چرا وقت تغییر واحد پولی رسیده بود؟

 اقتصاد ما به دلیل مواجهه با یک دوره طولانی از تورم لجام گسیخته و بعد هم رسیدن به رکود، با شرایط ویژه‌ای مواجه شده است. در ابتدای انقلاب میزان نقدینگی 3500 میلیارد تومان در کل کشور بود و الان به هزار هزار و دویست میلیارد تومان رسیده است. در این مدت، به‌دلیل اینکه مصرف عمومی و سطح قیمت‌ها افزایش شدیدی داشته، محاسبات مبادلات پولی و نگهداری حساب‌ها و فهم اعداد و ارقام برای اقشار متوسط مشکل شد. در چنین شرایطی معمولاً اقدام کشورها این است که بعضی از صفرها را حذف می‌کنند. حذف صفرها محاسبات را ساده می‌کند. در چنین شرایطی، تغییر واحد پولی خوب است ولی باید مطمئن باشیم که اقتصاد به شرایط رونق کامل برسد. حتی بعضی کشورهای بزرگ مثل روسیه، تا حذف 5 صفر نیز اقدام کردند.

بعد از جنگ جهانی دوم نیز در آلمان صفرها را حذف و واحدهای پول را تغییر دادند. واحد پول ما تقریباً برای حدود صد سال، ریال بوده که خود آن اجزا و اضعافی داشته است. اجزای آن دینار و اضعاف آن تومان بوده است. دینار به خودی خود از حساب‌های مالی و محاسبات ما حذف شده است.

وقتی به صورت‌های مالی گذشته نگاه کنید، شاهی هم در آنها بوده و گاهی هم بعد از ریال دو خانه می‌گذاشتند که جای خالی دینار بود. حالا به دلیل کاهش ارزش شدید پول ملی و انباشت نقدینگی یا باید صفر حذف می‌کردیم یا واحد را تغییر می‌دادیم. به خاطر رایج بودن تومان، حالا این شانس را داریم که به اضعاف برسیم و هر ده ریال یک تومان بشود. ما به نوعی یک صفر را حذف می‌کنیم. اما این تغییر، حذف صفر محسوب نمی‌شود. در واقع ما به واحد پول دیگرمان که مصطلح بوده، برگشته‌ایم. عملاً هم مردم ریال را به کار نمی‌برند و فقط برای ثبت حسابداری رسمی استفاده می‌شود. با این توضیحات، حالا تغییر واحد پولی سیر منطقی خودش را طی کرده است. به نظرم اتفاق خوبی است.

صرفه‌جویی چند هزار میلیارد تومانی

در همه کشورها تعداد برگ‌های اسکناس سرانه اهمیت دارد. در کشور ما به دلیل اینکه عملیات پولی رواج بالایی دارد، نسبت سرانه اسکناس به کشورهای دیگر بیشتر است. متوسط سرانه کشور ما صد برگ اسکناس برای هر نفر است و در برخی کشورها پایین‌تر و به اندازه سی برگ است. 80 میلیون جمعیت را ضرب در صد بکنیم، 8 میلیارد برگ اسکناس در کشور وجود دارد.
این روند باید عوض شود. جایگزینی هر اسکناس حدود 100 تا 150 تومان هزینه دارد.این‌ها را ضرب در هم کنیم، رقمی حدود 8 هزار میلیارد تومان هزینه جایگزینی اسکناس‌ها می‌شود. از طرف دیگر، هر قدر هم مراودات بانکداری الکترونیک بیشتر و رایج‌تر می‌شود، نسبت سرانه اسکناس پایین می‌آید. ما مسکوکات را هم در کشور داریم و باید این کاربرد عوض شود. البته برای کاهش ارزش پول، مسکوکات عملاً ارزش معاملاتی خود را از دست داده‌اند اما حالا با تغییر این واحد، ارزش مسکوکات هم 10 برابر می‌شود و ارزش پیدا می‌کنند.

 بعد از انقلاب، واحد پولی ما عوض شد و حالا نزدیک به 40 سال است که یک نوع پول رواج دارد، در این شرایط اسکناس‌های تقلبی هم شکل گرفتند. حتی مقدار زیادی از چک‌های مسافرتی بانک مرکزی هم تقلبی‌شان پیدا شد، اما با این تغییر واحد پولی، پول‌های تقلبی حذف می‌شود و تا مدت زیادی دیگر اسکناس جعلی نخواهیم داشت. در کل با این تغییر معاملات راحت‌تر می‌شود. مثلاً به جای اینکه بگوییم یک میلیارد ریال، می‌توان گفت صد میلیون تومان. همچنین  ممکن است اسکناس‌های جدید با کیفیت بهتر بیاید و در مبادلات سهولت ایجاد کند. اگرچه این تغییر واحد ممکن است تأثیر اقتصادی خیلی خوبی نداشته باشد ولی سهولت‌هایی را به همراه می‌آورد. مثلاً در اصلاح قیمت‌ها، وقتی روی جنسی قیمت صد هزار ریال می‌زدند، امکان دارد به ده هزار تومان راضی نشوند و به خاطر بار روانی عدد بزرگ قبلی، قیمت را به 15 هزار تومان برسانند. امکان دارد کسبه تغییراتی برای کوتاه مدت ایجاد کنند که به نفع مصرف‌کننده نباشد، ولی در مجموع فهم و درک معاملات را آسان‌تر می‌کند و تغییر مثبتی در نظام مبادلاتی ما به حساب می‌آید.