چرایی تمایل به استفاده از اسامی خاص

 صدای خانمی از پشت سر شنیده شد که نامی را می خواند. این اسم برای اولین بار بود به گوشم می خورد، کنجکاو شدم که بعد از صدا زدن این اسم، یک دختر بچه بله می‌گوید یا پسر بچه! اسامی این روزها فرق کرده است. «اصغر» ها، «پادرا» شده اند و «اقدس» ها، «آیسودا»!

در هفته اخیر «بیانسه» خواننده پاپ آمریکایی و همسرش «جِی زی» خواننده رپ، صاحب دو فرزند شدند که نام یکی از آن‌ها را Rumi که ترجمه انگلیسی نام «مولانا» است، گذاشتند. تمایل به نام‌های قدیمی و حتی باستانی نه تنها در کشورهای خارجی بلکه در ایران نیز در حال افزایش است. یکی از این نام‌ها «یوکابِد» است. یوکابد، همسر عمران و مادر حضرت هارون، حضرت موسی و میریام است که پس از تولد حضرت موسی سه ماه به او شیر دادو حضرت را در زنبیل قرار داده وبه رود نیل سپرد.

امروزه وارد مدارس که بشویم با متولدین دهه هشتاد مواجه خواهیم شد. متولدینی که نام آن‌ها نیز با دهه های قبلی و حتی بعدی متفاوت است؛ «ﮊﺍﺑﻴﺰ»، «ﺷﺎﺩﻧﻮﺵ»، «ﺁﯾﺴﻮﺩﺍ»، «ﺯﻣﺰﻡ»، «ﮊﯾﻨﻮﺱ»، «پرنیان»، «ﭘﺎﻧﯽ» و بسیاری دیگر از این دست است. گفتنی است نام‌ها در دهه 90 نیز دستخوش تغییرانی شد و فراوانی برخی از آن ها در حال رشد است. «مرتیا»، «پادرا»، «آرشاویر»، «یوکابد»، «پنکتا» و ... نیز نام هایی هستند که در حال حاضر والدین بر روی فرزندان خود می گذارند. اسامی که هرکدام برای خود تاریخی دارد و اسامی شخصیت های مثبتی درطول تاریخ بوده اند. از «ربابه»، «کلثوم»، «اقدس»، «سکینه» بیاییم تا برسیم به دهه 50 و 60 و نام های «ﺳﻬﻴﻼ»، «محبوبه»، « ﻟﯿﻼ »، «ﻫﺎﻧﯿﻪ» و «ﺁﺭﺯﻭ» و بعد از آن نام ها کم کم به حرف الف ختم شد و «پرنیا»، «آزیتا»، «کیمیا»، «آناهیتا» جایی در میان اسامی ایرانی باز کرد و همینطور ادامه یافت تا در حال حاضر والدین پس از تحقیقات به اسامی جدیدی دست می‌یابند که خاص باشد. حال باید پرسید این روال تغییر نام در طول سالیان به چه علت است؟ آیا این امکان وجود دارد که مانند خوانند آمریکایی روزی ایرانیان نیز نام فرزند خود را «اشکبوس»، «اسکندر»، «سعدی»، «خیام»، «حافظ» و «مولانا» بگذارند.

نادر صادقیان، جامعه شناس تغییرات اسامی در طی 50-60 سال اخیر گذشته را مثبت تلقی کرده است و در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی روزنامه «ابتکار» می گوید: «این تغییرات بسیار اندک است، به این معنی که اگر نگاهی به فراوانی اسامی در ثبت احوال کنیم متوجه می شویم این اسامی فراگیر نیستند و برخی خانواده ها با تحقیقات نام فرزند خود را متفاوت تر می گذارند.»

صادقیان با اشاره به اینکه به طور کلی این اسامی از هویت‌های دینی و ملی ما شکل می گیرد، می‌افزاید: «نسبت به گذشته اسامی پارسی تر شده است. در گذشته منابع و منشاء اسامی بیشتر عُلما و شخصیت های مذهبی بودند و فراوانی اسامی در گذشته و حال حاضر نیز همین گونه است.»

این جامعه شناس در ادامه می گوید: «در دهه های اخیر با افزایش فرهنگستان ها، دانشگاه ها و مدارس جدید شناخت مردم بیشتر شد و بسیاری از خانواده به سمت زبان پارسی رفتند و اسامی تاریخی و ملی را برای فرزندان خود برگزیدند. اینکه اسامی تلفیقی از اسامی ملی و همچنین مذهبی باشد نیز امروزه در جامعه دیده می شود که امری پسندیده است. نباید فراموش کنیم که زبان فارسی دری بیش از 1000 سال قدمت دارد و با گسترش آگاهی در میان مردم، این شناخت باعث شده است تا نام های ایرانی نیز در جامعه افزایش یابد.»

صادقیان افزایش اسامی ملی و ایرانی را در تعارض با اسامی گذشته نمی داند و در این باره می گوید: «مسئله حق انتخاب است، ثبت احوال این اجازه را به خانواده ها داده است که اسامی جدید را روی فرزندان خود بگذارند و آن ها را محدود نکرده است، در نتیجه خانواده ها نیز با دانش و آگاهی به سراغ اسامی خاص و تاریخی می روند. به طور مثال در اسامی عربی و به عبارتی مذهبی ما 4 حرف «گ-چ-پ-ژ» دیده نمی شود در نتیجه اسامی مانند ژاله و پژمان و خیلی از نام های دیگر که از شاهنامه استخراج می شوند، بسیار جدید است. این بعد از موضوع که اسامی ایرانی آهنگ خوبی نیز دارند باعث شده است تا شاهد افزایش این اسامی باشیم.» براساس آخرین اطلاعات موجود در سامانه ثبت احوال که مربوط به سال 93 است، فراوانی اسامی دختر در این سال به ترتیب از آن «فاطمه»، «زهرا»، «نازنین زهرا»، «یسنا»، «زینب» و «ریحانه» بوده است، همچنین فراوانی اسامی پسر در این سال به ترتیب «امیرعلی»، «محمدطاها»، «محمد»، «ابوالفضل»، «امیرحسین» و «علی» است. با این حال این اسامی سال ها در صدر جدول فراوانی نام ها در کشور قرار داشته اند اما نام های جدید در اقلیت هستند و در حال رشد.