پشت پرده شایعه کشته شدن دختر رئیس‌جمهور ازبکستان

 انتشار شایعه کشته شدن «گلناره کریم‌آوا» با هدف اعمال فشار بر رئیس جمهور جدید ازبکستان و معرفی وی به عنوان زورگو، دیکتاتور و ... صورت گرفته است.

«الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی روس، به بررسی اهداف احتمالی انتشار خبر مرگ دختر رئیس جمهور پیشین ازبکستان پرداخت.

یکی از موضوعاتی که طی روزهای اخیر باعث ایجاد بحث‌های داغی در برخی از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی شده است، انتشار شایعه کشته شدن «گلناره کریم‌آوا» دختر بزرگ «اسلام کریم‌اف» رئیس جمهور پیشین ازبکستان می‌باشد.

خبر کشته شدن گلناره در 5 نوامبر سال 2016 میلادی را نخست خبرگزاری «سنتر1» منتشر کرد که از ماه سپتامبر سال جاری میلادی فعالیت خود را به عنوان یک رسانه مستقل و مختص اخبار و تحولات آسیای مرکزی آغاز نموده است.

مدیریت این خبرگزاری با «حلیمه بخاربایوا» روزنامه‌نگار ازبکی است که دارای مواضع صریح غربگرایانه می‌باشد. دفتر این خبرگزاری در آلمان قرار داشته و از سوی نهادها و بنیادهای آلمانی (نظیر بنیاد «فردریش ابرت» که با سرویس‌های اطلاعاتی این کشور مرتبط می‌باشد) و آمریکایی حمایت‌های مالی و فکری می‌شود.

پس از رویدادهای پر سر و صدای مرتبط با فساد مالی در سال‌های 2011-2014 در ازبکستان، به کریم‌اف گزارش داده شد که گلناره با استفاده از جایگاه خود به عنوان دختر رئیس جمهور، به همراه گروهی از مقامات سطح بالا مشغول انتقال مبالغ هنگفتی به بانک‌های غربی می‌باشد.

در حقیقت این گروه از نام دختر رئیس جمهور ازبکستان در جهت اخاذی و اعمال فشار بر رهبران ادارات و مؤسسات این کشور بهره‌برداری می‌کرد. به همین دلیل به دستور کریم‌اف در بهار سال 2014، گلناره در حصر خانگی قرار گرفت.

بر اساس اطلاع برخی منابع مطلع در سال 2016، گلناره در اقامتگاه دولتی «ترکستان» در تاشکند محصور است که از سوی سازمان امنیت ملی ازبکستان حراست شده و کنترل محیط پیرامون آن نیز بر عهده وزارت کشور می‌باشد.

طی مدت‌های طولانی، حداقل از سال 2009 میلادی به بعد رسانه‌های غربی و مخالفین ازبک مقیم خارج تلاش کردند تا از سیمای گلناره تصویر «قربانی رژیم» را بسازند و از این طریق بر رهبر ازبکستان فشار وارد کنند. در نهایت این تلاش‌ها باعث بروز اطلاعات ضد و نقیض شد چرا که وی هرگز نتوانست نقش یک شخصیت واقعی را در فضای سیاسی این کشور ایفا نماید.

از سوی دیگر، هیچ یک از گروه‌های نخبه سیاسی نیز پشت سر گلناره قرار نگرفتند و در میان جامعه نیز طرفداران خاصی پیدا نکرد. بسیاری از همکاران وی در عرصه تجارت غیر قانونی نیز در همان زمان کریم‌اف راهی زندان شدند.

بنابراین باز کردن حساب روی اینکه با رسانه‌ای کردن خبر «کشته شدن» گلناره می‌توان بر فرایندهای سیاسی ازبکستان تأثیر گذاشت، بی‌اثر و مضحک به نظر می‌رسد.

در این راستا، پخش خبر مرگ گلناره را می‌توان در 2 سطح بررسی کرد: یکی اینکه در حقیقت چنین اتفاقی رخ داده است و دیگر اینکه این خبر فقط یک شایعه‌پراکنی رسانه‌ای است.

در هر 2 صورت، هدف عمده و اساسی این اقدام بی‌اعتبار کردن رهبر فعلی کشور و معرفی وی به عنوان زورگو، دیکتاتور و ... می‌باشد که ظاهرا از سوی حامیان مالی و فکری خبرگزاری سنتر1 دنبال می‌شود.

اگر فرض را بر این بگیریم که واقعا گلناره کشته شده است، در این صورت وضعیت حتی پیچیده‌تر نیز خواهد شد. زیرا این اتفاق به هیچ وجه نمی‌تواند به نفع «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور موقت و «رستم عنایت‌اف» رئیس سازمان امنیت ملی ازبکستان باشد.

با توجه به سطح بالای امنیتی حاکم بر بخش‌های مختلف کشور و به خصوص حفاظت از دختر رئیس جمهور پیشین در اقامتگاه دولتی وی، چنین اقدامی تنها می‌تواند از سوی یکی از افراد بانفوذ در داخل سازمان امنیت ملی ازبکستان صورت گرفته و تضعیف عنایت‌اف و سازمان تحت هدایتش برای مرحله بعد از انتخابات را دنبال کند که انتصاب و برکناری‌های کادری در سطوح عالی (از جمله در سازمان امنیت ملی) را در پی خواهد داشت.

نکته‌ای که در این میان جلب توجه می‌کند این است که خبر کشته‌شدن گلناره در فضای رسانه‌های روسی زبان بیشتر از سوی آن عده از سایت‌های اینترنتی پخش شد که به اصطلاح توسط قدرت نرم دستگاه ریاست جمهوری روسیه کنترل می‌شوند. این در حالی است که «کرملین» به وضوح از فرآیندهای در حال انجام در ازبکستان (شامل نامزدی میرضیایف به عنوان رئیس جمهور بعدی) حمایت می‌کند.

بنابراین دامن زدن رسانه‌های مرتبط با دستگاه ریاست جمهوری روسیه به این موضوع یا به بحث فساد اداری و مالی ارتباط دارد و یا به اقدامات خاص «ستون پنجم» در مدیریت قدرت نرم این کشور که با سیاست‌های رسمی کرملین در رابطه با ازبکستان هیچ نوع همسویی ندارد.

در مجموع، واقعیت داشتن خبر کشته شدن گلناره بعید به نظر می‌رسد زیرا هنوز هیچ یک از نزدیکان وی (شامل پسر 21 ساله‌اش که در لندن به سر می‌برد و در گذشته سازمان‌های مربوطه غربی، بارها از وی در جهت انتقاد از عملکرد کریم‌اف استفاده کرده‌اند) در این خصوص اظهار نظری نکرده‌اند.

وضعیت گلناره در همان زمان زنده بودن کریم‌اف تعیین شده بود و رهبری جدید ازبکستان در این مورد تجدید نظری نکرده و بعید است که نظر وی در این رابطه تغییری نیز بکند. زیرا قرار داشتن وی در حصر خانگی فرصت اعمال فشار بر پسرش و گروه‌های مرتبط با وی در غرب را فراهم می‌کند.

بنابراین برای رهبری فعلی ازبکستان، زنده ماندن و در انزوا قرار داشتن گلناره قابل قبول‌تر است زیرا به این ترتیب در سریع‌ترین زمان از یادها فراموش خواهد شد.