پشت پرده دیدار پوتین و ترامپ در اجلاس گروه20

اجلاس سران گروه 20 در هامبورگ آلمان عصر شنبه (17 تیر ماه) در حالی به پایان رسید که دستاورد مهم ترین دیدار آن میان دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین رئیسان جمهوری آمریکا و روسیه، تناقض در گفتار و تضاد در رفتار سیاستمداران ارشد دو کشور بود.

در حالی که بیانیه پایانی نشست هامبورگ برای نزدیک کردن دیدگاه ها و رسیدن به متنی رضایت بخش تلاش می کرد، اما نتیجه نهایی آن از اختلافات اساسی بین قدرت های بزرگ از یک طرف و از طرف دیگر انزوای آمریکا در عرصه سیاست جهانی، حکایت داشت.

در این میان رویداد مهمی که نگاه رسانه ها و سیاستمداران را جلب کرد، نخستین دیدار رسمی دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین رئیسان جمهوری آمریکا و روسیه بود؛ که به گفته خودشان در فضایی «سازنده» و «امیدوارکننده» برگزار و از مهم ترین نتایج آن توافق دو جانبه برای برقراری آتش بس در جنوب غرب سوریه، پشنهاد ترامپ برای همکاری ‏مشترک سایبری با مسکو و در مجموع نزدیک شدن دیدگاه رهبران این دو کشور اعلام شد.

تحلیلگران معتقدند که هرچند ترامپ در آغاز نشست رسمی دو جانبه با پوتین به خبرنگاران اعلام کرد که «نگاه ما به اتفاقات بسیار مثبت برای روسیه و آمریکا و همه طرف های ذینفع است» اما تحقق خروجی مثبت از این دیدار، با اما و اگرهای بسیاری مواجه شده است و اظهارنظرها و چالش های پس از آن بر تصور بی نتیجه یا کم نتیجه بودن این دیدار دامن می زند.

تناقض گویی از نتایج دیدار پوتین - ترامپ

در حالی که ترامپ و پوتین پس از این دیدار دو جانبه از نگاه مثبت طرف مقابل و نزدیک شدن دیدگاه هایشان خبر می دادند، انعکاس مصاحبه های بعدی نشانه هایی از اختلاف نظرهای عمیق بر سر موضوعات مهمی همچون بحران اوکراین و ادعاهایی مبنی بر دخالت کرملین در انتخابات 2016 ریاست جمهوری آمریکا به نمایش گذاشت.

پوتین که به گفته خود، ترامپ را بسیار متفاوت با آن شخصیتی که از تلویزیون می بیند، یافته بود، گفت: به نظر می رسد رئیس جمهوری آمریکا از توضیحات او در خصوص دخالت نکردن مسکو در انتخابات آمریکا قانع شده است و از طرف دیگر واشنگتن اکنون با دیدگاه «واقع بینانه تری» به مسئله سوریه نگاه می کند.

رئیس جمهوری روسیه همچنین در دیدار با «شینزو آبه» نخست‌وزیر ژاپن اظهار کرد: من گفت‌ وگوی بسیار طولانی با رئیس ‌جمهوری آمریکا داشتم که طی آن مسائل بسیاری چون مساله اوکراین، سوریه، برخی مسائل دیگر و همچنین تعدادی از مسائل دوجانبه مطرح شد؛ ما همچنین به مسائلی چون مبارزه با تروریسم و امنیت سایبری پرداختیم.

سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز در هامبورگ اعلام کرد که ترامپ تکذیب پوتین را در باره مداخله نکردن مسکو در انتخابات آمریکا پذیرفته است.

لاوروف در کنفرانس خبری در هامبورگ، دیدار پوتین و ترامپ را سازنده دانست و گفت: این دیدار موید خواست مشترک دو طرف برای جستجو و یافتن توافق هایی به نفع دو طرف بود.

در شرایطی که روسیه بر مثبت بودن این دیدار و افزایش تعامل های احتمالی با آمریکا خبر می داد، ترامپ روز گذشته کاهش تحریم های روسیه را تا قبل از حل و فصل مسئله اوکراین و سوریه، منتفی دانست و در حساب کاربری توییتر خود نوشت: در دیدارم با پرزیدنت پوتین در مورد تحریم ها بحثی نشد. هیچ کاری تا زمان حل مشکلات اوکراین و سوریه صورت نخواهد گرفت.

از طرف دیگر، «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد، یک روز پس از دیدار روز جمعه ترامپ و پوتین، در واکنشی تند به اظهارات رئیس جمهوری روسیه که گفته بود، کاخ سفید از توضیحات وی در خصوص عدم دخالت مسکو در انتخابات ریاست جمهوری این کشور قانع شده، گفت: همه می دانند که روسیه در انتخابات ما دخالت کرده است.

وی در مصاحبه با شبکه خبری سی.ان.ان مدعی شد که رئیس جمهوری آمریکا در دیدار روز جمعه با همتای روس خود، موضع محکمی در قبال دخالت ادعایی مسکو در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته (2016) آمریکا گرفته است.

هیلی افزود: رئیس جمهوری روسیه درست همانگونه که ما فکر می کردیم، برای آنکه حفظ آبرو کند، این مسئله را انکار کرد. همه می دانند که روسیه در انتخابات ما دخالت کرد. همه می دانند که آنها این کار را در چند قاره با هدف ایجاد هرج و مرج انجام می دهند.

از طرف دیگر «رینس پریبوس» رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید در روز نخست هفته جاری اعلام کرد: ترامپ اظهارات رئیس جمهوری روسیه را مبنی بر دخالت نکردن مسکو در انتخابات سال گذشته آمریکا، «مطلقا» باور نکرده است.

باید به واکنش های تند نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد و رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید، تصمیم چالش برانگیز سنای آمریکا مبنی بر تائید تحریم های جدید ضد روسی آنهم فقط با گذشت کمتر از یک روز از نخستین دیدار سران دو کشور را اضافه کرد.

در همین ارتباط سناتور «اد رویس» از کالیفرنیا و عضو کمیته امور خارجی سنا اعلام کرد: آمریکا اقدام به اعمال تحریم علیه روسیه به اتهام نقض پیمان نیروهای هسته ای میان برد (INF) می کند.

وی که ریاست کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا را نیز بر عهده دارد، روز جمعه هفته گذشته پیشنهاد وضع تحریم های جدیدی علیه روسیه را به دلیل زیر پا گذاشتن معاهده نیروهای هسته ای میان برد، مطرح کرد.

از طرف دیگر «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا که پیش تر از نگاه مثبت رئیس جمهوری این کشور در ملاقات با همتای روس خبر داده بود، روز گذشته وارد «کی یف» شد و در دیدار با «پترو پوروشنکو» رئیس جمهوری اوکراین اعلام کرد: تحریم های وضع شده علیه روسیه همچنان پابرجا می ماند.

تیلرسون که دو روز پس از نخستین دیدار ترامپ و پوتین، این سخنان را بر زبان جاری می کرد، افزود: تا زمانی که مسکو به اقدام ها و کارهای خصمانه خود پایان ندهد، تحریم های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه روسیه اجرا می شود.

«اریک اسالووال» نماینده دمکرات آمریکا از ایالت کالیفرنیا نیز در حالی که از رئیس جمهوری آمریکا خواست درباره گزارش های ضد و نقیض در خصوص دیدارش با رئیس جمهوری روسیه در جریان اجلاس گروه 20 شفاف سازی کند، تاکید کرد: اگر درست باشد که رئیس جمهوری اظهارات پوتین را پذیرفته است، ما باید از آن اگاه شویم. اما تا جایی که می دانم، سکوت رئیس جمهوری همه آنچه را که لازم است بدانیم، توضیح می دهد و روایت روسیه تنها روایتی است که اکنون مطرح است.

یک سناتور برجسته جمهوریخواه آمریکا نیز پس از دیدار یاد شده، از سخنان ترامپ مبنی بر ‏همکاری سایبری با روسیه به شدت انتقاد کرد و گفت کوتاه آمدن ترامپ در مقابل پوتین به شک و تردید درباره روابط آنها دامن می ‏زند.‏

سناتور «لیندسی گرام» دیروز (یکشنبه) در گفت و گو با تلویزیون «ان. بی. سی. نیوز» آمریکا، با رد پیشنهاد ترامپ برای همکاری ‏مشترک سایبری با مسکو، گفت: این احمقانه ترین نظریه ای نبوده که در تمام عمرم شنیدم. ولی دست کمی هم نداشت!‏

این سناتور برجسته جمهوریخواه، با متهم کردن رئیس جمهوری آمریکا و وزیر امور خارجه اش به سهل انگاری درباره حملات سایبری روسیه، افزود: تیلرسون و ترامپ دو ساعت و 15 دقیقه بعد از دیدار با پوتین، همه چیز را درباره دخالت روسیه در انتخابات ریاست ‏جمهوری آمریکا فراموش کرده اند.‏

وی گفت: هرچقدر رئیس جمهوری این سیاست را ادامه می دهد، شک و تردید مردم درباره روابط او با روسیه بیشتر می شود.‏

حمله سناتور گرام به ترامپ و وزیر خارجه اش همزمان با انتقاد شدید، «جان مک کین» سناتور پرنفوذ جمهوریخواه صورت ‏می گیرد که روز یکشنبه اعلام کرد که از دادن رای اعتماد به تیلرسون احساس تاسف می کند. این اظهار نظر مک کین پس از آن اتفاق افتاد ‏که تیلرسون، راهکار آمریکا در سوریه را اشتباه خواند.‏

تیلرسون که در خصوص راهبرد واشنگتن در سوریه گفته بود که احتمالا موضع آمریکا اشتباه بوده است، با واکنش این سناتور ‏ارشد کنگره آمریکا روبرو شد. وی همچنین عنوان کرده بود که شاید راهبرد روس ها در قبال سوریه درست بوده است. ‏

مک کین در این خصوص افزود: ظاهرا تیلرسون به باورهای آمریکایی و عقاید جمهوریخواهان که بر اساس آن استوار است، ‏اعتقاد ندارد و از بنیادهای اساسی آمریکا عدول کرده است. ‏

جمهوریخواهان آمریکا همچنین روز گذشته از پیشنهاد ترامپ مبنی بر گفت و گو با پوتین در مورد تشکیل بخش امنیت سایبری، به شدت انتقاد کردند.

از سوی دیگر«مارکو روبیو» سناتور فلوریدا با انتقاد از طرح پیشنهادی ترامپ مبنی بر همکاری سایبری با روسیه، در توییتی نوشت: همکاری با پوتین در بخش امنیت سایبری همانند شراکت با بشار اسد (رئیس جمهوری سوریه) در بخش سلاح های شیمیایی است.

در همین حال، آدام شیف نماینده ارشد دمکرات عضو کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا به سی.ان.ان گفت: تصور نمی کنم که بتوانیم انتظار داشته باشیم که روس ها شریک قابل اعتمادی در بخش امنیت سایبری باشند.

در طرف دیگر ماجرا، هرچند سیاستمدارانی همچون میخائیل گورباچف آخرین رهبر شوروی پیش از فروپاشی، نخستین دیدار پوتین و ترامپ را مثبت خواند و آن را یادآور نخستین ملاقات خود با رونالد ریگان رئیس جمهوری وقت آمریکا دانست؛ اما رئیس کمیسیون امور بین المللی شورای فدراسیون روسیه (مجلس سنا) با اتخاذ موضع محکم تری نسبت به سیاست های آمریکا، اعلام کرد: مسکو زیر فشار تحریم های ضدروسی واشنگتن، سیاست های خود را در مسائل سوریه و اوکراین تغییر نمی دهد.

«کنستانتین کاساچیف» با اشاره به دور جدید تشدید تحریم های آمریکا علیه روسیه اضافه کرد: سیاست مسکو هیچگاه با تحریم های واشنگتن تعیین نشده است و در آینده نیز تعیین نخواهد شد.

خبرگزاری اسپوتنیک روز یکشنبه به نقل از وی نوشت: اظهارات ترامپ مبنی بر ناممکن بودن لغو تحریم های ضدروسی به دلیل تلاش وی برای کسب اختیارات در برابر کنگره این کشور، بیان شده است.

کاساچیف افزود: ترامپ نمی خواهد بخشی از اختیارات خود را تحت فشار کنگره آمریکا از دست بدهد و در شرایط کنونی با مجلس قانونگذاری برای حفظ اختیار لغو یا اعمال تحریم های ضدروسی مبارزه می کند. زمان نشان خواهد که ترامپ در این مبارزه پیروز می شود یا شکست می خورد.

رئیس کمیسیون امور بین المللی شورای فدراسیون روسیه خاطرنشان کرد: نباید در مورد سیاست های آمریکا رویاپردازی کرد، زیرا در قبال روسیه بر اساس مصالح و منافع ملی تعیین نمی شود، بلکه به حرکت مارپیچی شباهت دارد که بر اساس اختلافات ترامپ و کنگره پایه ریزی می شود. به همین دلیل پیش بینی در این مورد بیهوده است و باید برای مشاهده نتایج صبر کرد.

رئیس انستیتو پژوهش های سیاسی و راهبردی روسیه نیز روز گذشته در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، با تاکید بر اینکه «جنون ضدروس در آمریکا با دیدار اخیر پوتین و ترامپ پایان نمی یابد»، گفت: آشکار است که سیاست های واشنگتن علیه مسکو ادامه خواهد یافت زیرا کاخ سفید از این اقدام ها در جهان سود می برد.

«ولادیمیر زاخاروف» افزود: سیاست های ضدروسی بخش جدایی ناپذیر و هسته سیاست خارجی آمریکا را تشکیل می دهد و پس از دیدار پوتین و ترامپ نیز همچنان ادامه خواهد یافت.

وی گفت: آمریکا حتی در دوره ترامپ نیز سیاست خارجی خود را بر اهداف ضدروسی پایه ریزی کرده و این سیاست ها نسبت به دوره اوباما تفاوت چندانی نکرده است.

وی ادامه داد: اقدامات آمریکا در اروپا و خاوردور برای بازداشتن روسیه و چین به عنوان دو بازیگر قدرتمند جهانی هدف گیری شده است و سیاست های واشنگتن با پوشش های متفاوت اجرا می شود.

رئیس انستیتو پژوهش های سیاسی و راهبردی روسیه با بیان اینکه دیدار و مذاکرات روز جمعه در هامبورگ آلمان پشت درهای بسته و بدون حضور خبرنگاران انجام گرفت، ادامه داد: روشن نیست پوتین و ترامپ در دو ساعت چه مذاکراتی کردند و نمی توان در باره جزییات گفت وگوی آنها داوری و نتیجه گیری کرد.

وی گفت: بدیهی است، پوتین و ترامپ در باره موضوعات مهمی مانند بحران سوریه، مناقشه اوکراین و موضوع ایران گفت وگو کردند، اما یک نکته کاملا آشکار است که سیاست های ضدروسی ادامه خواهد یافت، زیرا کاخ سفید از آن در سطح جهانی سود می برد.

وی افزود: آمریکا با ادامه و استفاده از طرح روس هراسی، کشورهای مختلف به ویژه همپیمانان خود را وادار به خرید تسلیحات آمریکایی می کند و از این راه سالانه ده ها میلیارد دلار سود می برد و به همین دلیل، همواره نیاز به دشمن قدرتمند دارد که روسیه برای ایفای چنین نقشی مناسب است.

زیر سوال بردن دستاورد دیدار ترامپ – پوتین

در مجموع رسانه های آمریکایی و روسی دیدار گرم و صمیمی ترامپ و پوتین را فقط یک روی سکه سیاست تفسیر کردند و اظهارنظرهای پس از آن نشان از افزایش برخی تنش ها بین سیاستمداران دو کشور پس از دیدار یاد شده است.

در این رابطه روزنامه «لس آنجلس تایمز» با اشاره به اظهارات وزیر امور خارجه روسیه مبنی بر اینکه ترامپ، تکذیب پوتین در خصوص دخالت در انتخابات آمریکا را پذیرفته است، نوشت: این بدان معنی خواهد بود که ترامپ برخلاف دیدگاه آژانس های اطلاعاتی آمریکا رفتار کرده است که اعتقاد دارند روسیه در انتخابات آمریکا نقش داشته است.

تارنمای خبری سی.ان.ان نیز روز یکشنبه در گزارشی انتقادی پیرامون نشست گروه 20 در هامبورگ آلمان و انزوای آمریکا در این نشست، نوشت: هرچند دقیقا نشست گروه 19 نبود، اما رفتاری که ترامپ در سیاست خارجی در پیش گرفته است، آمریکا را در باشگاه یک نفره ها قرار داد.

سی ان ان در این تفسیر به قلم «استفان کالینسون» نوشت: یکی از لحظات بسیار مهم سفر دوم ترامپ، دیدار بیش از دو ساعته وی با پوتین بود که در آن اتهامات مربوط به مداخله روسیه در انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا مطرح شد، اما اظهارات متناقضی از هریک از طرف ها در این درباره شنیده می شد.

این تارنمای خبری درادامه نوشت: از دید بسیاری از منتقدان رئیس جمهوری آمریکا، این دیدار نشانه ای است که روسیه برای اتهام تلاش برای شکست دادن هیلاری کلینتون نامزد دمکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری، بهایی پرداخت نخواهد کرد.

واشنگتن پست نیز مهم ترین رویداد حاشیه ای اجلاس سران گروه 20 را نشست سران روسیه و آمریکا عنوان کرد و نوشت: کسی که نفع بیشتری از این نشست برد، پوتین است.

دیوید ایگناشس دیدگاه نویس واشنگتن پست در این نوشتار آورده است: پوتین این فرصت را به چنگ آورد که بعد از یک دوره سردی در روابط، که محصول تحریم ها و انزوای دیپلماتیک روسیه به خاطر تجاوز مسکو به شبه جزیره «کریمه» بود، حالا وارد خانه شود.

این گزارش با بیان اینکه اینکه ترامپ، معامله سوریه را خیلی ارزان خرید، نوشت: این ظن قوی وجود دارد که بعد از رئیس جمهوری شدن ترامپ؛ مشاوران او موضوع لغو تحریم های روسیه را مطرح کرده اند و هیچ بعید نیست که در این زمینه توافقی هم صورت گرفته است اما هنوز فاش نشده است.

در این مقاله با ادعای اینکه توافق سوریه مهم ترین دستاورد نشست روز جمعه میان ترامپ و پوتین بوده است، ‌نوشت: هفته ها بود که تیلرسون در مورد جزییات این توافق با همتای روسی خود سرگئی لاوروف کار کرده بود و حالا مقدماتی فراهم است تا سایر تلاش های آمریکا - روسیه برای تنش زدایی در بحران سوریه و کارهای مقدماتی برای ایجاد ثبات در این کشور، به مرحله اجرا گذارده شود.

در این مقاله آمده است: در ملاقات میان این دو ابرقدرت؛ رئیس جمهوری تازه کار آمریکا حسابی حواسش جمع بود تا مبادا کاری از او سر بزند و آفت رایجی که در تمامی مذاکرات مهم میان سران دو قدرت بزرگ رخ می دهد، در این دیدار هم منتشر شود.

نگارنده نوشته است: موضوع مهم مطرح میان دو کشور، برقراری آتش بس اعلام شده در سوریه است. این آتش بس ظرفیت آن را دارد که میلیون ها انسان را در این جنگ غم انگیز نجات دهد و «مناطق امن» بیشتری در سوریه ایجاد کند.

دیوید ایگناشس، اهمیت دیگر این ملاقات را از سر گیری گفت و گو میان آمریکا و روسیه عنوان کرد و نوشت: این گفت وگوها برای مدت زمان نسبتا طولانی قطع شده و باعث شده بود تا روابط دو کشور آنقدر تیره شود که به نقطه خطر نزدیک شود

تارنمای شبکه تلویزیونی «ای.بی.سی نیوز» نیز در مورد آتش بس در سوریه نوشت: این توافق آتش بس که از ظهر روز یکشنبه (نهم ژوئیه، 18 تیرماه) به وقت دمشق اجرایی شد، حاصل ماه ها تلاش پشت پرده و مذاکراتی است که از ابتدای ریاست جمهوری ترامپ آغاز شد و از حمایت حکومت بشار اسد (رئیس جمهوری سوری) و گروهی از شورشیان برخوردار است.

در همین ارتباط تارنمای شبکه خبری «سی.ان.ان» نوشت: پوتین یک رئیس جمهوری دیگر آمریکا را هم اغوا کرد. شاید ما متوجه نشویم که بین این دو رئیس جمهوری در حقیقت چه گذشته است، اما ترامپ پس از نخستین دیدار با همتای روسی خود «خوش بین» بود.

تارنمای «آتلانتیک» نیز به نقل از مقامات ایالات متحده مدعی شد ترامپ در مسئله مداخله مسکو در انتخابات آمریکا، بر روسیه فشار آورد و کرملین نیز خود را بی گناه معرفی کرد.

روزنامه «ار.ب.کا» روسیه نیز با اشاره به برنامه دیدار روسای جمهوری روسیه و آمریکا در شهر هامبورگ آلمان، نوشت: پوتین و ترامپ در دیدار خود در حاشیه اجلاس بیست کشور صنعتی، موضوعی برای دستیابی به توافق ندارند.

رسانه روسی در مقاله خود به قلم آندره کالسنیکوف مدیر برنامه مرکز کارنگی مسکو، با اشاره به اختلافات شدید بین روسیه و آمریکا، افزوده است: هر دو طرف سعی داشتند به هر شیوه ای انتظار از این ملاقات را کاهش دهند تا بعدا ناظران دو طرف احساس دلسردی نکنند.

این روزنامه روسی در ادامه نوشت: معلوم نیست، سران روسیه و آمریکا در چه موردی صحبت و مذاکره خواهند کرد. آیا در باره تحریم ها سخن می گویند؟ اما واشنگتن تحریم های ضدروسی را لغو نمی کند.

در ادامه مقاله آمده است: سازوکار «مهار و توازن» موجود در آمریکا، دست و پای ترامپ را در این جهت بسته است و سوریه در واقع محلی برای افزایش تضادها و اختلاف ها بین دو کشور است.

این روزنامه روس نوشت: در مسئله کره شمالی نیز اختلاف دیدگاه بین روسیه و آمریکا وجود دارد و مسکو خواستار حل این مسئله، بدون تهدید به کاربرد زور شده است.

نویسنده افزوده است: موضوع توقیف دو مکان دیپلماتیک روسیه در واشنگتن و نیویورک که در دستور کار ترامپ و پوتین گنجانده شده بود، برای ملاقات تاریخی سران روسیه و آمریکا ناچیز به نظر می رسد.

این روزنامه روس در پایان مقاله با اشاره به اظهارات ضدروسی ترامپ در ورشو پایتخت لهستان که مسکو را عامل بی ثباتی در شرق اروپا خوانده بود، نوشت: این اظهارات، دست فشردن ترامپ با پوتین در هامبورگ را بی‌ارزش می‌کند و تنها باقیمانده ملاقات آنان چند یادداشت هیجان انگیز در توییتر خواهد بود.

روزنامه الحیات چاپ لندن نیز فردای دیدار ترامپ و پوتین در تحلیل توافق واشنگتن و مسکو در مورد سوریه به نقل از منابع آمریکایی، نوشت: درصورت دستیابی به این توافق، اسد در مقام خود باقی می ماند. این توافق همچنین در برگیرنده ملاحظات امنیتی، نظامی و سیاسی در خصوص تقسیم نفوذ و امنیت مرزها و ایجاد مناطق امن با همکاری مسکو است.

به گزارش ایرنا، حال باید منتظر بود و دید که در پس تمام تناقض گویی ها، تنش ها و اختلافاتی که پس از نخستین دیدار رسمی دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین رئیسان جمهوری آمریکا و روسیه شاهد آن بوده ایم، آیا آنچه از این دیدار دوجانبه در زمینه استقرار آتش بس پایدار در سوریه و نزدیکی دیدگاه رهبران دو کشور یاد می شود، توافقی نمادین است یا درعمل نیز به اجرا در می آید