وضعیت ایدز در کشور چگونه است؟

تعداد مبتلایان به ویروس ایدز در كشور سالانه ۱۰ درصد رشد دارد و الگوی ابتلا به این ویروس به سمت ارتباطات جنسی پر خطر رفته است. واقعیت مهم درباره عفونت ویروس ایدز در جامعه ما این است كه بر خلاف گذشته كه الگوی اصلی انتقال این عفونت استفاده از مواد مخدر تزریقی بود، امروز عواملی چون انتقال این ویروس از طریق ارتباطات جنسی و ارتباطات پر خطر جنسی است و مصرف شیشه و مواد مخدر صنعتی نیز به گسترش این بیماری دامن زده است. در ضمن مصرف مواد روانگردان صنعتی نیز در جامعه رو به فزونی است، این مواد به راحتی در دسترس افراد است و آ‌سیب‌های اجتماعی زیادی را در حوزه مسائل اخلاقی و اجتماعی به وجود آورده است. این در حالی است که یكی از علل گسترش این بیماری در كشور پنهانكاری درباره آن و کتمان واقعیت‌های این بیماری به مردم است. رشد بیماری ایدز در جامعه با بزهكاری و افزایش آسیب‌های اجتماعی بی ارتباط نیست و هر چه آسیب‌های اجتماعی در جامعه بیشتر باشد به نسبت رشد انتقال ویروس ایدز هم بیشتر می‌شود. براساس آخرین آ‌مار رسمی وزارت بهداشت تاكنون بیش از ۳۰ هزار فرد مبتلا به این ویروس در كشور شناسایی شده اند كه حدود ۱۵ درصد مبتلایان را زنان تشكیل می‌دهند. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات «مینو محرز» متخصص بیماری‌های عفونی، درباره وضعیت ایدز در کشور در گفت‌وگو با «آرمان امروز» است.

 هم‌اکنون وضعیت بیماری HIV مثبت و ایدز در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

عامه مردم در کشور درباره علل و عوامل ابتلا به ایدز از اطلاعات کامل و جامعی برخوردار نیستند. از طرف دیگر بیماران نیز به دلیل عدم اطلاعات کافی و وجود برخی قبح‌ها و باورهای اجتماعی از آزمایش و چکاپ در این زمینه امتناع می‌کنند. در شرایط کنونی باید همگان درباره عوامل ابتلا به این بیماری مطلع باشند. بر اساس تلاش‌های انجام شده تاکنون فقط یک سوم بیماران مبتلا به HIVمثبت در کشور شناسایی شده اند، چون هنوز در کشور ما افراد اطلاعات کامل نسبت به این بیماری نداشته و به این ترتیب هول و هراس کاذبی نسبت به این بیماری در جامعه وجود دارد. همگان باید بدانند این بیماری در تماس عادی با دیگری منتقل نمی‌شود، اما به دلیل عدم آگاهی نسبت به این بیماری یک انگ اجتماعی برای افراد مبتلا وجود دارد. متاسفانه این طرز تفکر نیز باعث شده حتی برخی از بیماران در خانواده خود با خیال آسوده امکان زندگی نداشته باشند. بنابراین یکی از مهم‌ترین مشکلات موجود در زمینه بیماری ایدز در کشور عدم آگاهی افراد در جامعه نسبت به واقعیت‌های مربوط به این بیماری است. وقتی افراد نسبت به قضیه ای آگاهی نداشته باشند به نسبت درباره آن مساله نیز هول و هراسی بروز می‌کند؛ طبیعتا درباره این بیماری در کشور نیز باید گفت که فقط عدم آگاهی باعث بروز مشکلات عدیده از جمله عدم شناسایی جمعیت مبتلایان به این بیماری و بسیاری از رفتارهای اجتماعی سوء شده است. این در حالی است که افراد با مراجعه به مراکز مربوطه و آزمایش‌ها در این زمینه در صورت پاسخ مثبت آزمایش‌ها می‌توانند نسبت به کنترل این بیماری با مصرف دارو اقدام کنند. در اصل وجود چنین هول و هراسی نسبت به این بیماری در جامعه چندان علمی و منطقی نیست.

 در کشور ما کدام یک از رفتارهای پرخطر بیشترین فراوانی را در ابتلا به ویروس HIV یا ایدز به خود اختصاص داده است؟

در کشورما بیشترین علت ابتلای افراد به ایدز را می‌توان اعتیاد و تماس‌های جنسی حفاظت نشده دانست. در گذشته ایدز در بین معتادان تزریقی بیشترین فراوانی را داشت، اما فرد مبتلا به HIV از طریق تزریق به نسبت این بیماری را به همسر خود نیز منتقل می‌کرد، اما هم اکنون یکی از علل عمده ابتلا به ایدز در کشور تماس‌های جنسی محافظت نشده است. فرد باید درباره کم و کیف ابتلا از طریق تماس جنسی اطلاعات کامل داشته باشد. این درحالی است که فقط برخی از افراد که احتمال ابتلا به این بیماری از طریق تماس جنسی را دارند برای آزمایش به مراکز مربوطه مراجعه می‌کنند. چون این بیماری تا سال‌ها بعد از ابتلای فرد هیچ علامت خاصی ندارد طبیعتا تا وقتی که خود فرد به شکل داوطلبانه خواستار آزمایش نباشد به هیچ عنوان این بیماری قابل تشخیص نیست. برای مثال این بیماری حتی به مدت ۱۰سال در بدن فرد به اصطلاح دوران پنجره را می‌گذراند و فرد نیز از این بیماری در بدنش بی اطلاع است. این بیماری فقط از طریق تماس جنسی یا تزریق فرآورده‌های خونی منتقل می‌شود. با وجود اینکه دلایل انتقال این بیماری محدود است، اما به دلیل عدم آگاهی جامعه از این بیماری روز به روز به شدت و حدت آن افزوده می‌شود. برای مثال انتقال بیماری از طریق مادر به جنین به هیچ عنوان صد درصد نیست. اینکه فرزند مادر باردار مبتلا به ایدز نیز به این بیماری مبتلا می‌شود یا خیر، فقط به شدت پیش‌روی این بیماری بستگی دارد. اگر شدت ویروس‌ها در بدن بیشتر باشد به نسبت امکان ابتلای جنین به این بیماری نیز افزایش می‌یابد. درضمن امکان انتقال این بیماری بیشتر بعد از زایمان و در مراحل شیردهی است. بنابراین اگر در اسرع وقت به تشخیص بیماری زن باردار پرداخته شود به نسبت از امکان ابتلای جنین به این بیماری نیز کاسته می‌شود. باید دانست حتی در تماس‌های جنسی نیز خطر ابتلا به ویروس ایدز صد در صد نیست. امکان ابتلا به این بیماری در هر تماس جنسی یک درصد است. درضمن شانس ابتلا به این بیماری در افراد متفاوت است. بنابراین امکان ابتلای صد در صد نیست، اما در تداوم این نوع روابط ابتلا به این بیماری طبیعی است.

 درباره دارو درمانی برای درمان این بیماری توضیح  دهید؟

برخی بیماری‌ها بر اثر گذشت زمان نسبت به داروی‌های تجویز شده مقاوم می‌شوند. ایدز هم نسبت به داروهای رده اول مقاوم شده است، اما برای درمان داروهای جایگزین در رده دوم و سوم تجویز می‌شود. بنابراین تا وقتی که فرد تحت نظر باشد به نسبت می‌توان به کنترل این بیماری پرداخت.

 تاکنون اقدامات فرهنگی و اطلاع رسانی انجام‌شده برای درمان ایدز را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با وجود اطلاع رسانی‌های گسترده، هنوز مردم جامعه ما نسبت به ایدز از اطلاعات چندانی برخوردار نیستند. این در حالی است که باید برای اطلاع رسانی در این زمینه کاملا کارشناسانه وارد عمل شد. برای مثال نسبت بینندگان رسانه ملی در مقایسه با افراد روزنامه خوان در جامعه بیشتر است. پس در این شرایط رسانه ملی بهترین رسانه برای اطلاع‌رسانی به مردم است؛‌ اما به شرطی که این رسانه اطلاعات را به شکل شفاف، مستمر و کاملا علمی به مخاطب ارائه دهد. براساس مطالعات انجام شده در سال‌های نخست اپیدمی این بیماری در یکی از شهرهای کشور۸۰ درصد مردم برای اولین بار کلمه ایدز را از طریق رسانه ملی شنیده و نسبت به آن مطلع شده بودند. با این تفاسیر وقتی رسانه ای به این اندازه در آگاهی رسانی مردم به شکل مستمر فعالیت نکند به نسبت مردم نیز در این زمینه چندان آگاه نخواهند بود. با پیشرفت‌های پزشکی هم اکنون واکسن موثر این بیماری تا دو سال آینده تولید می‌شود، اما در شرایط کنونی واکسن برای درمان این بیماری وجود ندارد و این بیماری نیز همچون دیگر بیماری‌های مزمن قابل کنترل است. در کشور ما بزرگ‌ترین مشکل عدم شناسایی مبتلایان به این بیماری در کشور است. گاهی این افراد در مراحل پیشرفته بیماری و تبدیل آن به ایدز برای درمان مراجعه می‌کنند.