بازگشت وزارت بازرگانی به دولت

تا چند روز دیگر وزارت صنعت، معدن و تجارت شمع شش سالگی تولدش را در حالی فوت می کند که هنوز بحث بر سر ماهیت وجودی اش میان موافقان و مخالفان بالاست.

 14 اردیبهشت ماه سال 1390، دولت دهم  ادغام چندین وزارتخانه در یکدیگر را مورد تصویب قرار داد. بر اساس این مصوبه که نوزدهم اردیبهشت ماه ابلاغ شد، مقرر گردید تا وزارتخانه های صنایع و معادن و بازرگانی در یکدیگر، وزارتخانه راه و ترابری و مسکن و شهرسازی در یکدیگر و وزارت رفاه، تعاون و کار و امور اجتماعی نیز در یکدیگر ادغام شوند. البته دولت تصویب وزارت نفت و نیرو را در یکدیگر تصویب کرد و حتی در راستای اجرایی شدن مصوبه اش نسبت به برکناری وزیر وقت نفت اقدام کرد،اما این مهم هیچ گاه این تصمیم اجرایی نشد.

با این حال، تشکیل وزارتخانه صنعت،معدن و تجارت درحالی صورت گرفت که پیش از این وزارت صنایع و معادن خود از ادغام وزارتخانه های صنایع و معادن و فلزات متولد شده بود.

هر چند انتقادهایی جسته و گریخته نسبت به ادغام این وزارتخانه ها و طی نشدن مراحل کارشناسی برای اجرایی شدن این طرح صورت می گرفت، اما انتقاد صریح مقام معظم رهبری از این ادغام سبب شد، ضدای اعتراض برخی کارشناسان بیش از پیش بلند شود.

ایشان تاکید کرده بودند:«یکی از کارهای عجیب و غریبی که برای بنده هم تا آخر معلوم نشد که چرا این کار انجام گرفت، همراه کردن وزارت بازرگانی با وزارت صنایع و معادن بود، یعنی واقعاً هنوز هم برای من حل نشده است.»

مقام معظم رهبری فرمودند:«آن روز هم که این کار را انجام می‌دادند برای من روشن نبود که چرا دارند این کار را انجام می‌دهند، خب، مسوولان مجلس و دولت تشخیص داده بودند و انجام دادند. واقعاً کار سختی است، ما حق می‌دهیم که ایشان (وزیر صنعت) سختش باشد. لکن بالاخره باید این کار را انجام بدهد، یعنی یکی از کارهای بسیار مهم مساله مدیریت تجارت خارجی است. از این جهت که اینجا صرفاً بازار مصنوعات خارجی نباشد که بازار خودرو، بازار فلان و غیره یکسره به آنها داده شود.»


خبری در راه است؟

اگرچه  هنوز اتفاقی برای احیای وزارت بازرگانی یا طی روندی معکوس رخ نداده، اما این روزها زمزمه‌های احیای دوباره وزارت بازرگانی و منفک شدن این وزارتخانه از وزارت صنایع و معادن بیش از پیش جدی شده است. برخی خبرها انجام این امر را درگرو اجرایی شدن برنامه های کارویژه ای می دانند که از سوی دولت دوازدهم قرار است، پیگیری شود.

حالا در آستانه ششمین سال از فعالیت این وزارتخانه امکان تدوین گزارشی کارشناسی و دقیق در این حوزه وجود دارد؛گزارشی که باید به این سئوالات پاسخ روشنی بدهد که آیا این وزارتخانه توانسته است سامانی به موقعیت تجاری ایران بدهد؟ یا بخش صنعت در تصمیمات این وزارتخانه دست بالا را دارا بود یا بخش کشاورزی؟

پیش از ادغام مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی ادغام این وزارتخانه را مبهم توصیف کرده بود و بررسی کارشناسی بیشتری را برای اجرایی شدن این طرح خواستار بود.

در این گزارش که در سال 1388 از سوی مرکز پژوهشهای مجلس منتشر شده، تاکید شده است که انجام مطالعات پشتیبان برای ارزیابی فنی، اقتصادی، سیاسی و .... برای بررسی پیشنهاد ادغام امری ضروری است. بدون انجام این مطالعات، اقدام به ادغام این دو وزارتخانه تنها می‌تواند آزمونی باشد که اگر با خطا مواجه شود وزارتخانه مجددا به شکل سابق و یا هر شکل دیگر تغییر می‌یابد.

همچنین کارشناسان این مرکز اعلام کرده بودند بررسی صرف پیشنهاد ادغام دو وزارتخانه بدون ارائه طرح توجیهی که بیان کننده ابعاد وظایف وزارتخانه جدید و چگونگی تقسیم کار وظایف در ساختار جدید باشد، بیانگر مزایا و معایب احتمالی مترتب بر این اقدام نیست و بنابراین قبل از بررسی پیشنهاد ادغام باید طشرح جامع ادغام برای تعیین نحوه ادغام ارائه شود تا بتوان جوانب آن را بررسی و در مورد آن اظهارنظر قطعی مطرح کرد.