"مردم کره در میان مرگ و زندگی به سر می‌برند"

 هم‌زمان با این که از گوشه گوشه دنیا از سودان و سوریه گرفته تا ونزوئلا و اوکراین فاجعه و مصیبت می‌بارد، ناآرامی‌ها در یکی از مهم‌ترین نقاط ژئوپلتیک جهان نیز روز به روز پر رنگ‌تر می‌شود؛ کره این روزها عرصه گردن‌کشی دشمنانی خودی محسوب می‌شود که پیش از ۲ سپتامبر ۱۹۴۵ همسایه دیوار به دیوار بودند و از یک پیاله آش می‌خوردند اما حالا چون توپ چهل‌تکه‌ای میان ابرقدرت‌های جهان به بازی گرفته شده‌اند.

 پس از جنگ جهانی دوم و خروج کره از استعمار ژاپن، در یک چارچوب بین‌المللی توافق شد تا با قیومیت شوروی و آمریکا دولتی موقت در این شبه‌جزیره انتخاب شود؛ توافقی که شوروی زیر آن زد و با استقرار نیروهای نظامی‌اش در شمال زمینه اولیه دو نیم شدن این شبه‌جزیره دوست داشتنی را فراهم کرد. در واکنش به این اقدام آمریکا نیز نیروهایش را در جنوب مستقر کرد و پس از آن به تدریج کشورهایی تحت عنوان کره جنوبی و کره شمالی در فرهنگ سیاسی و نقشه جهان معرفی شدند.

کره شمالی که پس از فروپاشی شوروی به شدت منزوی شد در صدد توسعه قدرت نظامی و تسلیحاتی آن برآمد؛ اقدامی که با خلاصه کردن ماجرا می‌توان گفت به آزمایشات هسته‌ای و موشکی و موج تحریم‌ها علیه این کشور ختم شد.

این روزها با پنجمین آزمایش هسته‌ای پیونگ‌یانگ شعله‌های خشم و تنش سراسر این نقطه از جهان را فرا گفته است؛ آزمایش‌هایی که هیج تحریمی جلودارشان نبوده و طرف جنوبی را آن‌چنان نگران کرده که با تمام تاکیدش بر صلح‌طلبی مجبور به ورود به عرصه عرض‌ اندام نظامی کرده است.

انجام مانورهای مشترک نظامی با آمریکا و انگلیس، فعال کردن پایگاه‌های نظامی آمریکایی در این کشور و در نقطه اوج ماجرا توافق برای استقرار سامانه موشکی ضد بالستیک تاد (Terminal High Altitude Area Defense) از جمله همین اقدامات سئول است که جدای از این که نشانه‌ای از نگرانی آن است، می‌تواند به تنش‌های موجود در حوزه دریای ژاپن و دریای زرد دامن بزند.

در این میان چین و روسیه به شدت با استقرار این سامانه در کره جنوبی مخالفند و نسبت به آن هشدار داده‌اند؛ یکی، از وحشت احتمال رصد فعالیت‌های موشکی‌اش و دیگری از ترس قدرت گرفتن بیش از حد واشنگتن در منطقه.

یان کوآن یون، وزیر خارجه پیشین کره‌جنوبی در گفت‌وگو با ایسنا این فعالیت‌های نظامی را کاملا "دفاعی" می‌داند و با توصیف وضعیت کشورش در مقابل کشوری که روزانه به قابلیت‌های هسته‌ای خود اضافه می‌کند، می‌گوید: کره جنوبی یک کشور هسته‌ای نیست و قصدی هم برای داشتن تسلیحات هسته‌ای ندارد. ما می‌خواهیم معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای را حفظ کنیم؛ معاهده‌ای که عمل به آن را برای صلح جهانی بسیار حائز اهمیت می‌دانیم. از سوی دیگر کره شمالی همواره طی ۲۵ ،۳۰ سال گذشته تلاش داشته تا خودش را به سلاح هسته‌ای مجهز کند. این دلیل نگرانی ما نسبت به امنیت ملی کشورمان است.
یان کوآن یون، وزیر خارجه پیشین کره‌جنوبی

یون با تاکید بر ضرورت آمادگی کره‌جنوبی در چنین شرایطی ادامه می‌دهد: در شرایطی که کره شمالی طی یک سال گذشته به اقدامات تحریک‌آمیزش مثل آزمایش هسته‌ای و موشکی ادامه می‌دهد و آنها را تشدید می‌کند، بسیار مهم است که ما برای هر گونه تحرکی علیه کره جنوبی آماده باشیم. مردم کره این روزها بسیار احساس ناامنی می‌کنند. بنابراین من معتقدم رزمایش‌ها بین کره و آمریکا در حقیقت کاملا ماهیتی دفاعی و نه ماهیتی تهاجمی دارند و از این منظر به اعتقاد من ما به این وسیله در تلاشیم تا امنیت مردم کره جنوبی را تامین کنیم.

    استقرار تاد کاملا ماهیتی دفاعی دارد و بسیار مهم است که ما برای هر گونه تحرکی علیه کره جنوبی آماده باشیم

این در حالی است که بلواها در شرق و جنوب شرق آسیا تنها به منازعات بین دو کره و تیم‌کشی آن‌ها محدود نمی‌شود. بیش از ۳ سال است که فعالیت‌ها و ادعاهای پکن در دریای چین جنوبی شش کشور را درگیر ماجرایی حیاتی کرده است. پکن ادعا می‌کند ۹۰ درصد این دریا که بین کشورهای مالزی، ویتنام، فیلیپین، برونئی و تایوان مشترک است، به این کشور تعلق دارد و با همین ادعا اقدام به ساخت جزایر مصنوعی در این دریا کرده است؛ جزایری که برخی ادعا می‌کنند پکن به دنبال استفاده نظامی از آن‌هاست. در این میان آمریکا، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین متحد نظامی کره‌جنوبی از مواضع کشورهای مذکور علیه پکن حمایت می‌کند و همواره به چین نسبت به اقداماتش در دریا چین جنوبی هشدار می‌دهد.

برخی تحلیلگران دفاعی می‌گویند تقابل با این رویکرد چین در آب‌های استراتژیک دریای چین جنوبی می‌تواند یکی از دلایل مهم واشنگتن برای استقرار سامانه تاد در کره‌جنوبی باشد؛ سامانه‌ای که شاید امروز ماهیتی کاملا دفاعی دارد اما نمی‌توان این چنین پنداشت که هرگز قابلیت گسترش و تغییر نخواهد داشت.

یون به عنوان استاد برجسته روابط بین‌الملل در دانشگاه سئول این فرضیه‌ها را رد و تاکید می‌کند:‌ هیچ ارتباطی میان استقرار سامانه تاد در کره جنوبی و مناقشات دریای چین و چین جنوبی وجود ندارد و این کاملا مسأله‌ای جداگانه است و باز هم تأکید می‌کنم استقرار این سامانه‌ها کاملا با هدف مقابله با حمله احتمالی کره‌شمالی به جنوب صورت می‌گیرد.

از او از گزارش‌هایی می‌پرسم که درباره قابلیت‌های کره‌شمالی اغراق‌آمیز به نظر می‌رسند. آیا تهدیدات کره‌مالی تا این جدی است و باید جدی گرفته شوند؟

پاسخ سوال را صریح و سخت می‌دهد: تهدیدات از سوی کره شمالی واقعا جدی است. ما لیستی طولانی از اقدامات تحریک‌آمیز شمال داریم. تمامی این نمونه‌ها مانند آنچه که در سال ۱۹۸۳ در میانمار علیه رییس‌جمهور وقت رخ داد و علیه ما یک بمب گذاری ترتیب دادند و چندین تن از اعضای کابینه ما را در سفرشان به میانمار کشتند، جدی است. این تنها یک نمونه‌ از هزاران اقدام خصمانه آنهاست.

وی به سیر تاریخی این تخاصم اشاره و ادامه می‌دهد: آغاز این تجاوزات علیه کره جنوبی به دهه ۱۹۵۰ بر می‌گردد. پس به راحتی می‌توان گفت که تاریخی طولانی از تجاوزات و اقدامات خصمانه کره‌شمالی علیه ما وجود دارد. بنابراین ما واقعا با توجه به این آزمایش‌های هسته‌ای و موشکی و توسعه تکنولوژی آنها احساس خطر می‌کنیم. برای مردم عادی کره‌جنوبی این مسأله مرگ و زندگی است و ما واقعا در شرایط بسیار جدی امنیتی به سر می‌بریم.

    تهدید کره‌شمالی واقعا جدی بوده و برای مردم عادی کره‌جنوبی این مسئله مرگ و زندگی است و ما واقعا در شرایط بسیار جدی امنیتی به سر می‌بریم

این سیاستمدار کره‌ای که با چهره‌ای آرام به گفت‌وگو با ایسنا ادامه می‌دهد، در خلال جملاتش باز هم به نگرانی مردم کشورش اشاره می‌کند؛ نگرانی‌هایی که حداقل ۷۱ سال است سر و سامانی به آن‌ها داده نشده و هرگونه تلاشی برای آرام کردن آن‌ها از جمله تلاش برای مذاکره با پیونگ‌یانگ یا تضمین اجرای دیدارهای خانواده‌های ساکن در دو کره در مرز به درهای بسته خورده است.  

به او از گزارش‌هایی می‌گویم که در آن‌ها از نارضایتی مردم کره‌جنوبی نسبت به استقرار تاد در این کشور گفته شده‌؛ به تظاهراتی که علیه این اقدام در برخی شهرهای کره صورت گرفته است و نشان می‌دهد مردم کره با وجود این نگرانی ترجیح می‌دهند هم‌چنان طرف صلح‌طلب و آرام این ماجرا باشند. با لبخند آرام و صورت رنگ پریده‌اش حرفم را می‌پذیرد اما توضیح می‌دهد که شرایط در کره‌جنوبی هم در حال تغییر است: این روزها به ویژه در پی تازه‌ترین آزمایشات هسته‌ای و موشکی کره‌شمالی، رویکرد مردم کره‌جنوبی به سرعت به نفع استقرار تاد در حال تغییر است.

یون که بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ سکان‌دار وزارت خارجه کره‌جنوبی بوده و پس از آن با استعفایی دنیای دانشگاهی را به سیاست ترجیح داده، در ادامه اظهاراتش باز هم به حریف شمالی‌ کشورش اشاره و استقرار تاد را توجیه می‌کند: من فکر می‌کنم این استقرار با اهداف دفاعی در حالی صورت می‌گیرد که کره شمالی هم‌چنان به توسعه تکنولوژی موشکی و پیشرفت تکنولوژی سیستم پرتاب موشک خود ادامه می‌دهد.

وی به خوبی از نگرانی بیش از حد چین نسبت به استقرار این سامانه آگاه است و سعی می‌کند تشریح کند که این نگرانی‌ها تا چه اندازه بی‌دلیل است: من معتقدم که چین نسبت به استقرار این سیستم و احتمال پیوستن سیستم دفاع نظامی کره به سیستم جهانی و آمریکا نگرانی‌هایی دارد اما از همان ابتدا جان کری، وزیر خارجه آمریکا به روشنی بیان کرد که این استقرار هیچ ارتباطی با سیستم دفاع موشکی واشنگتن ندارد. بنابراین از ابتدا روشن بود که آمریکا هیچ قصدی برای تبدیل کردن کره جنوبی به مکانیسم دفاعی خود در منطقه ندارد و حدود یک ماه و نیم پیش سفیر آمریکا در سئول نیز بیانیه مشابهی منتشر کرد و توضیح داد که استقرار تاد هیچ ارتباطی با سیستم دفاعی موشکی این کشور ندارد.

یون سپس بار دیگر اهداف این استقرار برمی‌شمارد و از انتظارات دولت و مردم کشورش از دولت چین در این مناقشه می‌گوید: بنابراین از ابتدا هدف دفاع از کشور در مقابل حمله احتمالی کره‌شمالی بوده است. من فکر می‌کنم ما بسیار خرسند خواهیم شد اگر دولت چین تلاش بیشتری برای نفوذ بر کره شمالی و کاهش اقدامات هسته‌ای آن انجام دهد و این مسأله دیگر به همکاری وفادارانه چین برمی‌گردد که کره شمالی را به مسیر خلع سلاح هسته‌ای سوق دهد.  

این سیاستمدار ۶۵ ساله پس از آن از دیدار رییس‌جمهور کره با همتای چینی‌اش می‌گوید که طرف کره‌ای در این دیدار تضمین داده که در صورت گام برداشتن پیونگ‌یانگ در جهت خلع سلاح اتمی، سامانه تاد را از شبه‌جزیره خارج می‌کند.

    اگر پیونگ‌یانگ در جهت خلع سلاح هسته‌ای گام بردارد، سامانه تاد را از کشور خارج می‌کنیم

اما نگاهی به نقشه ممکن است این فرضیه را به ذهن متبادر کند که سئول برای همکاری‌ها نظامی و تضمین امنیت خود در مقابل برادر دیروز و دشمن امروزش می‌تواند شریکی بهتر از آمریکا بیابد. به طور قطع اتحاد و ائتلاف چین و کره‌جنوبی در زمان شوروی به دلیل مشی مشترک کمونیستی شوروی و چین ممکن نبوده است اما اکنون چنین اتحادی امتیازات مشابهی برای هر دو طرف خواهد داشت و به کاهش تنش‌ها در این منطقه بسیار کمک خواهد کرد.

​

​

وزیر خارجه پیشین کره‌جنوبی با پذیرفتن عملی بودن این فرضیه اذعان می‌کند: این یک ایده منطقی است اما دولت کره جنوبی و ارتش این کشور همکاری‌های نظامی خود با بسیاری از کشورها حتی چین را افزایش داده و به روز رسانی کرده است. ما تلاش کرده‌ایم تا روابط همکارانه سیاسی-امنیتی خود را تقویت کنیم اما به طور قطع این روابط به اندازه روابط سئول – واشنگتن قدرتمند نیست. این یک مسأله تاریخی است. ما تاریخ کوتاهی در عادی سازی روابط دیپلماتیک با چین داریم؛ در حالی که روابط متحد طولانی مدتی با آمریکا داشته‌ایم.

یون اتحاد سئول- واشنگتن را این چنین تشریح می‌کند: این اتحاد تقریبا ۶۳ سال عمر دارد؛ بنابراین آمریکا به نوعی دوست بی‌شائبه ما برای مشاوره در مقابل تهدیدات کره شمالی است؛ چرا که آنها در مقابل شمال (کره‌شمالی) در جنگ کره در سال ۱۹۵۰ در کنار ما بودند.

او هم تایید می‌کند که سئول می‌توانسته روابط بهتری با چین داشته باشد اما همواره واشنگتن را انتخاب کرده است:  بله پاسخ سوال شما این است؛ درست است ما اول سراغ آمریکا می رویم زیرا واشنگتن را طرف مشاوره خود می‌دانیم اما این به این معنی نیست که ما برای همکاری با چین تلاش مضاعف نخواهیم کرد. ما طی سال‌های گذشته اما خوب عمل نکرده‌ایم.

در میان این بازار شامی که در شبه‌جزیره کره به راه افتاده هیچ کس نمی‌تواند نشانه‌ای از صلح، اتحاد یا کاهش تنش‌ها یافته یا پیش‌بینی کند. در این میان بسیاری از کارشناسان مسائل بین‌الملل اتحاد را مقدمه صلح و عده‌ای دیگر صلح را پیش‌شرط اصلی اتحاد این شبه‌جزیره می‌دانند.

یان کوآن یون، در دسته دوم قرار می‌گیرد و از نظرش نسبت به شرایط و زمینه‌های اتحاد و صلح در وطنش این چنین می‌گوید: رویکرد شخصی من این است که پیش از هر اقدامی صلح باید حاصل شود و سپس از آن صحبت از اتحاد به میان بیاید. به طور قطع اکثر کره‌ای‌ها به دنبال اتحاد مجدد در آینده هستند اما من معتقدم که صلح به مراتب از اتحاد مجدد ارزشمندتر است و باید پیش از آن حاصل شود.

وی از بررسی چگونگی ایجاد صلح در روابط بین دو کره به عنوان اولویتی فوری یاد می‌کند و ادامه می‌دهد: بهترین و مطلوب‌ترین راه برای دستیابی به این هدف به عنوان صلح، تصمیم کره شمالی برای خلع سلاح هسته‌ای خود است. از طرف دیگر برای آغاز مذاکرات میان دو دولت و افزایش همکاری‌ها اقتصادی و انسانی بین دو کره باید روندهایی وجود داشته باشد تا دو کره را به هم متصل و با هم ترکیب کند.

این استاد روابط بین دو کره ضمن اشاره به امید کشورش نسبت به عادی‌سازی روابط بین سئول و پیونگ‌یانگ در پی کاهش تنش‌ها در منطقه به گام‌های عملی اشاره می‌کند که چندان هم عملی به نظر نمی‌رسند: بهترین اقدام عملی در آینده می‌تواند تصمیم پیونگ‌یانگ برای مذاکره و گفت‌وگو جهت خلع سلاح هسته‌ای باشد و غرب (یعنی کره جنوبی، آمریکا و سایر مجامع کشورهای غربی) به این اقدام کره با کمک‌های مالی و همکاری‌های اقتصادی یا ارائه کمک‌هایی در زمینه انرژی پاسخ دهند و تلاش کنند روند عادی‌سازی روابط را با کره شمالی آغاز کنند و این رژیم مسلحانه را به سمت یک توافق صلح بین دو کره سوق دهند.

یون هم تایید می‌کند که این شرایط در مقایسه با شرایط امروز بسیار دور می‌نماید: این بهترین شرایط ممکن خواهد بود که بسیار بسیار آرمان‌گرایانه است اما کره شمالی در این مسیر حرکت نمی‌کند بنابراین غرب بر تحریم‌های بیشتر از طریق شورای امنیت علیه پیونگ‌یانگ متمرکز شده و من امیدوارم این تحریم‌ها و فشارها به نوعی موثر واقع شوند تا رهبران کره‌شمالی را برای آمدن پای میز مذاکره مجاب کند.

در حالی که چشمان بی‌حالتش برای لحظه‌ای می‌خندند، ادامه می‌دهد: دیر یا زود، شاید سال آینده یا طی دو سال آینده این اتفاق می‌افتد و این می‌تواند به اعتقاد من آغاز روند صلح بین دو کره و آمریکا باشد و احتمالا این روند چین را هم در بر خواهد گرفت. بنابراین گمان می‌کنم کلید این مسأله زمانی است که مقامات کره‌شمالی تصمیمی استراتژیک برای توقف برنامه‌های اتمی خود بگیرند.

وی اندکی عقب می‌نشیند و وقتی از او درباره تلاش‌ها و برنامه‌های دولت سئول برای عادی‌سازی روابط می‌پرسم، به خوبی برایم مشی صلح‌طلبی کشورش را روشن می‌کند که "ما مدت‌هاست مطرح می‌کنیم حتی در این شرایط امنیتی دشوار باید میان دو کره ارتباط فرد به فرد (مردم با مردم) وجود داشته باشد. برای مثال همکاری اقتصادی میان دو کره در این شرایط بسیار مشکل و سخت خواهد بود آن هم در زمانی که تمامی کشورها بر تحریم پیونگ‌یانگ متمرکز هستند. بنابراین ما می‌توانیم درباره همکاری‌های بهداشتی و پزشکی بین دو کره صحبت کنیم. برای مثال تجهیزات بیمارستانی و بهداشتی کره شمالی بسیار ضعیف است. ممکن است در این زمینه به منظور بهبود وضعیت پزشکی و بهداشتی کره شمالی فضایی برای همکاری میان دو کره وجود داشته باشد. این یک فضای همکاری است. فضای همکاری دیگر همکاری‌های محیط زیستی بین دو کره است. این حوزه‌ها می‌تواند به عنوان حوزه‌هایی غیر نظامی و غیرسیاسی به روابط بین دو کره کمک کنند. بنابراین گمان می‌کنم فضای زیادی برای همکاری‌های دو جانبه این چنین وجود دارد. باید فقط این کانال‌ها را پیدا کرد و فرصت مشارکت دو جانبه را افزایش داد؛ حتی در زمانی که تنش‌های امنیتی در منطقه تشدید شده است."