سرنوشت خاطرات هاشمی در دوران پساهاشمی

 انتشار خاطرات مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی ادامه پیدا خواهد کرد، با این تفاوت که به گفته محسن هاشمی، «الان که دیگر پدر در قید حیات نیست، باید وقت بیشتری برای نشر آثار او در نظر گرفت». پسر ارشد هاشمی که هم‌اکنون وصی پدر هم محسوب می‌شود، دراین‌باره گفته «باید با بزرگان نظام به‌ویژه مقام معظم رهبری، ارتباط مناسبی برقرار کنیم تا با هماهنگی، کار پیش برود». هاشمی‌رفسنجانی تنها سیاست‌مدار ایرانی است که خاطرات خود را به صورت روزشمار و سال به سال منتشر کرده است.

آخرین جلدی که از این خاطرات منتشر شده مربوط به سال ٧٢ است؛ یعنی همان سالی که هاشمی برای بار دوم در انتخابات ریاست‌جمهوری نامزد شده بود و مهم‌ترین رقیب او هم احمد توکلی بود. انتخابات آن ســال، جمعه ۲۱ خرداد ۷۲ برگزار شد.

هاشمی در همین کتاب، خاطراتی در‌باره آن انتخابات نوشته است:

«... مرتبا با ســتاد انتخابات وزارت کشــور و هیئت اجرائی تماس داشــتم. برخالف همــه انتخابات‌های گذشــته، این بار برای گرم‌ترشــدن انتخابات به دســت خودمان رقیب درست کرده بودیم. بــه نظر می‌رسید مقدار زیــادی از آرای من از دســت می‌رود؛ گرچه محتمل است برای جو رقابت، رأی‌دهنده بیشتری داشته باشیم که همین جزء اهداف‌مان بود... به نظر می‌رسد حدود سی‌وچند درصد آرا از من نیست و رقبــا بیش از حد انتظارمــان رأی آورده‌اند. در مناطق کردنشــین به آقای احمد توکلی رأی داده شد و لابد به خاطــر مخالف‌خوانی‌های جدی اســت».

جلد جدیدی هم که ظاهرا قرار است در سال جاری منتشر شود، مربوط به سال ٧٣ است. این مطلب را غلامعلی رجایی به «شرق» گفت. خاطرات هاشمی از سال ١٣٦٠ منتشر شده است و به گفته غلامعلی رجایی، مشاور او، ٢٣ جلد دیگر هم وجود دارد. با‌این‌حال هاشمی خاطرات سال‌های ٥٧ و ٥٨ را یا منتشر نکرده یا ننوشته است. هاشمی‌رفسنجانی خاطرات مربوط به دوران کودکی تا زمان انقلاب را به صورت کلی در کتاب دوران مبارزه روایت کرده که در دو جلد منتشر شده است.

نوشتن خاطره تا شب قبل از فوت

به گفته رجایی، قرار هاشمی بر این بود که سالی یک کتاب را منتشر کند و بیست‌وسه جلد دیگر هم برای انتشار وجود دارد. رجایی می‌گوید که هاشمی تا یک روز قبل از فوت خود، خاطراتش را به نگارش درآورده است. او می‌گوید: «ایشان شب‌ها خاطرات خود را می‌نوشت و از همین رو بود که نگارش خاطراتش مربوط به یک روز قبل از فوت او بوده است». رجایی همچنین می‌گوید هاشمی قبل از آنکه هر نسخه از کتاب خاطراتش را به مراحل فنی چاپ برساند، به دفتر رهبری ارسال می‌کرد و با درنظرگرفتن آن ملاحظات، هر جلد از کتاب را منتشر می‌کرد.

محسن هاشمی هم روز گذشته در دیداری که اعضای انجمن «اندیشه و قلم» با او و دیگر اعضای خانواده هاشمی در منزل پدری انجام دادند، همین نکته را مورد اشاره قرار داد. به گزارش ایسنا او با تأکید بر ضرورت صیانت از اصل موضوع خاطرات، از مسیر ارتباط با بزرگان نظام، گفت: بخش مهم کار ما این است که با بزرگان نظام به‌ویژه مقام معظم رهبری ارتباط مناسبی برقرار کنیم تا با هماهنگی کار پیش برود و اصل موضوع خدای نکرده تحت‌الشعاع کج‌نظری‌ها قرار نگیرد.

او سپس درباره نحوه ادامه انتشار خاطرات پدرش هم گفت: دفتر نشر آثار پدرم که خوشبختانه با حضور خود ایشان شکل گرفت، پشتوانه‌ قابلی از ایشان داشت. اما تا زمان حیات ایشان، ما در کنار فعالیت‌های دیگرمان اگر جای خالی‌ای بود، فرصتی را به دفتر نشر اختصاص می‌دادیم. اما امروز وظیفه دفتر نشر سنگین‌ شده است. دیگر آقای هاشمی در بین ما نیست و باید وقت بیشتری برای نشر آثار ایشان بگذاریم. ضمن اینکه همه موارد هم فقط به خاطرات خلاصه نمی‌شود. برای هر پاراگراف خاطرات ایشان می‌شود صفحاتی نوشت و توضیحاتی داد.

او افزود: هنوز هم بخش‌هایی از اسناد مربوط به خاطرات ایشان، حالت محرمانه دارد. عکس‌ها و فیلم‌ها و گفته‌های دیگران درباره ایشان همچنان جای کار دارد. هاشمی در ادامه با دعوت از اندیشمندان و فرهیختگان برای همراهی با دفتر نشر آثار آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در زمینه به‌عهده‌گرفتن بخشی از کار آماده‌سازی خاطرات آن مرحوم برای انتشار، تأکید کرد: دفتر نشر آثار آیت‌الله هاشمی با کمک یک گروه اندیشمند و یک هیئت امنا، باید به سمت یک حرکت جدی‌تر حرکت کند. این موضوع همچنان جای بحث دارد و ان‌شاءالله بعد از گذر از این مقطع فعلی که همچنان در جریان مراسم مربوط به رحلت ایشان هستیم، پیگیری خواهد شد.

او با اشاره به حضور مردم در همه آیین‌های مربوط به رحلت آیت‌الله هاشمی، گفت: مردم با حضورشان از همه زجرها و مقاومت‌های آقای هاشمی قدردانی کردند و حرکت آقای هاشمی نیز از ابتدا تا آخر، بر مبنای عقلانیت بود.  هاشمی در پایان گفت: آقای هاشمی در سراسر عمرش این عقلانیت را داشت و مشی ایشان، اعتدال، انسان‌دوستی و علاقه به مردم، اسلام واقعی و رفاه مردم بود.