ساز ناکوک جبهه مخالفان سوریه

 بازیگران میدان تحولات سوریه به ویژه پس از آزادسازی حلب در 2 وضعیت متضاد قرار دارند. در یک سوی میدان می توان شاهد انسجام حامیان دولت و ملت این کشور بود و در دیگر سو مخالفان سوریه در عین واگرایی تلاش دارند تلاش هایی منجسم را در جهت اهداف و منافع نه چندان مشترک به نمایش بگذارند.

سوریه در کنار روندهای میدانی که این روزها نقطه عطفش آزادسازی حلب بوده است، در عرصه دیپلماسی و کنشگری سیاسی بازیگران بحران این کشور نیز شاهد روزهای پرتکاپو، مهم و شاید سرنوشت سازی است.

در کشاکش تحولات سوریه 2 واقعیت متضاد خودنمایی می کند؛ یکی تلاش منسجم حامیان دولت دمشق در جهت یافتن راهی برای بازگرداندن صلح و آرامش به سوریه از راه مبارزه موثر با گروه های دهشت افکن افراطی و دیگری ناهمسازی مخالفانی که می خواهند دست کم چهره بازیگرانی همگرا را در راستای اهداف و منافع خود در سوریه به نمایش بگذارند.
در این ارتباط، وزیران امور خارجه اتحادیه عرب دوشنبه شب بیست و نهم آذر ماه، در نشست فوق العاده ای که به درخواست کویت و به ریاست تونس برگزار شد، شرکت کردند. وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب و همتایان اروپایی‌شان که در این گردهمایی حضور داشتند در بیانیه پایانی چهارمین نشست مشترک خود در مقر اتحادیه عرب در قاهره، از اوضاع انسانی در سوریه ابراز نگرانی و از دولت سوریه و هم‌پیمانانش انتقاد کردند.

این نشست در فضایی برگزار شد که چند روز پیش از آزادسازی حلب، عربستان خواستار تشکیل جلسه فوری سازمان ملل شده بود تا به بررسی آنچه ابعاد انسانی و اوضاع اسفبار حلب خوانده، بپردازد. آزادسازی حلب به دست نیروهای دولتی سوریه پس از نبردی تمام عیار، البته فرصت تشکیل چنین جلسه ای را نداد. نشست اخیر اتحادیه عرب نیز در راستای پیگیری سیاست های تندورانه عربستان سعودی برای تداوم جنگ رسانه ای و تبلیغات علیه محور مقاومت و حامیان دولت دمشق است.

برگزاری این دست نشست ها که به اعتقاد تحلیلگران هوده ای جز دامن زدن به تنش ها ندارد یا تدوین بیانه هایی که از حد کاغذ فراتر نمی روند، موضوع جدیدی نیست. آنچه اما قابل توجه است آشکارتر شدن روزافزون شکاف ها میان اعضای این اتحادیه و به طور وِیژه تشتت آراء در جبهه مخالفان دولت سوریه است.

در حالی که عربستان سعودی و متحدانش در این جلسه، 2 مرتبه از وضعیت انسانی در حلب ابراز نگرانی کردند و علیه نظام سوریه موضع گرفتند، «سامح شکری»، وزیر امور خارجه مصر بر حفظ تمامیت ارضی سوریه تاکید کرد. سامح شکری گفت اوضاع شهر حلب ناشی از ناکامی جامعه بین الملل در عمل به مسوولیت هایش برای حل سیاسی بحران سوریه است.
وزیر امور خارجه مصر همچنین جامعه بین الملل را به پایان درگیری های مسلحانه در سوریه و تسریع در یافتن راهکار سیاسی برای بحران این کشور فراخواند. وی به طور تلویحی عربستان سعودی را نیز از جمله بازیگرانی دانست که در درگیری های مسلح سوریه نقش دارد.
نبود وحدت رویه و اتفاق نظر در جبهه مخالفان دولت دمشق موجب تغییر در صف بندی آنها شده است. اکنون بیش از هر زمانی عربستان سعودی و سیاست های افراطی این کشور، در انزوا قرار گرفته است.

روابط دیرینه مصر و عربستان سعودی این روزها متاثر از شرایط و بحران های منطقه ای دستخوش تنش های بسیاری شده است. مصر به روشنی راه خود را از سعودی ها جدا کرده و شاهد واگرایی فزاینده ای در 2 سوی دریای سرخ هستیم. مهم ترین دلیل این واگرایی، تعارض در رویکردها و مواضع عربستان و مصر در قبال بحران سوریه است. به دنبال رای مثبت مصر به طرح روسیه درباره سوریه در نشست هفدهم مهرماه شورای امنیت سازمان ملل متحد، بار دیگر تنش در روابط قاهره و ریاض بالا گرفت.

تغییر در صف بندی مخالفان تنها متوجه خروج تدریجی مصر از آن نیست بلکه ترکیهِ این روزها را هم نمی توان به طور تمام و کمال در جبهه حامیانِ معارضانِ مسلح دولت سوریه به شمار آورد. بهترین شاهد مثال برای این مدعا هم برگزاری نشست سه جانبه مسکو با حضور وزرای خارجه و دفاع ایران، روسیه و ترکیه در روز سه شنبه سی ام آذر ماه بود.

برگزاری این دست نشست ها، کفه ترازو را به نفع محور حامیان دولت دمشق به شکل چشمگیری سنگین تر کرده چرا که این رایزنی ها به منظور تبادل آخرین دیدگاه ها در مورد بحران سوریه، سطح بالای انسجام در جبهه حامیان دولت قانونی دمشق را به نمایش می گذارد.
در واقع نتیجه روشن و عینی این همکاری ها در عرصه دیپلماسی و همچنین میدانی، به آزادسازی شهر حلب انجامید. حلب، دومین شهر مهم سوریه که بیش از چهار سال در تصرف تروریست های مسلح بود، در نبرد سرنوشت سازی که به مادر جنگ ها شهرت داشت، آزاد شد. حلب نقطه اتکای حضور تروریست های مخالف دولت اسد در سوریه بود. با تسلط کامل دولت بر حلب، نوار غربی سوریه زیر نگین دولت دمشق درآمد. این رخداد برای تروریست ها و حامیان منطقه ای و بین المللی آنها از نظر میدانی و روانی بسیار ناگوار بود. حلب تنها نقطه ارتباط آنها با خارج از مرزهای سوریه بود با از دست دادن آن تروریست ها در عمل ارتباط خود را با حامیانشان در آنسوی مرزهای سوریه را، قطع شده دیدند. روندهای پس از آزادسازی حلب، مسیر مبارزه با تروریسم در سوریه را وارد مرحله جدیدی کرده است.

نشست سه جانبه مسکو و تبادل نظر میان مقام های ایران و روسیه و ترکیه، به وضوح تغییر در روند مبارزه با داعش و گروه های تروریستی مسلح در سوریه را عیان می کند. پویش های مثبت بازیگران تاثیرگذار در بحران سوریه که در راس آنها ایران و روسیه قرار دارند، موجب واکنش در جبهه مقابل و دست زدن به اقدام های هیجانی و بدون پشتوانه شده است. برگزاری نشست فوق العاده روز دوشنبه اتحادیه عرب در قاهره نیز در همین چهارچوب قابل تعبیر است؛ نشستی بی نتیجه و با حرف هایی تکراری.

در برهه ای که بیش از هر زمان دیگری شاهد همگرایی در صف حامیان دولت قانونی سوریه هستیم، از آن سوی میدان صدای ساز ناکوکِ حامیان معارضان مسلح دولت سوریه، به طرز گوش خراشی بلند است. گویی آزادسازی حلب پیام روشنی برای تمام طرف هایی که به نوعی در بحران سوریه درگیر هستند داشته است؛ پس پر بیراه نیست اگر نبرد حلب را فتح الفتوح بنامیم.