درباره ردپای دایناسورهای دو انگشتی در ایران

 خبر کشف رد پای دایناسور دو پا در ارتفاعات البرز که ابتدا در روزنامه «مردم» چین و سپس در رسانه‌های داخلی منتشر شد بسیاری از مردم را شگفت‌زده کرد. این رد پاها مربوط به نوعی از دایناسورها موسوم به پیراپرنده‌ها است که قدمت آنها به 170 میلیون سال پیش برمی‌گردد.

بر اساس اعلام ژورنال تخصصی Historical Biology، کشف اخیر دایناسورهای دو انگشتی در ایران چهارمین نوع یافته‌ها در سطح دنیا به شمار می‌رود. این اکتشاف توسط دکتر «نصرالله عباسی» دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه زنجان با همکاری پروفسور «لیدا زینگ» از دانشگاه علوم زمین پکن و پروفسور «مارتین لوکلی» از دانشگاه کلرادو با بررسی رسوبات ژوراسیک میانی منطقه بلده استان مازندران انجام شده است.

«نصرالله عباسی»، زمین شناس و متخصص فسیل‌های مهره‌دار در گفت‌و‌گو با «ایران» از تداوم این اکتشاف‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید: «کشف این رد پاها در منطقه البرز مرکزی توسط من و یکی از همکارانم در دانشکده تربیت مدرس و در زمان دو سال پیش صورت گرفت که پس از انتشار نتایج آن علاقه چینی‌ها به این موضوع جلب شد. پس از پژوهش در منطقه بلده شهر نور و با همکاری چینی‌ها توانستیم به رد پای این دایناسور دو پا برسیم که قدمت آن مربوط به دوره ژوراسیک میانی است.»

او با اشاره به اینکه رد پاهای کشف شده ابعاد مختلفی دارند، بیان می‌کند: به علت اینکه رد دو انگشت روی خاک حک شده است و یکی از انگشتان پیراپرنده‌ها به صورت حلقه و رو به بالا است به این نتیجه رسیدیم که این آثار متعلق به آنها است.

عباسی می‌گوید: این کشف از دو جنبه اهمیت دارد؛ یکی اینکه زیست دایناسورهای پردار را در ایران به اثبات می‌رساند و دیگر اینکه وجود ردپای دوانگشتی دایناسورهای پردار پیش‌تر از زمان کرتاسه را اثبات می‌کند. وجود ردپای این گروه از دایناسورها در زمان‌های قدیمی‌تر همراه با ابهاماتی بوده است. شاید با این یافته که چهارمین در نوع خود در سطح دنیاست در بازسازی چگونگی پراکنش این دسته از دایناسورها در زمان پیش از کرتاسه بتوان گام برداشت.

این مدرس دانشگاه با اشاره به اینکه بخشی از پیراپرنده‌ها قادر به پرواز در آسمان بودند، بیان می‌کند: در تحقیقاتی که قبل از رسیدن به این موضوع داشتیم حتی توانستیم رد 200 دایناسور را در منطقه کشف کنیم. باستان شناسان در سال‌های گذشته در مناطق کرمان،  البرز و منجیل به کشفیاتی رسیده بودند اما این یافته‌ها از نظر تنوع و فراوانی نسبت به آثار قدیمی بسیار متفاوت بودند.

عباسی، با تأکید بر اینکه ما می‌توانستیم این کار را به تنهایی انجام دهیم، می‌گوید: به خاطر اینکه آنها منابع مالی قابل توجهی برای پژوهش در نظر گرفته بودند و پیوند‌هایی از نظر آثار کشف شده میان ایران و چین وجود داشت تصمیم گرفتیم این پروژه را به صورت مشترک انجام دهیم.

عباسی می‌گوید: سرنخ‌هایی مبنی بر اینکه پیراپرنده‌ها مربوط به سال‌های قبل از اواخر ژوراسیک می‌شوند هم در مناطق مختلف وجود دارد. چهار گزارش از مناطق مختلف در این خصوص ایجاد شده که یکی از آنها مربوط به ایران است.

او با بیان اینکه در آثار کشف شده بقایای دایناسورها میان ایران و چین نقاط مشترک بسیاری وجود دارد، بیان می‌کند: ایران در زمان‌های گذشته چسبیده به منطقه اوراسیا بوده است و به همین علت نمونه‌های کشف شده در کشور بسیار مشابه نمونه‌های آسیای شرقی هستند. همچنین نمونه‌های یافت شده از این منطقه نشان می‌دهد ایالت‌ها در زمان گذشته گسترش یکسانی داشتند.