مردمی که زندگی‌شان بدون نغمه‌ها نمی‌گذرد

حدود ۷۰ سال از عمرش می‌گذرد و به گفته خودش ۹ فرزند، ۹ نوه و یک همسر دارد. سال‌هاست که در حوزه موسیقی نواحی سیستان و بلوچستان کار می‌کند و معتقد است، هیچ کسی برای نه‌تنها موسیقی نواحی، بلکه برای موسیقی، کاری نمی‌کند.

 هشت سال از آخرین کنسرتی که در خارج از کشور برگزار کرده است، می‌گذرد و می‌گوید: درکشورهای دیگر برای موسیقی ارزش قائل هستند. درست است که آن‌ها زبان ما را متوجه نمی‌شوند، اما موسیقی را می‌شناسند و برای آن احترام قائل‌اند. در کشورهای دیگر، اگر نوازنده‌ای تدریس کند، دستش را می‌گیرند، نه این‌که به او پول بدهند، بلکه شرایطی را برایش به‌وجود می‌آوردند تا بتواند هزینه‌های زندگی خود را بپردازد.

اسحاق بلوچ‌نسب - پیشکسوت حوزه موسیقی نواحی - از بی‌توجهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به موسیقی نواحی گلایه دارد و اظهار می‌کند: سال‌هاست که در استان سیستان و بلوچستان دیگر جشنواره یا کنسرت موسیقی نواحی برگزار نمی‌شود.  

این خواننده و نوازنده تنبورک ادامه می‌دهد: نخستین‌باری که پسرم (وحید بلوچ‌نسب) که نوازنده موسیقی نواحی است برای اجرای کنسرت به سوئد رفت و به او پیشنهاد دادند که در دانشگاه همان‌جا درس بخواند و همان‌جا هم موسیقی سیستان و بلوچستان را آموزش دهد، اما او قبول نکرد. امسال هم از او برای برگزاری کنسرت در آن کشور دعوت کردند.

او بیان می‌کند: نخستین‌باری که من و یکی دیگر از نوازنده‌ها برای اجرای کنسرت به سوئد سفر کرده بودیم، از ما پرسیدند اینجا بهتر است یا کشور خودتان؟ ما هم جواب دادیم، مشخص است که کشور خودمان بهتر است. ایران، وطن ماست و ما در کشور شما فقط مسافریم.


حاضر نیستیم به هیچ عنوان موسیقی را رها کنیم

بلوچ‌نسب با بیان این‌که اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی چابهار بیشتر در حوزه  تئاتر و سینما فعالیت می‌کند، در حالی که از نظر من همه هنرها مقدس هستند، اضافه می‌کند: ما نمی‌دانیم در اداره ارشاد تهران و شهرستان‌های دیگر چه می‌گذرد، اما می‌دانیم که اینجا مشکلات بسیاری وجود دارد که به‌نظر می‌رسد حل‌شدنی نیستند. گویا برخی دل‌شان نمی‌خواهد که این مشکلات را حل کنند. هیچ امکاناتی در اختیار هنرمندان این بخش نیست. اداره ارشاد چابهار درباره موسیقی نواحی سکوت کرده و فقط هنرمندان آن هستند که به موسیقی اعتیاد دارند و زندگی‌شان بدون آن نمی‌چرخد. هر ارگانی چه از ما حمایت کند و چه نکند، ما به هیچ عنوان حاضر نیستیم موسیقی را رها کنیم.

او اظهار می‌کند: امیدوارم وزیر ارشاد آینده، دست هنرمندان را باز بگذارد. سال‌های قبل حداقل هر دو سال یک‌بار، جشنواره‌ای برای موسیقی نواحی با حضور کسانی که موسیقی را می‌شناختند، برگزار ‌می‌شد؛ اما متاسفانه مدتی است که اصلا جشنواره موسیقی نواحی برگزار نمی‌شود اگر هم برگزار شود، به‌دست کسانی که نمی‌دانند موسیقی نواحی چیست، انجام می‌شود که خروجی هم ندارد. امسال من نه در جشنواره‌ای شرکت کرده‌ام و نه کنسرتی داشته‌ام. در حال حاضر هم به‌خاطر محرم و صفر هیچ سازی در سیستان و بلوچستان تکان نمی‌خورد.

درهای موسیقی بعد از اربعین باز می‌شود

این هنرمند پیشکسوت درباره این‌که چرا در ایام محرم و صفر به بخش مذهبی موسیقی نواحی پرداخته نمی‌شود؟ اظهار می‌کند: برخی با اسم موسیقی مشکل دارند و نمی‌دانند اشعار و آهنگی که اجرا می‌شود، چیست؟ من شعری درباره امام رضا (ع) و امام حسین (ع) در تلویزیون اجرا کرده‌ام، اما برخی معتقدند در بعضی ماه‌ها مثل رمضان، محرم و صفر بهتر است اسمی از موسیقی آورده نشود. درهای موسیقی بعد از اربعین دوباره باز می‌شود.

بلوچ‌نسب با بیان این‌که از سال ۸۰ تا امروز، هیچ جشنواره موسیقی نواحی در استان سیستان و بلوچستان برگزار نشده است، می‌گوید: فقط در سال ۸۰ جشنواره موسیقی مقامی محلی در چابهار برگزار شد و دیگر خبری از جشنواره یا کنسرت موسیقی نواحی، حماسی، نو و مدرن نشد.

او در پاسخ به این‌که به‌نظر شما مشکل چیست؟ بیان می‌کند: مشکل از نداشتن بودجه نیست، چطور برای حوزه‌های دیگر به‌جز موسیقی بودجه دارند. هر سال در استان سیستان و بلوچستان جشنواره فیلم کوتاه برگزار می‌شود، مدتی پیش هم جشنواره تئاتر استانی و تلاوت قرآن برگزار شد، اما متاسفانه خبری از جشنواره موسیقی نیست!

این نوازنده تنبورک می‌افزاید: در چابهار که مهم‌ترین شهر فرهنگی از نظر موسیقی و شعر در سیستان و بلوچستان است و نوازنده‌های برجسته‌ای هم دارد، جشنواره‌ای برگزار نشده و به‌نظر می‌رسد خبری هم از برگزاری آن نیست.

بلوچ‌نسب درباره این‌که چگونه در طول سال به فعالیت خود در حوزه موسیقی ادامه می‌دهد، می‌گوید: اداره ارشاد چابهار مجتمع فرهنگی را در اختیار ما قرار داده که انجمن‌های مختلف می‌توانند در آن فعالیت کنند. هر گروه موسیقی مجاز است که در این مجتمع به فعالیت خودش ادامه دهد. هر روز به‌جز ایام تعطیل، کلاس‌های انجمن موسیقی از ساعت ۱۶ باز می‌شود و جوانان و نوجوانان می‌توانند در این کلاس‌ها تمرین ‌کنند.

او با بیان این‌که این کلاس‌ها به‌صورت رایگان برگزار می‌شود، اضافه می‌کند: به جای این‌که جوانان و نوجوانان وقت‌شان را در کوچه و بازار بگذرانند، در این کلاس‌ها شرکت می‌کنند و با هنر آشنا می‌شوند. هزینه آب و برق این مجتمع هم از برنامه‌هایی که گاهی به مناسبت هفته دفاع مقدس یا نیمه شعبان برگزار می‌کنیم و قراردادهایی که می‌بیندیم، کسر می‌شود. در برخی مواقع نیز سالن آمفی‌تئاتر مجتمع را برای برگزاری برنامه در اختیار ارگان‌های مختلف  قرار می‌دهند و اعلام می‌کنند که در ازای اجرای برنامه‌شان، پول یک‌ماه آب یا برق را پرداخت کنند.

درست است که پول نداریم اما باید روحیه داشته باشیم

این خواننده بلوچ در پاسخ به این‌که اگر به‌صورت رایگان موسیقی را آموزش می‌دهند، چگونه مخارج زندگی خود را در طول سال تامین می‌کنمد؟ می‌گوید: چه کار کنیم؟ هربار در هر جشنواره‌ای شرکت می‌کنیم، مبلغی دریافت می‌کنیم و با همان مبلغ تا مدتی زندگی را می‌گذرانیم. وزارت ارشاد هم هر ماه ۱۵۰ هزار تومان به حساب ما واریز می‌کند. اگر ما به‌دنبال موسیقی نرویم، خیلی از بین می‌رویم، درست است که پول نداریم، اما باید روحیه داشته باشیم.

بلوچ‌نسب می‌افزاید: ما در پولدارترین منطقه آزاد زندگی می‌کنیم، اما از موسیقی‌دانان آن هیچ‌گونه حمایتی نمی‌شود، شهرداری، فرمانداری و بخشداری هیچ اقدامی برای موسیقی انجام نمی‌دهند. ما نیز چون کار دیگری نداریم که انجام دهیم، خودم، پسرم، برادرزاده‌ها، خواهرزاده‌ها و همسایه‌ها  فقط موسیقی را دنبال می‌کنیم.

او با بیان این‌که هیچ هنرمندی حتی یک نفر هم در سیستان و بلوچستان بیمه نیست، می‌گوید: گاهی از تهران می‌آیند و وعده این‌که تعدادی را بیمه می‌کنند می‌دهند و می‌روند، اما تا کنون اتفاقی نیفتاده است. حدود ۹ ماه پیش شخصی آمده بود و می‌گفت ۲۰ درصد از حق بیمه را خودتان پرداخت کنید، مابقی آن را وزارت ارشاد می‌پردازد. یک هنرمند به شرطی می‌تواند مبلغی از حق بیمه‌اش را پرداخت کند که در کنار موسیقی، کارگری یا کار دیگری هم انجام دهد، اما هنرمندی که تنها کار موسیقی انجام می‌دهد و ۹ سر عائله دارد چطور می‌تواند این مبلغ را برای همه‌ی اعضای خانواده‌اش پرداخت کند؟ اگر وزارت ارشاد دلش می‌خواهد هنرمند را بیمه کند، این کار را انجام دهد. شاید من به‌خاطر سنم نتوانم بیمه شوم، اما جوان‌ترها که می‌توانند. البته برخی هم ۲۰ درصد مبلغ را واریز کردند، اما متاسفانه خبری نشد.   

یک ریال هم برای کارهای فرهنگی در چابهار اختصاص نمی‌دهند

این هنرمند پیشکسوت درباره این‌که چه تعداد هنرجو تربیت می‌کنند، توضیح می‌دهد: ما شاگردان بسیاری داریم  که از روستاهای مختلف برای آموزش موسیقی به چابهار می‌آیند. در این کلاس‌ها، استفاده از انواع سازها و موسیقی مدرن آموزش داده می‌شود و فقط مربی‌ای که بتواند استفاده از ساز رباب را آموزش دهد، نداریم.

بلوچ‌نسب با بیان این‌که متاسفانه برای کارهای فرهنگی در چابهار یک ریال هم اختصاص نمی‌دهند، اضافه می‌کند: زمانی می‌گفتند چون انجمن شما ثبت نشده، نمی‌توانیم مبلغی به آن اختصاص دهیم و حالا که ثبت شده است، می‌گویند باید تبدیل به موسسه شود. وقتی که می‌گویید پول نداریم چطور می‌توانید به موسسه فرهنگی پول بدهید، اما به یک انجمن نمی‌توانید؟ اگر هم پول دارید چه فرقی می‌کند که آن را در اختیار انجمن قرار دهید یا موسسه!

او ادامه می‌دهد: زمانی که چشم باز کردم اصلا اداره ارشادی در چابهار وجود نداشت، فقط یک خانه فرهنگ بود که دو اتاق داشت و حالا هم که  روز به روز ضعیف‌تر می‌شود. زمانی اداره ارشاد برای کلاس‌های آموزشی که من برگزار می‌کردم، مبلغی پرداخت می‌کرد، اما در حال حاضر این کار هم به صفر رسیده است.

این هنرمند پیشکسوت موسیقی نواحی می‌گوید: درخواست من از وزیر آینده فرهنگ و ارشاد اسلامی این است که همه‌ی فرهنگ‌ها را به یک چشم نگاه کند. فرهنگ تئاتر، موسیقی و سینما را یک جور ببیند و از هنرمندان قدیمی حمایت کند. اجازه ندهد بعد از مردن اسحاق بلوچ‌نسب، موسیقی بمیرد. این موضوع فقط درباره موسیقی بلوچی صدق نمی‌کند، بلکه من درباره همه موسیقی‌ها و فرهنگ‌ها صحبت می‌کنم. زمانی که به یک نوازنده مجوز برگزاری کنسرت می‌دهند، دیگر اجازه ندهند که با آبروی او بازی شود.

بلوچ‌نسب بیان می‌کند: خوب است که شما یادآوری می‌کنید که جاهایی مثل بلوچستان هم وجود دارد که عده‌ای در آنجا موسیقی کار می‌کنند تا دیگران هم نگاهی به ما داشته باشند که زندگی‌مان چطور سپری می‌شود و چه فرهنگی داریم؟ ما هم ایرانی هستیم. هر کسی که در این سرزمین مقدس زندگی می‌کند، ایرانی است.