سرمایه شهری تهران نابود شده است

 رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه شهر تهران بدون ضابطه و خلاف اصول رشد کرده است، گفت: وقتی وارد شهرهایی مانند پاریس و وین می‌شویم؛ روح شهر را می‌بینیم، اما روح تهران تجزیه و تکه پاره شده و دیگر وجود ندارد.

حسین ایمانی جاجرمی در گفت‌وگو با ایلنا ضمن انتقاد از بی‌هویتی شهر تهران به دلیل عملکرد نامناسب مدیریت شهری گفت: براساس سند توسعه ایران ۱۴۰۴ باید پایتخت کشور در سطح منطقه‌ای رتبه نخست را داشته باشد، در این راستا یکی از مولفه‌های بسیار مهم که با فرهنگ شهری مرتبط است؛ بحث هویت شهر است؛ یعنی شهر باید شناسنامه و شخصیت داشته باشد به طور مثال پاریس، لندن، نیویورک و... برای خود شخصیت دارند و وقتی وارد این شهر‌ها می‌شویم؛ روح آن‌ها را درک می‌کنیم.

بناهای اصیل رو به نابودی است

رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با بیان اینکه تهران نیز در گذشته چنین روحی را داشته است، عنوان کرد: اگر چه قدمت تاریخی تهران زیاد نیست، اما طی دویست سال گذشته مرکز مهم‌ترین اتفاقات، سرمایه‌گذاری‌ها و کانون نخبگان کشور بوده است. به نحوی که بخش عمده‌ای از نویسندگان، موسیقیدانان، اساتید و پژوهشگران در تهران بودند که این موضوع بر شهر تاثیرگذار بوده است.

وی با تاکید بر اینکه در تهران شاهد معماری‌های دوره‌های قاجار، پهلوی اول و پهلوی دوم هستیم، بیان کرد: به عنوان مثال عمارت شمس العماره را می‌توان به عنوان یک مولفه هویت‌بخشی برای تهران نام برد و حتی به بناهایی همچون مسجد شاه، مسجد و مدرسه سپهسالار، ساختمان قدیمی مجلس شورای ملی و... می‌توان اشاره کرد که متاسفانه رو به فراموشی و نابودی است.

ایمانی جاجرمی با بیان اینکه اقتصاد و تولید درآمد بر تهران حاکم شده و آن را ذره ذره آب می‌کند، افزود: جای بناهای قدیمی؛ معماری‌های کلیشه‌ای و جهانی گرفته است که در هر شهر رو به توسعه‌ای در جهان دیده می‌شود و هیچ تناسبی با فرهنگ، معماری و هویت ما ندارد.

تهران بدون ضابطه رشد کرده است

وی با اشاره به اینکه در چند کار پژوهشی که برج آزادی و برج میلاد را با یکدیگر مقایسه می‌کرد؛ این نتیجه به دست آ‌مد که برج آزادی با اینکه در دهه ۵۰ ساخته شده از هر نظر برنده است، گفت: این بنا هویت دارد و المان‌هایی از تاریخ ایران قبل و بعد از اسلام را دارد. این بنا دروازه است و معماری آن پیامی دارد که وقتی وارد تهران می‌شویم؛ این برج به استقبال ما می‌آیند.

برج میلاد هیچ معنایی ندارد

این جامعه‌شناس شهری با تاکید بر اینکه شهر تهران بدون ضابطه و خلاف اصول طرح جامع ابتدایی‌اش رشد کرده به نحوی که معنای دروازه از برج آزادی گرفته شده است، خاطرنشان کرد: با این حال این بنا هویتی را به شهر می‌دهد، اما در مقابل برج میلاد هیچ معنایی ندارد و نظیر چنین برج‌های مخابراتی در جهان زیاد است.

وی ادامه داد: در برخ میلاد المان‌هایی که افراد را به یاد ایران و اسلام بیاندازد؛ نمی‌بینیم در حالی که برج آزادی، مسجد سپهسالار و امارت مسعودیه این المان‌ها را به همراه دارند.

جای تنفس برای تهران باقی نگذاشته‌اند

ایمانی جاجرمی با تاکید بر اینکه هویت دو بخش کالبدی – معماری و فرهنگی – معنوی دارد تصریح کرد: متاسفانه تهران را نابود کردیم و در سال‌های گذشته جای تنفس برای این شهر باقی نگذاشته‌ایم.

این استاد دانشگاه با طرح این سوال که در حال حاضر چه تعریفی می‌توانیم از تهران ارائه بدهیم، توضیح داد: عملا تهرانی وجود ندارد، نمی‌توان شهر را به پروژه تغییر داد. ما چند پروژه عظیم ساخته‌ایم. این پروژه‌ها محصولات فنی و مهندسی بوده و همه جا قابل اجرا است و شهر‌ها با پروژه‌ها تعریف نمی‌شوند، بلکه با تاریخ و فرهنگ و هنرشان تعریف می‌شوند.

سرمایه شهری تهران نابود شده است

وی با تاکید بر اینکه تهران قابلیت تعریف یک هویت شهری را دارد، اظهار کرد: متاسفانه از این سرمایه نه تنها به خوبی استفاده نشده که ذره ذره نابود شده است به عنوان مثال بلوار کشاورز، فضای شهری بی‌نظیری است که در کمتر شهری یافت می‌شود، اما آن را به یک خیابان پرترافیک و ساختمان‌های بی‌ضابطه‌ای که اطراف آن رشد کرده است، تبدیل کردیم.

این جامعه‌شناس شهری با بیان اینکه به نظر می‌آید؛ در محاسبات و تصمیمات مدیریت شهری تهران هویت و زیبایی شهری هیچ تعریف و ارزشی ندارد و همه چیز را می‌توان با پول معامله کرد، گفت: تهران شهری مهاجرپذیر است و باید مساله دمیدن روح تهران به تازه‌واردان رخ می‌داده است که به نظر می‌رسد؛ این موضوع دچار اختلال است.

تهران دیگر روحی ندارد

ایمانی جاجرمی با تاکید بر اینکه آدم‌های زیادی وارد تهران شده از آن استفاده کردند و این شهر به آن‌ها شغل و پناه داده است، ادامه داد: ما در مقابل چیزی به جز مشکلات و از هم گسیختگی به تهران اضافه نکرده‌ایم و شاید لازم است؛ جنبشی تحت عنوان تهران را دوست داشته باشیم، برای این شهر تعریف شود.

وی با بیان اینکه وقتی وارد شهرهایی مانند پاریس و وین می‌شویم؛ روح شهر را می‌بینیم، عنوان کرد: به نظر می‌رسد؛ این روح در تهران تجزیه و تکه پاره شده و وجود ندارد.

شهر را به محلی برای اجرای پروژه‌ها تقلیل داده‌اند

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: قابلیت‌های تعریف یک هویت شهری در تهران وجود دارد، اما انگار از آن غفلت کردیم و این شهر را به پروژه تقلیل داده‌ایم که این خطایی استراتژیک است.

ایمانی جاجرمی با طرح این سوال که ما چه مقدار از این شهر گرفته‌ایم و چه مقدار به آن داده‌ایم، ادامه داد: به نظر می‌رسد؛ تهران مرتب مورد استفاده قرار گرفته است، اما چیزی به فضاهای عمومی شهر و هوای پاک آن اضافه نشده است و تنها بار روی بار در این شهر گذاشته شده است.

این جامعه‌شناس شهری با بیان اینکه شهر ظرفیت اکولوژیکی خاصی دارد، خاطرنشان کرد: می‌توانیم بگوییم تهران خطوط قرمز را نیز رد کرده است و به همین دلیل آلودگی هوا، ترافیک و غیره در این شهر تبدیل به یک مساله مزمن شده است.

تهران به لحاظ کیفیت زندگی وضعیت خوبی ندارد

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه کیفیت زندگی یکی از شاخص‌های مهم جهانی است که شهر‌ها براساس آن امتیاز می‌گیرند، اظهار کرد: تهران به لحاظ کیفیت زندگی وضعیت خوبی ندارد و نباید رتبه این شهر در میان شهرهای جهان ۲۱۳ باشد.

وی بیان داشت: براساس گزارش جهانی سال ۲۰۱۵ رتبه ایران به لحاظ شاخص‌های توسعه انسانی ۷۹ است و انتظار می‌رود که رتبه پایتخت ما نیز در میان شهرهای جهان در همین حدود باشد نه اینکه در آخر جدول قرار گیرد.

ایمانی جاجرمی با بیان اینکه وضعیت تهران متناسب با جایگاه کشور نیست، افزود: ما به لحاظ توسعه، وضعیت متوسط رو به بالا داریم، اما به لحاظ کیفیت زندگی در تهران در انتهای جدول جهانی قرار داریم.