چرا روابط برخی کشورهای عربی با قطر متشنج شد؟

 نوشت تلاش برای انزوای قطر از سوی عربستان، امارات عربی متحده و بحرین حاکی از ناهنجاری سیاسی در منطقه خلیج فارس است.

تحریم سیاسی ناگهانی و چشمگیر قطر بی سابقه است و میزان شدت ضربه ای را نشان می دهد که آنها می توانند در صورت رفتار اشتباه به خود وارد کنند.

قطر به همراه بحرین، امارات، عربستان، عمان و کویت عضو شورای همکاری خلیج(فارس) است. این شورا یک اتحادیه سیاسی و اقتصادی است که در سال 1360 برای خدمت به منافع کشورهای حوزه خلیج(فارس) تشکیل شد. عربستان از ابتدا به خصوص به علت مواضعش در زمینه روابط خارجی، بر این شورا تسلط داشته است.

با این حال، قطر به مرور زمان، مواضع خارجی مستقلی اتخاذ کرده است که با مواضع برخی از کشورها در شورای همکاری خلیج(فارس) در تضاد است که یکی از آنها تاسیس شبکه رسانه ای الجزیره در سال 1375 بود. قطر با تاسیس و ادامه کمک مالی به الجزیره به تنش های سیاسی در داخل این شورا دامن زده است.

ریشه اختلاف سیاسی اخیر در منطقه خلیج(فارس) را می توان به دو موضوع نسبت داد.

اولین موضوع این است که خبرگزاری قطر در سوم خرداد امسال گزارشی به نقل از شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر منتشر کرد درباره رابطه دوستانه با ایران و این که آیا دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در سمت خود باقی خواهد ماند یا خیر. قطر به سرعت در بیانیه ای این سخنان را رد کرد و آنها را جعلی خواند. با وجود این برخی از رسانه های خبری در منطقه آن ها را منتشر کردند.

دومین موضوع این است که چند روز پس از این اتفاق، یک نشریه اینترنتی مستقر در آمریکا نامه های الکترونیکی را از یوسف العتیبه، سفیر امارات در آمریکا منتشر کرد. این نامه ها رابطه نزدیک العتیبه و بنیاد دفاع از دموکراسی ها را که یک اندیشکده نومحافظه کار حامی اسرائیل است، نشان می دهد. این مثل کاردی بود که به استخوان رسید.

توالی این اتفاق ها علت ایجاد تازه ترین اختلاف سیاسی را در منطقه روشن می کند. با این حال، تنش سیاسی دیگری میان برخی از کشورهای حوزه خلیج(فارس) و قطر وجود دارد که ارزش بیان کردن دارد.

قطر پس از روسیه دومین صادرکننده بزرگ گاز طبیعی در جهان است. این کشور به همراه ایران در خلیج فارس به فعالیت های مشترک اکتشاف نفت و گاز می پردازند و این یکی از روابطی است که این دو کشور را به یکدیگر متصل می کند. میادین گازی قطر در بخش جنوبی خلیج(فارس) است و میادین ایران در شمال فعالیت می کند که به آن پارس جنوبی می گویند.

تصمیم ترامپ برای ترک توافقنامه پاریس و اظهاراتش برای خروج از توافق گروه پنج به علاوه یک موسوم به توافق هسته ای ایران، قطر را در جایگاه سیاسی سختی قرار داده است. ممکن است قطر و دیگر کشورهای خلیج(فارس) در بسیاری از سیاست ها از جمله حمایت از تصمیم ترامپ برای خروج از توافق پاریس و توافق هسته ای دچار اختلاف شوند. اما برخلاف بسیاری از کشورهای حوزه خلیج(فارس)، قطر از توافق پنج به علاوه یک استقبال کرد.

بهبود روابط با ایران به طور حتم فعالیت های تجاری را برای قطر تسهیل خواهد کرد. با ورود مجدد ایران به بازار پر سود گاز، قطر ناوگان قابل توجهی از حمل گاز دارد که می تواند برای ایران مفید باشد.

قطر به علت صنعت نفت و گاز خود در جهان اهمیت دارد. ثروتی که این کشور در مدت کوتاهی به دست آورد، اراده آن را برای استقلال سیاسی بیشتر کرده است. قطر از ثروت خود برای نفوذ و کسب حمایت در جهان استفاده کرده است.

قطر همچنین میزبان رهبر حماس است. رابطه قطر با حماس و دیگر احزاب فلسطینی جایگاه قطر را در منطقه بالا برده است. این کشور همچنین در اختلافات مختلف در آفریقا و خاورمیانه میانجیگری کرده است.

در خاتمه، فرش قرمزی که برای ترامپ پهن شد، با وجود سخنان منفی وی درباره اسلام و مسلمانان، برای بسیاری از مسلمانان و جهان عرب توهین آمیز بود. آنها می توانستند درباره اظهارات گذشته اش که مملو از اسلام هراسی بود از وی توضیح بخواهند. اما به ترامپ اجازه داده شد در مقابل سران عرب و مسلمان در ریاض درباره اسلام سخنرانی کند و پس از آن بدون مجازات به راحتی آن کشور را ترک کند.

در خاتمه این تحلیل آمده است، انزوای قطر نمی توانست در زمانی بهتر از این اتفاق بیافتد؛ این اتفاق قطر را از برداشت منفی از رهبری جمعی عربی، به خصوص پس از سفر ترامپ به ریاض مبرا خواهد کرد.