ارتباط مستقیم نشست‌های سریالی با تونل‌های مترو

 نشست‌های متعدد زمین در تهران در چند ماه گذشته آن‌قدر زیاد و نگران‌کننده بود که درباره آن، حداقل در ظاهر، کمیته‌ای را در شورای شهر تهران تشکیل دادند تا موضوع را پیگیری کنند؛ اما یک عضو شورای شهر می‌گوید: «در چند مورد نشست اخیر شهر تهران که عینا همه در مسیر ایستگاه‌ها و تونل‌های مترو بوده است، هشت نفر جانشان را از دست داده، ١١ نفر مصدوم شده‌اند و یک نفر نقص عضو شده است؛ اما شهرداری دنبال پاک‌کردن صورت مسئله و دورکردن موضوع این نشست‌ها از پروژه‌های مترو است».

محسن سرخو، عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل و ترافیک شورای شهر تهران، می‌گوید: «شهرداری تهران فردای روزی که چنین نشستی در تهران رخ می‌دهد، در روزنامه همشهری، حرف‌هایی غیرتخصصی و غیر‌کارشناسانه منتشر و اعلام می‌کند فرونشست‌ها برای نشتی لوله‌ها یا برداشت از سفره‌های زیرزمینی آب است».

وی می‌گوید: «در فرونشست‌های خطوط مترو که دقیقا زیر چهار ایستگاه مترو رخ داده، هشت نفر جانشان را از دست داده‌اند، ١١نفر مصدوم شده و یک نفر نقص عضو داشته است. توضیح شفاف نمی‌دهند و بعد در روزنامه همشهری اعلام می‌کنند علت، نشت لوله‌های آب بوده است. سؤال این است که چرا این نشتی‌ها تنها در مسیر ایستگاه‌های مترو رخ می‌دهد؟ تخصص من این مباحث است؛ اما اگر فردی با تجربیات عادی در این‌ موضوع ورود کند، شواهد گویای اثرگذاری مترو در فرونشست‌های مترو است». سرخو افزود: در توضیح دیگر در رسانه‌هایشان آمده، می‌گویند برداشت از سفره‌های آب زیر‌زمینی باعث فرونشست می‌شود، سؤال این است که کارگران مترو که این حوادث برایشان رخ داده، دقیقا در کجای این سفره‌ها قرار داشته‌اند که خاک روی سرشان آوار شده؟ مگر این کارگران در محیط کارگاهی مترو نبوده‌اند؟

این عضو شورای شهر تهران با اشاره به مستنداتی که به دست آورده است، گفت: در یکی از حوادث، که می‌خواستند سگمنت‌ها را بردارند، خاک بالای آن را تخلیه نکردند و بار این خاک فشار آورده و یکباره خالی شده و روی سرشان آوار شده و چند نفر را کشته است. درباره چاهی که هفته قبل ریزش کرد هم، همین بی‌احتیاطی دلیل حادثه بوده و چاه کنده‌شده، دیوار نداشته است و مسلم است، چاهی که دیواره ندارد، احتمال ریزش بالایی دارد!

سرخو می‌گوید: این نوع برخورد شهرداری با موضوعات؛ یعنی پاک‌کردن صورت مسئله، نگرانی ما را در‌این‌باره بیشتر می‌کند. او افزود: اگر اصل موضوع را بپذیرد، برخورد هم می‌کند و نظارت را بیشتر می‌کند و احتمال خطر کم می‌شود؛ اما در این شرایط، برداشت این است که باید منتظر حوادث بیشتر هم باشیم چون اصل اشتباه را نپذیرفته‌اند.

اما همین انکار و نبود شفافیت درباره فرونشست‌های زمین در شهر تهران، بین شهرداری و سایر ارگان‌هایی که مسئولیت تأسیسات شهری را دارند و البته فرمانداری تهران، ادامه دارد و هر‌کدام در این میانه، حرف خودشان را می‌زنند و فرونشست‌ها هم همچنان ادامه دارد.

اما برخلاف سرخو، مجتبی شاکری، عضو کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران، می‌گوید مقصر فرونشست‌ها در تهران مشخص نیست.

او اعلام کرده زمین تهران سالانه ٣٠ سانتی‌متر نشست می‌کند و افزوده است: از خیلی قبل، اعلام کرده‌ایم قرار است از این پس اسکن‌کردن زیر سطح زمین برای تمام پروژه‌ها انجام شود؛ اما این مسئله همه جا رعایت نمی‌شود. باید در نظر داشت آب سه رودخانه بزرگ در تهران، جذب زمین می‌شود و در بین این مسیرها، مقارهایی ایجاد شده که هرازچندگاهی فرونشست زمین داریم. وی با بیان اینکه برخی می‌گویند این فرو‌نشست‌ها به خاطر حفاری تونل مترو، گاز و غیره است، گفت: اما هنوز به‌طور کامل مقصر فرو‌نشست‌ها مشخص نشده است. البته شهرداری می‌گوید ما اسکن‌ها را انجام می‌دهیم و فرو‌نشست‌ها به ما ربطی ندارد؛ اما برخی از دوستان در کمیسیون عمران، معتقدند تونل‌ها هم در فرونشست‌ها بی‌تأثیر نیستند؛ اما هنوز پاسخ قطعی در این زمینه داده نشده است.

درحالی‌که حتی اعضای شورای شهر تهران اطلاعات و برداشت قطعی از این نشست‌ها ندارند، معاون عمرانی فرمانداری تهران برای چندمین بار اعلام کرده است حضور تونل‌های مترو در فرونشست‌های سطح شهر تهران بی‌تأثیر نیست و در حوادث اخیر، به جز چهارراه مولوی، در مابقی موارد، تونل‌های مترو از محل حادثه عبور کرده است و بی‌تردید یکی از دلایل محسوب می‌شود.

غلامحسین آرام با بیان اینکه زمین شهر تهران سست است و هرکجا که در زیر سطح فعل‌و‌انفعالاتی در آن انجام شود، با توجه به بخش‌های مختلف خاک تغییراتی در سطح رخ خواهد داد، افزود: وجود مترو بی‌تأثير نیست. در پروژه‌ای که به طول صد کیلومتر در زیر سطح تهران در حال انجام است، پیش‌بینی چنین اتفاقاتی امکان‌پذیر است؛ بنا‌بر‌این باید نهایت دقت از سوی پیمانکاران و شرکت مترو لحاظ شود تا کمترین آسیب را برای شهر و شهروندان داشته باشیم.

معاون عمرانی فرمانداری تهران تأکید کرد: البته درحال‌حاضر شرایط به‌گونه‌ای است که تنها چند پیمانکار، امکانات پیشرفته شامل TBM دارند که با استفاده از این تجهیزات، کمتر شاهد وقوع حوادث ناگوار خواهیم بود. در حوادث خیابان پیامبر و شهران، پیمانکار حفر تونل مترو از روش‌های سنتی استفاده می‌کرد؛ درحالی‌که تاکنون در مکانی که از TBM استفاده می‌شده، شاهد وقوع این حوادث نبوده‌ایم.