گام های مشترک تهران و بغداد به سوی خاورمیانه امن

 رخدادهای اخیر سوریه و پیروزی های تازه ملت عراق بر تروریست های تکفیری در این کشور سبب شده تا دولت های مصمم برای مبارزه با تروریسم و دیگر چالش های امنیتی در خاورمیانه رایزنی و همکاری های تازه ای را در پیش گیرند.

به گزارش ایرنا، کشورهای حاضر در خط مقدم مبارزه با تروریسم در منطقه در هفته های گذشته توانستند مزد پایداری در برابر گروه های تکفیری مسلح و حامیان منطقه و بین المللی آنان را با پیروزی های چشمگیر میدانی دریافت دارند.

حدود دو هفته پیش بود که «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق در قلب موصل آزادی این شهر را از دست داعش به صورت رسمی اعلام کرد. این در حالی است که ارتش سوریه و نیروهای مقاومت نیز با تداوم پیروزی های خود بر گروه های تروریستی، در میان های نبرد موقعیتی برتر را از آن خود ساخته اند.

در این شرایط، تمدید و تکمیل پیروزی های اخیر و پاکسازی کشورهای درگیر با آفت گروه های مسلح تکفیری نیازمند هم اندیشی و رایزنی های تازه برای توسعه همکاری های دفاعی و امنیتی است. در همین راستا، در نخستین روز از هفته جاری وزیر دفاع عراق به تهران آمد تا ضمن گفت وگو با همتای ایرانی خود و دیگر مسوولان جمهوری اسلامی راه های مبارزه موثرتر با تهدیدات امنیتی پیش روی دو کشور را مورد بحث و بررسی قرار دهد.

در دیدار روز شنبه (سی و یکم تیرماه) وزرای دفاع دو کشور، سردار «حسین دهقان» وحدت سرزمینی و یکپارچگی ملی در عراق را ضامن ثبات، امنیت و حفظ منافع همه اقوام و گروه های عراقی دانست و با اشاره به حمایت برخی از کشورهای منطقه از تروریست های تکفیری و همداستانی آمریکایی-صهیونیستی برای تداوم و تشدید ناامنی در خاورمیانه بر لزوم ایجاد اجماع منطقه ای و جهانی علیه تروریسم و حامیان آنان تاکید کرد.

سردار دهقان امنیت عراق را همپیوند با امنیت ایران خواند و با اعلام عدم پذیرش حرکت های واگرایانه در عراق از سوی جمهوری اسلامی ایران بیان داشت همکاری ها با دولت و ملت عراق ادامه می یابد و ظرفیت های سیاسی، اقتصادی و نظامی کشور در کنار توانمندی های عراق معطوف به ایجاد امنیت و ثبات پایدار در این کشور و منطقه خواهد شد. «عرفان محمود الحیالی» وزیر دفاع عراق نیز با تشریح زمینه های پیروزی های اخیر بر داعش یعنی انسجام همه نیروهای مسلح، وحدت طوایف، اقوام و گروه های مذهبی عراقی و نقش برجسته مرجعیت شیعه در این کشور از حمایت های ایران قدردانی کرد.

یکی از نتایج این سفر را می توان امضای یادداشت تفاهم همکاری های نظامی و دفاعی دانست که طیف وسیعی از همیاری میان قوای مسلح جمهوری اسلامی ایران و عراق در زمینه های گسترش همکاری ها و تبادل تجربیات در مبارزه با تروریسم و افراطی گری، امنیت مرزها و پشتیبانی های آموزشی، لجستیکی، فنی و نظامی را در برمی گیرد.

سفر اخیر هیات عراقی به سرپرستی وزیر دفاع این کشور به ایران و اهمیت همکاری های نظامی و دفاعی میان دو کشور سبب شد تا نگاه بسیاری از بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای متوجه این رخداد شود. در این پیوند، تارنمای آمریکایی «آنتی وار» با برشمردن پیامدهای حمله نظامی آمریکا به عراق در سال 2003 میلادی که روی کارآمدن دولتی همسو با تهران را به دنبال داشت، از ناخرسندی های واشنگتن در این زمینه نوشت.

به نوشته آنتی وار، از دید رهبران کاخ سفید به رغم پشتیبانی ایران از سوریه و عراق در فرایند مبارزه با داعش، کنشگری منطقه ای تهران منجر به گسترش بی ثباتی شده شده و انگیزه گسترش تحریم های آمریکایی علیه ایران را فراهم آورده است. این در حالی است که وزیر دفاع عراق پس از امضای یادداشت تفاهم یادشده با ایران در گفت وگو با یکی از خبرگزاری های عربی هدف از گسترش همکاری های مشترک را استفاده از تجربیات گذشته برای ساخت آینده منطقه دانست.

اهداف همکاری های نظامی و دفاعی ایران و عراق از نگاه سعودی ها نیز دور نمانده است تا جایی که پنجشنبه هفته گذشته (بیست و نهم تیرماه) خبرگزاری های سعودی از سفر رییس ستاد مشترک ارتش عربستان به بغداد و دیدار وی با همتای عراقی اش خبر دادند. به نوشته این رسانه ها، همکاری های اطلاعاتی و امنیتی در جهت مقابله با تروریسم، کنترل بیش از 800 کیلومتر مرز مشترک و بازگشایی برخی گذرگاه های مرزی از مهمترین محورهای گفت وگوی مقامات نظامی دو طرف بوده است.

افزون بر مساله مبارزه با تروریسم که بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای هر یک از منظر اهداف و منافع خود به آن می نگرند و تعریف خاص خود را از آن ارایه می دهند، خاورمیانه با مسائل گوناگونی روبرو است که اهمیت اشتراک نظر دولت های منطقه را برجسته می سازد.
یکی از این موضوعات روندهایی است که می تواند سبب ساز ایجاد شکاف های سیاسی و قومی در منطقه شده و مبنای چالش و حتی بحران های آتی در خاورمیانه قرار گیرد. در همین زمینه بارها مقامات جمهوری اسلامی ایران در خصوص روندهایی با سمت و سوی نامعلوم از جمله تجزیه بخش هایی از قلمرو کشورهای همسایه و نقض تمامیت سرزمینی همسایگان هشدار داده و مخالفت خود را با آن اعلام داشته اند.

در شرایط کنونی نیز مساله برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق از موضوعیتی جدی برای مقامات تهران و بغداد برخوردار است و انتظار می رود علاوه بر همکاری های دفاعی و نظامی برای مقابله با تروریسم، بررسی چالش های ناشی از این مساله، کانون رایزنی های سیاسی و امنیتی میان مقام های تهران، بغداد، اربیل و نیز بازیگرانی چون ترکیه قرار گیرد.