بررسی تبدیل واحد پولی ملی از تومان به ریال

 روزنامه اطلاعات در یادداشتی به قلم فتح الله آملی نوشت:تصميم دولت و بانك مركزي براي تبديل واحد پول ملّي از ريال به تومان، از چند منظر قابل بررسي است. ابتدا بايد ديد مخالفان اين اقدام چه استدلال‌هايي را مطرح مي‌كنند.

1ـ تبديل واحد پول هزاران ميلياردتومان هزينه در بر دارد و صرف چنين هزينه‌اي با توجه به مشكلات اقتصادي موجود و بدهي‌هاي انباشته خود دولت، به صلاح ملك و ملت نيست.

2ـ در عمل چنين اقدامي چندان كمكي به سهولت معاملات و رواني محاسبات نمي‌كند چرا كه حذف تنها يك صفر آنقدر سهمي در كاهش ارقام صورتهاي مالي ندارد.

3ـ بحث تغيير واحد پول ملّي التهاباتي را در جامعه پديد مي‌آورد و بر فضاي كسب و كار هم تأثير مي‌گذارد و بروز اين نگراني‌ها و افزايش اين التهابات مي‌تواند آبستن نوسانات خارج از كنترل در بازارهاي پولي و مالي، خداي ناكرده خروج سرمايه از بانكها و يا تبديل نقدينگي به خريد كالاهاي با دوام نظير مسكن يا سكه و ارز و نظاير آن شود.

4ـ اين اقدام مي‌تواند شايعاتي را در رابطه با گراني و تورم دامن بزند از جمله ممكن است خدمات دولتي نظير آب، برق، بنزين و نظاير آن با واحد پولي جديد صورت گرفته و به شدت گران شود...

نگراني و واهمه از بروز عملياتهاي رواني و پيامدهاي اينچنيني كه مي‌توان اقلام ديگري را نيز به اين سبد نگراني‌ها افزود، باعث شده است تا مخالفت‌ها با اين اقدام دولت فزوني گيرد اما با كمي تعمق و حوصله مي‌توان دريافت كه اقدام دولت مي‌تواند نخستين گام در مسير اجراي اقدام لازمي باشد كه سالهاست لزوم آن مورد توجه و تأكيد است امّا جسارت آن پيش نيامده است و به همين خاطر اين مهم دچار وقفه عملياتي شده است.

واقعيت آن است كه اقدام اخير گرچه شايد مقصود و هدف اصلي اصلاح واحد پولي به شدت تضعيف شده كشور را برآورده نكند اما دم دست‌ترين و بهترين و كم‌هزينه‌ترين اقدامي است كه در حال حاضر و در مرحله نخست و گام اول مي‌توان صورت داد.

تغيير واحد پول به تومان از جنبه‌هاي تاريخي و ملي قابل توجيه است و به پول ملي ما بيشتر شبيه است. در گذشته هم واحد پول ما تومان بود. واحد پولي كه مختص ايران خودمان است و برخلاف ريال كه ريشه فرنگي دارد و وارداتي است و چند كشور ديگر منطقه نيز از همين نام استفاده مي‌كنند. ديگر آنكه در زبان مردم واحد پول شناخته‌شده‌اي است و ديگر كسي از كلمه ريال حتي در كمترين معاملات و محاورات استفاده نمي‌كند. در حقيقت پول رسمي كشور در هيچ جايي مرسوم نيست. حتي وقتي كسي مي‌خواهد چكي بنويسد براي اطمينان معادل ريالي آن‌را به تومان هم مي‌نويسد. بسياري هم اصولاً از همان تومان استفاده مي‌كنند. يعني در منظر و نگاه مردم تومان بسي بيشتر پذيرفته شده است.

تغيير واحد پول به اين‌صورت نيازمند جمع‌آوري اسكناس‌هاي قديمي و چاپ اسكناس جديد و صرف چندهزار ميليارد تومان هزينه هم نيست. به‌عنوان مثال شما قبلاً‌ صدهزار ريال مي‌گرفتيد حالا ده‌هزار تومان مي‌گيريد. فرقي نمي‌كند. حتي همان اسكناس قديمي را مي‌گيريد چون هر تومان ده‌ريال است. در فيش حقوقي شما به‌عنوان مثال به‌جاي بيست‌ميليون‌ريال مي‌نويسند دو ميليون تومان. روي برگه چك، به‌جاي ده‌ميليون‌ريال مي‌نويسيد يك ميليون تومان. به‌تدريج و در آستانه سال نو و يا هر وقت قرار است بانك مركزي اسكناس‌هاي فرسوده را امحا و اسكناس جديد وارد بازار كند اسكناس‌هاي جديد را با رقم جديد كه به تومان است منتشر مي‌كند و هزينه اضافه‌اي هم لازم نيست بر بودجه تحميل كند. در پمپ‌بنزين‌ها و در عابربانك‌ها هم يك‌ صفر كم مي‌كنند و به‌جاي ريال تومان مي‌نويسند و در محاسبات حسابداري هم يك‌صفر كمتر مي‌شود و ارقامي هم كه روي قبض آب و برق و گاز و ... شما مي‌‌آيد به‌جاي ريال تومان است و يك صفر كمتر دارد و هيچ‌ربطي هم به تورم و يا گراني ندارد. اين استدلال كه با توجه به كاهش شديد ارزش پول بايد چند صفر كم كرد و نه يك صفر هم گرچه حرف نادرستي نيست اما تعارضي با اين اقدام در نخستين مرحله به عنوان پيش زمينه اصلاح واحد پول ملي پيدا نمي‌كند. يعني در آينده هم مي‌توان با برنامه‌ريزي و اقدامات كارشناسي مناسب هرگاه كه لازم آمد آن اقدام اساسي را در جاي خويش صورت داد. اتفاقاً‌ اين اقدام كم هزينه و مناسب مي‌تواند مقدمه‌اي بر آن اقدام اصولي به حساب آيد.

براي مقابله با اثرات رواني و التهابات احتمالي و شايعه پردازيهاي معمول در فضاي اجتماعي مجازي و غيرمجازي و رسانه‌اي و فضاي اقتصاد و كسب و كار هم مي‌توان با اطلاع‌رساني مناسب و شفافيت اطلاعاتي و عملكرد صحيح در نحوه اجراي اين اقدام، از تهديدها و آسيب‌ها كاست و حتي آنرا به صفر رساند. در هر حال به گمان نگارنده اين اقدام مي‌تواند به عنوان نخستين گام با كمترين هزينه و اثر، مقدمات گام برداشتن در مسير اصلاح واقعي و پول رسمي كشور، اقدام مثبت و سازنده‌اي به حساب آيد.