آیا رقبا دولت در سایه تشکیل می‌دهند؟

در انتخابات 19 می حسن روحانی برای یک دوره چهار ساله دیگر انتخاب شد. او با رویکرد ارتباط با جهان و اصلاحات وارد کارزار انتخابات شد. رقبای اصولگرا با شعارهای پوپولیستی به انتخابات پا گذاشتند و در نهایت شکست سخی خوردند اما این به معنی خروج آنها از میدان رقابت نیست. اصولگرایان به دنبال مخالفت با روحانی و ایجاد دولتی در سایه اند.

 ایده دولت سایه درگذشته نیز در چرخه سیاست ایران اتفاق افتاده بود. در سال 2005 اصلاح طلبان که انتخابات را به محمود احمدی نژاد واگذار کرده بودند این احتمال را مطرح کردند اما این دولت هیچ گاه تشکیل نشذ. بیشتر به این دلیل که آنها خواهان ثبات و اتحاد در داخل کشور بودند. اما در این دوره انتخابات مردم دائما در مورد آینده کشور حرف میزدند.

این بار هم رقیب روحانی یعنی ابراهیم رییسی اولویت را به وحدت داد در پیامی پیروزی روحانی را تبریک گفت اما این پیام بعد از تشکیک در نتیجه انتخابات بود. او دائما تاکید دارد که شکایت های او از تخلفات انتخاباتی نباید نادیده گرفته شود. رییسی بارها توافق هسته ای را مورد نقد قرار داده و گفته قاطبه مردم از مزایای توافق هسته ای منتفع نشده اند. او 15.5 میلیون رای را از میان 38 میلیون رای دهنده به خود اختصاص داد. رییسی و متحدان اصولگرای او از این رای برای مقابله با سیاست های تعاملی روحانی با غرب و اصلاحات اقتصادی مد نظر او استقاده میکنند.

وضعیت از این هم پیچیده تر است. سعید جلیلی مذاکره کننده هسته ای دوران احمدی نژاد و کاندیدای ریاست جمهوری در سال 2013 اعلام ایجاد دولت در سایه کرده است. برنامه او شامل ایجاد کارگروه هایی برای اقدام در قبال چالش هایی از قبیل سیاست خارجی تا معضلات اجتماعی و صتعت و اقتصاد و فساد و شفافیت و سلامت عمومی است. این حرکت از سوی اصولگرایان استفاده از ظرفیت رای رییسی خوانده شده است. جلیلی یکی از شخصیت های شکننده سیاست ایران است. اما این حرکت او میتواند بر روند دور دوم ریاست جمهوری روحانی و اقدامات او در خصوص تعامل با جهان تاثیر بگذارد.

اصولگرایان و تندروها در ایران در سالهای اخیر دچار تشتت آرا شده اند. بیشتر شخصبت های کلیدی اصولگرا نظیر جلیلی حمایت مردم را از دست داده اند و محبوبیت شان از دست رفته است. از این رو رییسی تا قبل از این انتخابات میان مردم عادی شخصیت شناخته شده ای نبود و برای همین اردوگاه اصولگرایی سرمایه گذاری خود را بر این شخصیت آغاز کرد.

اصولگرایان در طول مذاکرات هسته ای در دوران روحانی از ایجاد رخته در این مذاکرات بازماندند اما امروز به انتقادات خود با وجود پذیرش شکست در آن عرصه ادامه میدهند.

اصولگرایان در پی نتبجه انتخابات تلاش هایشان را برای تحکیم وحدت به وجوذ امده در جریانشان آغاز کرده اند. ایجاد دولت در سایه به آنها اجازه میدهد متمرکز تر علیه دولت روحانی و برای تضعیف او عمل کنند. این رویکر به آنها اجازه میدهد که روایتی را درباره روحانی در خانه و در خارج از کشور ایجاد کنند و منتظر انتخابات بعدی نشوند.

اگر اصولگرایان حول این استراتژی متحد شوند قادر خواهند بود که جلوی اقدامات روحانی را بگیرند.

در انتخابات ریاست جمهوری هفته گذشته در ایران پاسخ مردم بله به میانه رو ها و اصلاح طلبان بود. نتیجه انتخابات نشان دهنده تخصیلات بالای جوانان و رای قدرتمند جمعیت شهری و مطالبات آنها برای ایجاد جامعه ای آزاد است. دوره دوم روحانی با آرایی قاطع تر از دوره اول آغاز خواهد شد اما اصولگرایان تلاش هایشان را برای مانع افکنی بر سر راه این دولت بیشتر کرده اند. دولت در سایه میتواند تلاش های آنها را کانالیزه کرده و به آنها اچازه دهد موثر تر از قبل کارشکنی کنند.