تنش بی‌سابقه عربستان و امارات علیه قطر

 اختلاف شدید عربستان و امارات با قطر بر سر اظهارات منسوب به امیر قطر در حالی است که تنش دو طرف به سمتی پیش می‌رود که چه بسا با اختلافات سابق متفاوت بوده، صفحه آشتی را بسته و در دشمنی بی سابقه را باز کند.

به گزارش روزنامه الاخبار، اختلاف شدید عربستان و امارات متحده عربی با قطر بر سر اظهارات منسوب به امیر قطر و مضمون آن از جمله انتقاد از دشمنی با ایران به گونه ای است که می توان گفت چه بسا این اختلافات به سمت نقطه‌ای بی بازگشتی در حرکت است.

تنش بی سابقه در تاریخ روابط عربی- قطری

تاریخ روز 24 می 2017 ( چهارشنبه،سوم خرداد) را به عنوان روزی جدید در روند کشمکش های عرب های خلیج فارس ثبت خواهد کرد. دو سال و نیم پس از آشتی اجباری و با اکراه قطر در چارچوب «آشتی خلیجی» که در پی بحران فراخواندن سفیران در مارس 2014 رخ داد، چهارشنبه روابط قطر با متحدان عرب به سمت تنش بی سابقه ای حرکت کرد که تا این لحظه موضع عربستان سعودی به مثابه هشداری به این است که چه بسا این تنش به سمت نقطه بی بازگشت پیش خواهد رفت

تهدید قطر و تلاش برای جدایی از آن

این موضوع که تا این لحظه به مثابه «جنگ باز» و لجبازی و کله شقی برای گشودن پرونده های گذشته است، این بار بر سر اظهارات منسوب به تمیم بن حمد امیر قطر آغاز شده است تا دوحه به عنوان خاری در پهلوی عرب، از آن جدا و تهدید شود که بهای «خیانتش» را خواهد پرداخت.

در شدیدترین کشمکش های قطری- خلیجی همواره روند امور به این شکل بوده است که بیش از اینکه پرونده های مورد اختلاف حل و فصل شود، زیر شن های متحرک مدفون می شد.

تلاش عربستان برای اجماع عربی- اسلامی چه می‌شود؟

این بار نیز کشمکش کنونی از سفر ترامپ به عربستان که روزنامه های هوادار قطر از آن تحت عنوان «جشنواره» یاد کردند، جدا نیست، در نتیجه باید پرسید آیا زورآزمایی تازه عربستان و امارات با قطر شکافی را بین عرب ها ایجاد خواهد کرد آن هم در حالی که ریاض در تلاش برای تحقق اجماع عربی- اسلامی برای مبارزه با ایران تحت سرپرستی واشنگتن و تل آویو است؟

سوال دیگر اینکه آیا حمله شدید عرب های خلیج فارس به دوحه را می توان نشانه تغییرات قریب الوقوع منطقه پس از سفر ترامپ دانست؟

نارضایتی قطر و ترکیه از رهبری عربستان بر جهان عرب و اسلام

برای قطر و ترکیه که پایگاه اصلی طرح اخوانی به شمار می آیند، قابل هضم نیست که عربستان میزبان مرد جدید و شماره یک کاخ سفید و سران کشورهای عربی و اسلامی باشد زیرا این میزبانی به این معنی است که ریاض شایسته رهبری طرح «خلیجی- عربی- اسلامی» در منطقه است.

رویارویی قطر با عربستان در سوریه، عراق و یمن

این در حالی است که قطر تمام تلاش خود را به کار گرفت و پول زیادی هزینه کرد تا این رهبری از هم فروپاشیده شود به این ترتیب که در سوریه این کار را با حمایت از گروههای وابسته به خود انجام داد تا دشمنان خود را که هوادار عربستان بودند، تحت فشار قرار دهد و عرصه را برآنان تنگ کند و یا در عراق سخت کوشید مشروعیت اهل سنت و رهبرانشان را سلب کند اما در یمن نقشه قطر پیچیده تر است زیرا به آرامی بر اساس اصل «عربستان را رها کن هرکاری می خواهد انجام دهد، رهایش کن، شکست می خورد » صورت گرفت در لیبی نیز هنوز حمایت قطر از طرف های حامی خود در جنگ داخلی این کشور ادامه دارد در مصر نیز جنگ قطر با نظام حاکم به حال خود باقی است.

نکته ثابت تا این لحظه ائتلاف قطر با عربستان و امارات بود هر چند قطر این ائتلاف و آشتی را به توقف حملات رسانه ای علیه دوحه مشرو ط کرده بود.

جنگ رسانه‌ای مقدمه‌ای برای گام‌های گسترده تر علیه قطر و اخوان المسلمین

آنچه اوضاع را بدتر کرد، تصمیم ترامپ در قبال اخوان المسلمین و صحبت های پی در پی در خصوص تصمیم واشنگتن به قرار دادن نام این گروه در فهرست گروههای تروریستی بود که احتمال اتخاذ گام های هرچه جسارت آمیز تر علیه آن را در مناطق فعالیت آنان را به دنبال خواهد داشت در نتیجه سکوت و رضایت قطر به «جشنواره عربستان» برای ترامپ یعنی تیراندازی به خود؛ به این ترتیب قطر لجباز چه کرد؟

بازی قطر در استفاده از امپراتوری رسانه‌ای

قطر سطح مشارکت خود را مانند ترکیه در نشست ریاض پایین نیاورد زیرا رجب طیب اردوغان به منظور بیان «برتری سلطانی» بر آنچه در عربستان جریان یافت، وزیر خارجه خود را راهی ریاض کرد اما قطر بازی همیشگی خود یا همان استفاده از امپراتوری رسانه ای را در پیش گرفت تا پیام های سیاسی خود را ارسال کند، به ویژه اینکه ملک سلمان میزبان نشست ریاض به عمد در ادامه سخنان تند عبدالفتاح السیسی علیه ترکیه و قطر اظهار داشت: اظهارات شما را تایید کرده و از شما حمایت خواهیم کرد.

از پیش از سفر ترامپ به عربستان تا سفر او به فلسطین اشغالی رسانه های مکتوب و صوتی و تصویری قطر بر یک ساز نواختند: به تمسخر گرفتن ریاض که در طول چند روز به کارگاهی استثنایی تبدیل شد تا برای استقبال از ترامپ آماده شود و اینکه این رسانه ها در نتایج این سفر که فراتر از اظهارات شیرین نخواهد بود به دیده تردید نگریستند.

اظهارات منسوب به امیر قطر، بهانه به دست عربستان داد

خشم عربستان از قطر و حمله آن به سفر ترامپ به عربستان و نتایج حاصل از آن همچنان تا چهارشنبه سربه مهر باقی ماند تا اینکه بیانیه منسوب به امیر قطر در انتقاد از عربستان و دولت جدید آمریکا و حمایت از ایران عنوان شد تا به مثابه دستمایه ای برای حمله به قطر استفاده شود.

در این میان با وجود اینکه عبدالرحمن بن حمد آل ثانی اظهارات منسوب به امیر قطر را تکذیب کرده و سیف بن احمد آل ثانی مدیر دفتر ارتباطات دولتی صحت اظهارات منسوب به تمیم را تکذیب و تاکید کرد، خبرگزاری رسمی قطر (قنا) هک شده است، رسانه های سعودی و اماراتی به عمد به پوشش مستقیم اظهارات امیر قطر و واکنش به آن اقدام کردند.

در این میان دو عامل به این وضعیت کمک کرد:

اول: تکذیب اظهارات تمیم پس از یک ساعت و نیم از انتشار گسترده خبر این اظهارات صورت گرفت به اضافه اینکه نه از سوی دیوان امیر قطر یا وزارت خارجه بلکه از سوی یک کارمند رسانه دولتی تکذیب شد.

دوم: بخشی از اظهارات منسوب به امیر قطر مربوط به سفر ترامپ به عربستان می شد از جمله این اظهارات: کسی حق ندارد به دلیل اینکه اخوان المسلمین یک گروه تروریستی عنوان شده است، ما را به تروریسم متهم کند» و یا اینکه « با وجود رویکردهای منفی دولت آمریکا، روابط با آن قوی و مستحکم است.

اما بخش دیگری از اظهارات فرضی و احتمالی امیر قطر اظهاراتی است که در جریان سفر ترامپ ایراد کرد از جمله اینکه « حمله ظالمانه به قطر با سفر ترامپ به منطقه همزمان شده است و هدف از آن این است که قطر را به تروریسم مرتبط کنند و تلاش های آن در راستای تحقق ثبات را خدشه دار سازند که ما عوامل آن را پیگیری خواهیم کرد.

بخش سوم اظهارات احتمالی منسوب به امیر قطر شامل خط مشی راهبردی معروف قطر است از جمله اینکه: شدت مواضع در قبال ایران به دور از تدبیر است به ویژه اینکه ایران کشوری بزرگ است که در صورت همکاری با آن ضامن ثبات منطقه خواهد بود و قطر مایل است یین حماس به عنوان نماینده مشروع ملیت فلسطین و اسرائیل صلح عادلانه برقرار شود.

نکته جدید در اظهارات منسوب به امیر قطر، حمله به عربستان با این عنوان بود که این کشور نسخه افراطی اسلام را که به دور از واقعیت روح تسامح آن است، در پیش گرفته است و زیاده روی در معاملات تسلیحاتی آن موجب شدت یافتن تنش در منطقه می شود و اینکه پایگاه العدید آمریکا در قطر به مثابه دژی برای حفظ قطر در برابر زیاده خواهی های برخی کشورهای همسایه است که منظور از آن به طور غیر مستقیم عربستان و امارات بود.

در این میان رسانه های ریاض و ابوظبی از اظهارات منسوب به امیر قطر با اشتهای فراوان استقبال کردند و در فاصله سه شنبه و چهارشنبه میزبان کارشناسان مصری، سعودی و بحرینی بودند و مجال گسترده ای را برای حمله به قطر و سیاست ها آن فراهم کردند.

اما آنچه اوضاع را بدتر کرد، خبری بود که در صفحه خبرگزاری رسمی قطر در توئیتر منتشر شد با این مضمون که دوحه سفیران ریاض، کویت، بحرین و امارات و نیز قاهره را اخراج کرده است.

به دنبال انتشار این خبر محمد بن عبدالرحمن آل ثانی با دستپاچکی آن را تکذیب و اظهار کرد: او اخرج سفیران را مطرح نکرده است و صحبت هایش از چارچوب اصلی اش خارج شده است حال آنکه خبرگزاری قنا اعلام کرد، صفحه توئیتر آن هک شده است و تلاش برای اصلاح آن ادامه دارد که این تناقض گویی نامفهوم است.

شیطنت العربیه در دعوای سعودی، اماراتی با قطر

از این فراتر العربیه از نوارهای صوتی منسوب به امیر سابق قطر کمک گرفت که حاکی از توطئه او با معمر قذافی برای سرنگونی پادشاه سعودی بود و همزمان با آن العربیه گزارشی را منتشر کرد که در آن دوحه به استفاده از امکانات خود در طول سال های طولانی اشاره کرده که هدف از آن این بود به بلندگوی گروههای افراطی تبدیل شود، العربیه قطر را به برهم زودن اوضاع منطقه در پی انقلاب های عربی متهم کرد.

در همین ارتباط روزنامه عکاظ عرسبتان اظهارات منسوب به امیر قطر را با این عنوان منتشر کرد: «نفرت انگیری و چالش طلبی اراده بین المللی؛ قطر در صف شکاف ایجاد کرده و حامی دشمنان امت است».

محدودیت عربستان و امارات علیه رسانه‌های قطری

همچنین پس از اینکه هیئت ارتباطات امارات به فیلتر کردن پایگاه الجزیره قطر متوسل شد، طرف های دست اندرکار در عربستان به فیلتر کردن پایگاههای خبری قطر از جمله الجزیره، قنا، روزنامه های الوطن، العرب، الرایه و الشرق اقدام کردند.

رسانه های قطری نیز در واکنش به این اقدامات آن را «گمراهی رسانه ای » از سوی رسانه های ریاض و ابوظبی برشمردند و از توهین به قطر صحبت کردند.

ادامه کشمکش تا کجا؟

چه اظهارات منسوب به امیر قطر واقعیت و در راستای اقدامات سیاستمداران عرب برای پی بردن به نیت های طرف مقابل بوده و یا ساختگی باشد، فضایی که در چند روز اخیر بین دوحه و ریاض ایجاد شده است نشان می دهد صفحه آشتی بسته خواهد شد تا در ادامه صفحه کشمکش گشوده شود که چه بسا به حد و مرز سال های گذشته محدود نخواهد ماند.

نکته قابل توجه اینکه هر چند عربستان صدر نشین حمله به قطر بوده است اما امارات نیز از صحنه این اختلافات و حملات دور نماند، بلکه در جنگ رسانه ای علیه قطر بر عربستان پیشی گرفت زیرا ابوظبی به عمد پایگاه الجزیره را حتی پیش از انتشار اظهارات منسوب به امیر قطر فیلتر کرد و پس از آن نیز شبکه های اماراتی و پیش از همه اسکای نیوز عربی به پوشش گسترده اظهارات منسوب به امیر قطر پرداختند.