چرا اردوغان از پیروزی ترامپ خوشحال است؟

پیروزی دونالد ترامپ، نامزد جنجالی حزب جمهوری‌خواه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا موجی از نگرانی و خوشحالی برای افراد متفاوتی به وجود آورد. بلومبرگ در گزارشی به این موضوع پرداخته است که رویکرد خارجی ترامپ می‌تواند باعث خرسندی یکی از روسای جمهوری در منطقه خاورمیانه شود.

 خیلی‌ها از پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا خوشحال شدند. گروهی از این افراد، اعضای حزب جمهوری‌خواه هستند. گروهی دیگر، طرفداران افراط‌گرایی دست راستی و مخالفان تجارت آزاد آن گونه‌ای که تاکنون بوده است، به شمار می‌آیند. دیگر افراد خوشحال، کارمندان اداره مهاجرت در آمریکا هستند. باید به این فهرست، یک رئیس‌جمهوری را نیز اضافه کرد که به نظر می‌رسد به شدت از پیروزی ترامپ خرسند است: رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه.

اردوغان پیشتر شخصا ترامپ را به آنکارا دعوت کرده بود. او همچنین در گفت‌و‌گویی که پس از انتخابات آمریکا برگزار شد، گفت که تصور می‌کند آمریکا و ترکیه می‌توانند همکاری بیشتری در موضوع سوریه داشته باشند.

اما باید پرسید چرا با وجود آن که اردوغان از حزبی می‌آید که متاثر از تفکرات اخوان‌المسلمینی است، تا این حد از پیروزی فردی خوشحال شده که مواضع تندی نسبت به اسلام و مسلمانان ارائه کرده تا آن اندازه که در جریان کارزار انتخاباتی‌اش اعلام کرد برنامه‌هایی برای ممانعت از ورود مسلمانان به خاک آمریکا به اجرا درخواهد آورد.

آنا نوشت،بخشی از این خوشحالی به وضعیت فتح الله گولن، رهبر مذهبی ناراضی ترکیه و مهمترین مخالف این روزهای اردوغان برمی‌گردد که در حال حاضر در تبعیدی خود خواسته در ایالت پنسیلوانیای ترکیه روزگار می‌گذراند. اردوغان اعتقاد دارد که گولن عامل کودتای شکست خورده ماه جولای (تیرماه) است. از زمان شکست این کودتا، هزاران نفر از افراد وفادار به گولن بازداشت شده یا از کار برکنار شده‌اند.

باراک اوباما، رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا که باید کلید کاخ سفید را در 20 روز آینده به ترامپ تحویل بدهد، کودتا علیه اردوغان را محکوم کرد اما دولت او تاکنون اقدامی برای درخواست از دادگاه مبنی بر صدور حکم استرداد گولن انجام نداده است. همچنین دولت آمریکا تاکنون از هیچ دادگاهی در این کشور نخواسته که به طور رسمی مدارکی که ترکیه مدعی است ثابت کننده مشارکت گولن در کودتا است مورد بررسی قرار دهد.

اما باید پرسید چرا با وجود آن که اردوغان از حزبی می‌آید که متاثر از تفکرات اخوان‌المسلمینی است، تا این حد از پیروزی فردی خوشحال شده که مواضع تندی نسبت به اسلام ومسلمانان ارائه کرده است.
 
 
اما در مورد ترامپ این موضوع تفاوت می‌کند. مایکل فلین، ژنرال بازنشسته‌ای که ریاست آژانس امنیت دفاعی آمریکا را در دوران اوباما برای مدت دو سال در دست داشت اما از هوادران دونالد ترامپ در کارزار انتخاباتی سال 2016 به شمار می‌آمد و مشاور امنیتی این میلیاردر نیویورکی بود، در روز 8 نوامبر (18 آبان)، یعنی دقیقا روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سرمقاله روزنامه هیل نوشت که آمریکا نباید مامنی برای گولن باشد. او، گولن را اسامه بن لادن ترکیه معرفی کرده بود.

خیلی از کردها، ترک‌ها و حامیان گولن در آمریکا این روزها می‌پرسند که معنای یادداشت فلین در روز برگزاری انتخابات و تاکید او بر استرداد گولن به چه معناست. یکی از مقامات امنیت ملی آمریکا به تیم انتقالی ترامپ مشاوره می‌دهد و به طور منظم با فلین در ارتباط است. او به بلومبرگ می‌گوید که معنای یادداشت آن روز فلین را باید به عنوان آغازگر یک اقدام دیپلماتیک دانست. یادداشت فلین به معنای ارائه پبشنهادی مبنی بر انجام یک معامله با اردوغان است: استرداد گولن در مقابل جنگ تمام عیار ترکیه با داعش.

در همین حال، باب آمستردام، مشاور دولت ترکیه که به صورت ویژه در مورد گولن تحلیل می‌کند، به بلومبرگ می‌گوید: «به نظر من، هیچ تردیدی وجود نداشت که اگر کلینتون، رئیس‌جمهوری ترکیه می‌شد، تعامل وی با گولن، خطری جدی برای امنیت دولت و مردم در ترکیه ایجاد می‌کرد.»

آمستردام برای تایید حرف‌هایش به اخبار روزهای اخیر اشاره می‌کند مبنی بر این که برخی از افراد نزدیک به گولن در آمریکا از جمله حامیان مالی ستاد کلینتون بوده‌اند. دیلی کالر گزارش کرده که گوخان اورکوک، یکی از حامیان گولن در سراسر تابستان، از حامیان مالی کمپین کلینتون بوده است.

در مقابل حرف‌های آمستردام، جان ویسنتن یکی از وکلای گولن معتقد است «هیچ مدرکی که ثابت کننده حرف‌های آمستردام باشد وجود ندارد. گولن میلیون‌ها هوادار در سراسر جهان دارد و ما نمی‌دانیم که آن‌ها در انتخابات آمریکا از چه کسی حمایت کرده‌اند. حدس من این است که با توجه به شعارهای (ضد اسلامی) ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی، آن‌ها ترجیح داده‌اند که به کلینتون رای بدهند.»

این وکیل همچنین می‌گوید که ترامپ نمی‌تواند بدون آن که به گولن حق مراجعه به دادگاه برای دفاع از موقعیت‌اش به عنوان شهروندی که اقامت دائم در آمریکا را دارد، او را از پنسیلوانیای آمریکا به سوی ترکیه اخراج کند. او می‌افزاید: «همان طور که ترامپ بارها گفته است، ما ملت قانون هستیم و امیدوارم که در این مورد نیز طبق قانون رفتار شود. اگر در مورد آقای گولن طبق قانون رفتار شود من مطمئنم که هیچ راهی برای استرداد او به ترکیه وجود نخواهد داشت. چرا که او در ترکیه تحت شکنجه و مخاکمه تحقیر‌آمیز و حتی اعدام قرار خواهد گرفت و قانون، استرداد فردی که قرار است تحت این شرایط قرار بگیرد، ممنوع اعلام کرده است.»

گولن پیشتر و بارها اعلام کرده که نقشی در کودتای نافرجام ترکیه تداشته اما مایکل فلین اعتقاد دیگری دارد و می‌گوید که گولن مجرم است. به نوشته او «کارشناسان امنیتی اعتقاد دارند که گولن منادی تروریسم است چرا که او به سنت حسن البنا و قطب اعتقاد دارد.» قطب و حسن البنا، دو رهبر بزرگ اخوا‌ السملیمن مصر در قرن 20 بودند.

نوشته فلین جالب توجه و برای منافع اردوغان متناقض به نظر می‌رسد. اردوغان، خود یکی از مبلغان تفکرات اخوان‌المسلیمنی در ترکیه بوده و زمانی که محمد مرسی، نامزد حزب اخوان‌المسلیمن در سال‌های 2012 و 2013 در مصر قدرت را در اختیار داشت، اردوغان یکی از حامیان جدی او به شمار می‌رفت.

منبعی که با بلومبرگ صحبت کرده و در تماس دائمی با فلین است، می‌گوید که این ژنرال بازنشسته عامدانه به ارتباط گولن با قطب، حسن البنا و جنبش اخوان‌المسلمین اشاره کرده است. قصد فلین از اشاره به این موضوع این بوده تا این پیام را برای اردوغان مخابره کند که او باید از تفکرات اسلامی موجود در حزبش فاصله بگیرد.
اگر سرمقاله فلین، نمایانگر رویکرد ترامپ به ترکیه و گولن باشد، اردوغان را باید خوشحال‌ترین رئیس‌جمهوری درباره انتخاب ترامپ دانست. اما در مقابل، این رویکرد باعث خواهد شد که کردهای سوریه به فکر یافتن دوست‌های جدیدی باشند. گولن نیز به فکر یافتن کشور دیگری برای تبعید خود خواسته‌‌اش خواهد رفت.
 
 
پس از انتشار یادداشت فلین، برخی از تحلیلگران مسائل خاورمیانه از وی انتقاد کردند. اریک ادلمن، سفیر آمریکا در ترکیه در دوران بوش می گوئید که ره یافت فلین «چک سفید امضایی» به اردوغان است؛ یعنی کسی که دارد ترکیه را به سوی یک جنگ داخلی سوق می دهد.» مایکل روبین، محقق در موسسه آمریکایی اینترپرایز که سابقه حضور در پنتاگون در دوران جورج بوش را دارد در روز 12 نوامبر (22 آبان) نوشت که رویکرد فلین به موضوع گولن، یک بی اخلاقی تمام عیار است.

به هرحال، فلین امیداور است که پیشنهاد او بتواند اردوغان را به اعزام سربازان بیشتر برای جنگ با داعش ترغیب کند. منبعی که با بلومبرگ گفت‌و‌گو کرده و به فلین نزدیک است، می‌گوید که این پیشنهاد حتی می‌تواند انتخاب جدیدی برای آمریکا در سوریه باشد؛ یعنی انتخابی متفاوت از همکاری با روسیه و کردهای سوریه علیه داعش.

باید منتظر ماند و دید که پیشنهاد فلین چقدر اجرایی خواهد شد و پاسخ اردوغان به آن چه خواهد بود. اما یکی از تلفات این پیشنهاد این است که نزدیکی آمریکا با کردهای سوریه که در زمان باراک اوباما به دست آمده بود، قطعا از دست می‌رود.

دولت ترکیه و کردهای سوریه، در یک جنگ تمام عیار علیه یکدیگر به سر می‌برند و نزدیکی به یکی به معنای دور شدن از دیگری است. آلدار خلیلی، یکی از اعضای کمیته اجرایی حزب کُردی جامعه دموکراتیک می‌گوید که «ما هزاران نفر از زنان و مردان خود را در راه مبارزه با داعش از دست داده‌ایم. آن چه که ما را نگران می‌کند سکوت آمریکا در برابر نقش تهاجمی ترکیه علیه نیروهای ماست که متحد آمریکا به شمار می‌آیند.»

اگر سرمقاله فلین، نمایانگر رویکرد ترامپ به ترکیه و گولن باشد، اردوغان را باید خوشحال‌ترین رئیس‌جمهوری درباره انتخاب ترامپ دانست؛ اما در مقابل، این رویکرد باعث خواهد شد که کردهای سوریه به فکر یافتن دوست‌های جدیدی باشند. گولن نیز به فکر یافتن کشور دیگری برای تبعید خود خواسته‌‌اش خواهد رفت.