پخش زنده مناظره‌ها مطالبه بحق مردم و تمرین دموکراسی

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم محمد  سلطانی‌فر/کارشناس رسانه نوشت:

تصمیم فعلی برای پخش ضبط شده مناظره نامزدها، یکی از ناستوده‌ترین کارهایی است که تاکنون درباره انتخابات ریاست جمهوری دوره دوازدهم روی داده است. واقعیت این است که در ادوار گذشته، پخش مناظرات، پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون در طول تاریخ بوده است. امسال نیز پیش‌بینی می‌شد که چنین اتفاقی بیفتد و این برنامه‌ها رکوردهای بینندگان را بشکنند. اما رکوردزنی دوباره، مشروط به این است که در این تصمیم تغییراتی ایجاد شود و مناظره‌ها به صورت زنده پخش شود.

جذابیت پخش زنده مناظرات ناشی از این واقعیت است که مردم به عنوان مخاطبان نامزدها که قرار است از میان آنان فردی را به عنوان رئیس جمهوری کشور انتخاب کنند، بدون پرده‌پوشی و مستقیم در جریان آرا، عقاید و برنامه‌های نامزدها قرار می‌گیرند. در مناظرات است که خواسته‌های مردم و رویکردهای سیاسی موجود در کشور، به صریح‌ترین  شکل ممکن مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد و مردم بدون هیچ وقفه‌ای، در جریان روندهای پیشنهادی برای اداره کشور قرار می‌گیرند و این روندها را در فضایی عادلانه و برابر ارزیابی می‌کنند. به همین دلیل بوده است که در دوره‌های گذشته، پخش زنده و مستقیم مناظره‌ها، به یکی از جذابیت‌های انتخابات تبدیل شده بود. زیرا این امر، نه تنها سبب افزایش مشارکت و حضور گسترده مردم پای صندوق‌های رأی شده است، بلکه نقش بسزایی در جهت‌دهی آرای مردم و تعیین سرنوشت آنان به دست خود داشته است.

حال که چنین تجربه‌ای وجود دارد، چرا باید از این ظرفیت دست کشید؟ به عبارت دیگر، اگر در گذشته مناظره‌ها به صورت زنده پخش نمی‌شد و فواید آن برای همه کشور آشکار نمی‌شد، امروز می‌شد درباره زنده بودن یا ضبط شدن بحث کرد. اما حال که اهمیت این موضوع روشن شده است، به نظر می‌رسد دیگر نیازی به بحث و چند و چون نباشد. از سوی دیگر، در سال‌های اخیر روند کاری صدا و سیما نشان داده است که پخش زنده مناظره‌ها، تنها نقطه برجسته و قوت این رسانه بوده است. این امر سبب می‌شود که این رسانه برای یک بار هم که شده، از رسانه‌های برون مرزی که گاه رقیب صدا و سیما هستند، پیشی بگیرد و این بار، آن رسانه‌ها باشند که دنباله‌روی صدا و سیما باشند. در این شرایط، اگر در انتخابات پیش رو، مناظره‌ها به صورت زنده پخش نشود، نه تنها صدا و سیما از رسانه‌های رقیب خود عقب می‌ماند، بلکه از گرمای انتخابات نیز کاسته شده و شور و شوقی که مقام‌های ارشد نظام نسبت به مشارکت مردم در انتخابات انتظار دارند، محقق نخواهد شد.

در این شرایط، می‌توان گفت کسانی به پخش مناظره‌ها به صورت ضبط شده تمایل دارند که نگران حضور گسترده مردم پای صندوق‌های رأی هستند. زیرا اگر مردم حضور گسترده در انتخابات داشته باشند، معلوم است که چه جریانی در انتخابات دست بالا را خواهد داشت. بویژه اینکه تجربه ادوار اثبات کرده است که پخش زنده مناظره‌ها نقش مستقیمی در افزایش مشارکت رأی دهندگان دارد. از زاویه کارکردهای رسانه‌ای نیز واقعیت این است که وظیفه رسانه‌ها پخش زنده مناظره‌هاست و مخاطبان نیز به طور جدی از رسانه‌ها این امر را مطالبه می‌کنند. زیرا مخاطب بخوبی می‌داند که پخش مناظره‌ها به صورت ضبط شده، سبب نمایشی شدن رقابت‌ها و گفت‌وگوهای نامزدها می‌شود، از این رو مطالبه مخاطبان بحق است که در شکلی بدون روتوش، فضایی واقعی و بدون پرده‌پوشی، از گفتارها، برنامه‌ها و منش‌های نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آگاه شوند. ضمن اینکه در این صورت نامزدها نیز وقتی دریابند که به صورت زنده روی آنتن نیستند، ناخودآگاه محافظه کار شده و از سخنان بدون پرده و صریح دور خواهند شد؛ این امر از جذابیت انتخابات برای مردم خواهد کاست. ممکن است برخی از منتقدان پخش زنده مناظرات، به حوادث 88 اشاره کنند، اما اینان باید توجه داشته باشند که آن حوادث، ریشه در زمینه‌های اجتماعی و سیاسی داشت و نه مناظرات و اساساً آن ریشه‌ها بود که آن حوادث را رقم زد. از این رو، می‌توان گفت مناظره‌ها نوعی تمرین دموکراسی است که نه تنها مردم، بلکه نامزدها نیز می‌آموزند که در این زمینه چگونه رفتار کنند.  در این شرایط از دولت و صدا و سیما انتظار می‌رود زیر بار فشارها نروند و از موضع خود یعنی پخش مستقیم مناظره‌ها عقب‌نشینی نکنند تا بار دیگر علاوه بر ایجاد شور و شوق انتخاباتی، مردم بهترین انتخاب خود را به نمایش بگذارند.

 
لازم به ذکر است،کمیسیون تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری در جلسه عصر شنبه خود با اکثریت آرا با پخش زنده مناظره نامزدها موافقت کرد.

گفتنی است، کمیسیون تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری در جلسه روز پنجشنبه خود با پخش زنده مناظره نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری مخالفت کرده بود که این تصمیم مخالفت هر 6 نامزد و چهره‌های سیاسی و عموم مردم را در پی داشت.