسن همجواری باید بین همسایگان حاکم باشد که امری عقلائی و لازم است اما کافی نیست. گرمایش در روابط ایران و عربستان در زمانه ی فعلی امری مثبت است، چراکه دولت ترامپ همچنان با بحران داخلی مواجه است، ممکن است بدش هم نیاید برای انحراف افکار عمومی از مشکلات درونی بحرانی در این منطقه بوجود آورد.
آیا این دیدار می تواند جرقه آغاز گفتگوها بین تهران و ریاض را بزند؟
ما دو بحث داریم، منطقه ائی و کشوری. در بحث منطقه ای ما باید به دنبال این باشیم که تا جایی که ممکن است منطقه را از نظامی شدن و انباشت تسلیحات دور کنیم و به این سمت حرکت کنیم که سرمایه را برای توسعه در خود منطقه و بهبود اوضاع اقتصادی ، رفاه ، امنیت و ثبات استفاده کنیم. در سطح کشوری، خودمان در ایران اولویت های زیادی برای سامان دادن به اوضاع داخلی مان داریم مثل اشتغال، مسایل جوانان ، ناهنجاری های اجتماعی همانند طلاق، اعتیاد و دیگر مشکلات. ما باید تا جایی که ممکن است همه ی امکانات را به مسایل مهم کشور تخصیص دهیم. همین مشکل را عربستان هم دارد. عربستان علاقمند است تا جایی که ممکن است تنش ها کم شود تا در ابتدای حاکمیت نسل جوان آن به الویتهای سیاسی اجتماعی خودش بپردازد.
دو کشور بعد از ناملایماتی که در سالهای اخیر در روابط دو جانبه و تعاملات منطقه ائی خود داشته اند، در ابتدای راه هستند. آنها در بسیاری از مسایل ممکن است اختلاف نظراتی وجود داشته باشد ولی آنچه که مهم است نحوه حل مشکلات و اختلاف نظر است. نفس داشتن مشکل و اختلاف، اشکالی ندارد. مثل زمانی که وقتی فردی بیمار میشود خودکشی نمی‌کند. اگر بیماری داشته باشد به دکتر می‌رود و راه مناسب درمان را پیدا می‌کند. قسمتی از مشکلات با ماست و قسمت بیشتری نیز با آن هاست که منافع خود را بی دلیل و غیر ضروری خیلی وسیع تعریف کرده اند. آن ها علایق و سیاست های ما را امنیتی و در حوزه حیاط خلوت خود می‌دانند. بنابراین ما باید راه حل رفع مشکل را پیدا کنیم، که راهی جز گفتگو و دیپلماسی ندارد.
سعودی ها تا چه حد مایل به گفتگو با ایران هستند؟ و آیا باتوجه به رویکردهای فعلی سران سعودی، اساسا گفتگو با تهران را یک ضرورت می دانند؟
متاسفانه سعودی ها در چند سال احیر روند خوبی را در برخورد با جمهوری اسلامی ایران نداشتند. مخصوصا علایق سیاسی و خطوط قرمز ما را خوب ترجمه نکردند و بیشتر جنبه امنیتی به منافع منطقه ائی ما دادند. به هرصورت تحرکاتی داشتند و مشخصا در خصوص این امر در سوریه سیاست خارجی ما را به نوعی مورد هجمه قرار دادند و کشورهائی مانند یمن و سوریه را به نابودی کشاندند. الان به این رسیده اند که سیاست و روش درستی را انتخاب نکرده اند و به نوعی سیاستهایشان به بن بست رسیده. البته عربستان در سوریه تنها نبود و قطر و ترکیه هم کمک کردند. مهم این است که دو کشور عمده که تاثیر منطقه ای دارند، ایران و عربستان هستند و حتی این تاثیرات منطقه ای می‌تواند جنبه جهانی هم به خودش بگیرد. این دو کشور با همه نقاط قوت و ضعف شان باید مشکلاتشان را با گفت و گو ، طراحی سیاسی و به دور از نظامی گری و امنیتی کردن مسایل بتوانند با یکدیگر حل کنند.
به ماجرای مصافحه ظریف و الجبیر بازگردیم. از نگاه شما، می توان این دیدار را مقدمه ای برنامه ریزی شده از سوی طرفین یا کشوری ثالث برای رفع اختلافات دانست؟
طبیعی بود که در این کنفرانس دو وزیر خارجه شرکت میکنند. این که این دو باهم سلام و مصافحه میکنند نشان می‌دهد دو کشور هم اکنون علاقه و اراده دارند دیپلماسی را حاکم کنند که بسیار ارزشمند است چه بسا راه طولانی در مقابل داشته باشیم. حتی با فرض بر اتفاقی بودن ماجرا، همین که دو کشور و وزرای خارجه شان تصمیم گرفتند به جای طعنه و رو در رویی به گفتگو و مصافحه بپردازند، نشان می‌دهد که فضا برای آغاز گفتگوها در حال اماده سازی است.
این اول کار است و تا اخر کار، راه طولانی مانده است اما از نظر من می‌تواند نقطه شروع خوب و مناسبی باشد که به مبنایی برای گفتگو برسیم. هر چه از امنیتی و نظامی کردن منطقه دور شویم به حوزه سیاسی و اقتصادیمان کمک می‌کند. نسل کنونی عربستان از پدران خود متفاوت هستند. این فی نفسه بد نیست ولی باید دو طرف دغدغه های واقعی یکدیگر را دریابند و این جز از راه گفتگو میسر نیست. آنها دارای برنامه های مشخص و جاه طلبانه ائی هستند که لزوما به ضرر ما نیستند و شاید در دراز مدت به نفع منطقه و روابط دو جانبه باشند. مهم آنست که تعمیق روابط دیپلماتیک و غالب شدن گفتمان سیاسی برای حل مشکلات منطقه و بدور از اجازه دادن به قدرتهای خارجی و یا مخرب در دستور کار دو کشور قرار گیرد. غالب شدن گفتمان سیاسی زمینه دخالت دیگران و بهم زدن اوضاع منطقه برای دستیابی به اهداف خاص سیاسی و اقتصادیشان را از بین میبرد.
چقدر نسبت به بهبود روابط تهران و ریاض در میانه ی بحران های فعلی خاورمیانه امیدوارید؟
اینکه دیپلماسی بین دو کشور ایران و عربستان شروع به کار کند، این خود گشایش خوبی است. یکماه پیش در دو کشور جنگ تبلیغاتی آغاز شد و حداقل در ایران خیلیها اینچنین می پنداشتند که جنگی در خواهد گرفت، اما الان به هر دلیل و انگیزه ائی که ممکن است خارج از حوصله خوانندگان عزیز باشد دو وزیر خارجه با هم سلام علیک میکنند. این امر در کنار صدور ویزا برای کارشناسان عربستانی به منظور بررسی خسارتهای وارده به اماکن دیپلماتیکشان و سخنان مسئولین نظام در زمینه حج و امنیت حجاج اتفاق مثبتی است. این وظیفه حداقلی دیپلماسی است که مردم ارامش بگیرند و مطمئن باشند گره با سر انگشت تدبیر باز میشود و نه با دندان!
ارسال نظر
