نحوه تفکر فردی که به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود و کابینه‌ای که تشکیل می‌دهد مسلما روی تجزیه و تحلیل کشورهای خارجی به ویژه کشوهای همجوار که ارتباطات سیاسی و اقتصادی با ایران دارند یا بیشتر روی شبکه مدیریتی ایران حساسند قطعا تاثیر خواهد گذاشت.
روی کار آمدن دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا و اجرا کردن برخی وعده‌های داده شده، موجی از واکنش‌های تند و نگران‌کننده را به همراه داشت. لغو روادید ایرانیان از جمله اولین اقدامات دولت ترامپ در رابطه با ایران بوده است. برخی از کارشناسان اقتصادی تاثیر سیاست‌های ترامپ را بر اقتصاد ایران نگران‌کننده می‌دانند، در حالی که برخی دیگر بر این باورند که تصمیمات دولت آمریکا رو به تعادل خواهد رفت. احمد پورفلاح، رئیس اتاق مشترک ایران و ایتالیا در گفت‌و‌گو با «آرمان» می‌گوید: «تصمیمات محدودکننده‌ای که از سوی آقای ترامپ گرفته شده، بیش از آنکه به کشورهایی که در معرض این تهدیدها قرار گرفته‌اند آسیب بزند، به ضرر دولت آمریکا است. آقای ترامپ به دلیل وعده‌های داده شده ناگزیر بود اقداماتی را انجام دهد، اما به اعتقاد من به تدریج آرامش برمی‌گردد و قوانین تعدیل می‌شود.»از ابتدای ماه جاری ترامپ رسما وارد کاخ سفید شد و همان‌طور که ملاحظه می‌کنیم از ابتدای شروع به کار در حال اجرا کردن برنامه‌هایی است که وعده داده بود. شاید مهم‌ترین اقدامی که در رابطه با ایران انجام داده، لغو روادید مربوط به ایرانیان باشد. به نظر شما واکنش‌های اقتصادی ایران به آقای ترامپ و محدودیت‌هایی که ایجاد کرده و خواهد کرد چیست؟ و ما چه اقداماتی باید انجام دهیم که دچار حداقل آسیب‌های اقتصادی و سیاسی شویم؟
تصمیمات محدود کننده‌ای که از سوی ترامپ گرفته شده بیش از آنکه به کشورهایی که در معرض این تهدیدها قرار گرفته‌اند آسیب بزند، به ضرر دولت آمریکاست. زیان نخست مربوط به حوزه گردشگری است؛ آمریکا یکی از قطب‌های بزرگ گردشگری در دنیاست و به این ترتیب بخشی از گردشگران از حضور در آن منطقه منع شدند یا از وارد شدن به آن خودداری می‌کنند. زیان دوم به نیروهای تحصیلکرده و جوان برمی‌گردد؛ آمریکا همواره تعداد قابل توجهی فارغ‌التحصیلان جوان رشته‌های روز را جذب می‌کرد که این افراد در سازمان‌های مطرح آمریکایی فعالیت داشتند. هنوز هم شاهد آن هستیم که تعداد زیادی از گذشته جذب شدند و در رده‌های بالای سازمان‌های آمریکایی، حتی در ناسا فعالیت می‌کنند. مسلما با تصمیم اخیر ترامپ، این افراد هم شانس حضور در آن منطقه را نخواهند داشت. همچنین تعداد زیادی از افراد سالانه در دانشگاه‌های مختلف آمریکا جذب می‌شدند که بخشی از هزینه‌های دانشگاه‌های آن منطقه را تامین می‌کردند و در عمل آمریکا از این درآمدها محروم می‌شود. آقای ترامپ به دلیل وعده‌های داده شده ناگزیر بود که برخی اقدامات را انجام دهد، اما به اعتقاد من به تدریج آرامش برمی‌گردد و قوانین تعدیل می‌شود. البته تا حدی می‌توان به سیاست اتخاذ شده از سوی آقای ترامپ حق داد؛ اخیرا کشورهای اروپایی و حتی آمریکا در معرض چندین عملیات تروریستی قرار گرفته‌اند که امنیت آمریکایی‌ها را به خطر انداخته بود، اما برای برقراری امنیت و جلوگیری از این اتفاقات چنین تصمیمی درست نبود، به ویژه آنکه کشورهایی در معرض محدودیت قرار گرفتند که هیچ سابقه‌ای در عملیات تروریستی نداشتند و رد پایی از آنها در هیچ کجا دیده نشده است چنین تصمیمی به فضای تفاهم بین‌المللی و دهکده جهانی شدن کشورهای دنیا صدمه می‌زند. باید در نظر داشت که ترامپ یک فعال اقتصادی است و هرجایی که احساس کند یک تصمیم صدمه اقتصادی به مجموعه تحت مدیریتی او می‌زند حتما بازنگری و تجدید نظر می‌کند. در این مقطع باید از برخوردهای متقابل احساسی خودداری کرد و به هیچ عنوان سیستم را دچار پاسخگویی یا مقابله به مثل نکرد تا برای آینده فرصت‌ها از دست نرود و شرایط بد و بدتر نشود.
به نظر شما با روی کار آمدن آقای ترامپ کدام بخش از اقتصاد ایران دچار آسیب بیشتری می‌شود؟
با توجه به اینکه ایران سال‌های طولانی ارتباط اقتصادی با آمریکا نداشت، بنابراین بخش‌های اقتصادی ایران به جز بخش جابه‌جایی دلار در شبکه‌های بانکی، ارتباط چندانی با این کشور نداشت، اقلام صادراتی بسیار کم بودند و واردات کالای آمریکایی ممنوع بود. با این حال دولت آقای ترامپ بحث تبادلات اقتصادی را نه تنها با ایران، بلکه همه کشورهای دنیا عادی می‌کند. با توجه به رفع تحریم‌ها و قراردادهای ژنو باید چشم به راه رکوردهای جدیدی در تبادلات اقتصادی باشیم.
برجام معاهده‌ای است که علاوه بر ایران و آمریکا، پنج کشور دیگر به طور مستقیم و سایر کشورها هم به صورت غیر مستقیم در آن دخیل هستند و نقش دارند. با این شرایط به نظر شما کشورهای اروپایی یا کشورهایی مانند چین و روسیه طرف کدام کشور را خواهند گرفت؟ آیا ممکن است در روابط ایران با این کشورها هم تنش یا حتی مانع کوچکی ایجاد شود؟
در مسائل اقتصادی شاهد آن بودیم که کشورهای دنیا منافع خود را به هر رابطه دوستانه و سیاسی ترجیح داده‌اند. اغلب آنها به پارامترهای اقتصادی نگاه سیاسی دارند که نگاه خوبی است و امیدواریم این نگرش در ایران هم حاکم شود. بنابراین در این زمینه نمی‌توان یک حکم قطعی داد. به عنوان مثال روسیه روابط خوبی با ایران و آمریکا دارد، اما اینکه در نهایت چرخش روسیه به سمت کدام کشور باشد، مشخص نیست، زیرا آن کشور به هر سمتی که منافع بیشتری برایش ایجاب کند، می‌چرخد. همچنین توافقنامه‌های ایران تنها با آمریکا نیست، بلکه پنج کشور اروپایی هم در آن مطرح هستند که تا حدودی هم به تصمیمات آقای ترامپ واکنش نشان دادند و عنوان کردند که این قرارداد صرفا قرارداد با آمریکا نیست که بتواند یکطرفه آن را باطل کند، زیرا پنج کشور دیگر هم این توافقنامه را امضا کرده‌اند و سازمان ملل مهر تایید بر آن زده است. ابتدا بحث بر آن بود که به صورت کلی این توافقنامه نادیده گرفته شود، ولی بعد از مدتی ترامپ و زیر مجموعه آن عنوان کردند که باید در برخی مفاد بازنگری شود و نظارت بر اجرای درست آن وجود داشته باشد. بنابراین هیجانات قبل و بعد از انتخابات را نباید یک اصل اصولی و مسلم برای ادامه در نظر گرفت. به نظر من تبادلات اقتصادی ایران در آینده بیشتر می‌شود و چرخش اروپا به سمت حمایت از برجام است. همچنین اروپا در مورد تحریم روسیه هم موضع گیری کرده است، بنابراین آمریکا به طور قطع منافع کلی خود را در نظر می‌گیرد که رضایت اروپا در این منافع فوق‌العاده مهم و مطرح است.
همان‌طور که می‌دانید تا چند ماه آینده در ایران هم انتخابات ریاست جمهوری برگزار می‌شود. انتخابات ایران چه تاثیری می‌تواند در روابط اقتصادی ایران با سایر کشورها، از جمله آمریکا داشته باشد؟
نحوه تفکر فردی که به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب می‌شود و کابینه‌ای که تشکیل می‌دهد مسلما روی تجزیه و تحلیل کشورهای خارجی به ویژه کشوهای همجوار که ارتباطات سیاسی و اقتصادی با ایران دارند یا بیشتر روی شبکه مدیریتی ایران حساسند قطعا تاثیر خواهد گذاشت. وقتی که یک دولت تندرو حاکم شود مسلما کشورهای معتدل فاصله می‌گیرند و فضا برای کشورها با تفکر تند ایجاد می‌شود، اما اگر یک دولت معتدل، میانه رو و معقول حاکم شود در نهایت می‌توان فرصت‌های از دست رفته ظرف چند سالی را که فشار تحریم‌ها بر کشور بود جبران کرد. دولت یازدهم دولت موفقی در این زمینه بود و توانست این دوره انتقالی از شرایط بسیار بد را حداقل به شرایط قابل قبولی برساند. چهار سال مدت زمانی کمی برای جبران عقب ماندگی‌هاست. بنابراین امیدوارم این دولت مجددا انتخاب شود تا بتواند به برنامه‌هایی که شروع کرده شکل پایانی بهتری بدهد.
ارسال نظر
