استرس چه بلایی بر سر متابولیسم می‌آورد؟

  استرس، واژه رایجی در زندگی روزمره است و با این که یکی از دشمن‌های اصلی ماست، متاسفانه خیلی از آن دوری نمی‌کنیم و براحتی تسلیم آن شده‌ایم: «وقتی می‌خواهیم به یک مراسم مهم برویم و دو ساعت در ترافیک معطل می‌مانیم و سرانجام دیر به آنجا می‌رسیم، وقتی قرار است فرزندمان تا چند ماه بعد امتحان کنکور دهد و ما آنقدر مشغول کارهای فرعی می‌شویم که او را فراموش می‌کنیم در نهایت وقتی امتحان را بد می‌دهد دعوا و مرافعه راه می‌اندازیم و ساعت‌های متوالی عصبی و ناراحت هستیم.

وقتی می‌توانیم با بودجه خودمان یک ماشین مناسب بخریم، ولی به خاطر چشم و همچشمی وام می‌گیریم و ماشین بهتری می‌خریم و بعد مجبور می‌شویم روزی سه‌ساعت از استراحتمان را به کار اضافه اختصاص دهیم.» همه اینها مثال‌های استرس رایج امروز است.

در این نوشته من سعی می‌کنم آسیب‌هایی را که استرس روی سیستم‌های بدن وارد می‌کند توضیح دهم.

یکی از راه‌های مقابله ما با استرس، خوردن است. به صورت ‌ذاتی مغز حین استرس به قند بیشتری نیاز دارد و ما به سوی غذا می‌رویم. امروزه به دلیل در دسترس بودن غذا خیلی‌ها استرس را با خوردن جبران می‌کنند. متاسفانه این جبران غلط موجب چاقی و تبعات آن یعنی فشارخون، دیابت، تنگی رگ‌های قلبی، سکته مغزی، بیماری پروستات، سرطان پستان و... می‌شود.

افزایش قند خون : هورمون‌های استرس که سردسته آنها آدرنالین و کورتیزول هستند وقتی تنش عصبی به بدن وارد می‌شود به خون وارد می‌شوند. این هورمون‌ها قند خون را از ذخایر بدن آزاد می‌کنند و با ایجاد مقاومت نسبت به انسولین جلوی مصرف قند توسط سلول‌های عمومی بدن را می‌گیرند تا این قند به مصرف مغز که بی‌نیاز از انسولین می‌تواند از قند بهره‌مند شود، برسد. زیادی قند خون نه‌تنها فرد را در معرض دیابت قرار می‌دهد، بلکه به خاطر فشار بر لوزالمعده و زیاد کردن انسولین باعث ایجاد تغییرات متابولیک زیادی می‌شود که سر دسته آنها افزایش ریسک سرطان‌هاست.

از بین رفتن تعادل: به هم خوردن تعادل مواد اکسیدان و آنتی‌اکسیدان در بدن از ثمرات شوم استرس است. این مشکل دلایل مختلفی دارد که برخی ناشناخته هستند: اکسیدان‌ها و رادیکال‌های آزاد موادی هستند که هر لحظه در سلول‌ها تولید می‌شوند. این مواد در واقع سیستم دفاعی مولکولی بدن را تشکیل می‌دهند. سلول‌های دفاعی در برخورد با مزاحم‌هایی مثل میکروب‌ها با تولید و ترشح رادیکال‌های آزاد آنها را منهدم می‌سازند. حین استرس در واقع بدن برای مقابله این مواد را بیش از حد تولید می‌کند.

با وجود فایده‌هایی که اکسیدان‌ها در بدن دارند، گاهی سطح اکسیدان‌ها در بدن خیلی زیاد می‌شود و در این حالت آنها به مولکول‌های موجود در سلول‌ها آسیب وارد می‌کنند. پروتئین ها، چربی‌ها و اسیدهای نوکلئیک موادی هستند که رادیکال‌های آزاد باعث آسیب آنها می‌شوند.این مواد آسیب دیده در مناطق مختلف موجب تخریب می‌شوند. به عنوان مثال چربی‌های اکسیده شده در جدار رگ‌ها رسوب می‌کنند و موجب تنگی رگ می‌شوند. در واقع وقتی غذای چرب را با استرس بخوریم چند برابر این که بدون استرس بخوریم زیانبار است.