تحلیل قاضی عسکر از پیام مقام عظمای ولایت به حجاج امت اسلامی

 نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت در تحلیل پیام مقام عظمای ولایت به حجاج امسال، عربستان را مقصر اصلی فاجعه منا عنوان کرد و گفت: مدعیان حقوق بشر کجا هستند.

حجت الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسکر روز یکشنبه در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا در ادامه افزود: فاجعه ای که سال گذشته در مسجد الحرام و منا رخ داد، در نوع خود بی سابقه و بسیار مهم است، حادثه سقوط جرثقیل روی طواف کنندگان و نماز گزاران، موجب شهید شدن تعداد زیادی از آنها در حریم امن الهی شد که متأسفانه 12 نفر از این عزیزان ایرانی بودند.

وی گفت: فاجعه دوم که در ابعاد بسیار بزرگتر در منا رخ داد، متأسفانه تعداد شهدای این حادثه بسیار زیاد بود و 465 نفر در این فاجعه به شهادت رسیدند.

وی با بیان اینکه وقتی گذشته حج را مرور می کنیم متوجه می شویم که وقوع حادثه ای در این ابعاد معلول یک سلسله از علت هاست اظهار داشت: چون در گذشته وقتی حادثه ای در جمرات و جاهای دیگر بوجود می آمد، تعداد تلفات بسیار کمتر بود. در صورتی که طبق آماری که وزاره الصحه عربستان منتشر کرده است، بیش از 7000 نفر در فاجعه منا شهید شدند. که این مهم و شهادت عده زیادی از مسلمانان در مدت زمانی کم آن هم در یک مسیر کوتاه قطعاً با سوء مدیریت همراه بوده است.

وی افزود: رهبر معظم انقلاب نیز مطرح کردند که از کنار این مسائل نمی توان به راحتی گذشت. معلوم می شود یک اشکال مدیریتی وجود داشته است که باید آن را شناسایی کرد.

قاضی عسکر گفت: ما هم بررسی هایی انجام دادیم، خیلی سؤال ها برای ما مطرح است که دولت عربستان هنوز پاسخ قانع کننده ای به آنها نداده است. مثلاً اینکه چرا در یک خیابان پر از جمعیت، ماشینی را در ورودی خیابان پارک کردند تا رفت و آمد زائرین با مشکل مواجه شود؟ چرا مأموران سعودی زائرین ایرانی را به خیابان 204 هدایت کردند در حالی که مسیر زائرین ایرانی همیشه خیابان سوق العرب و جوهره بود؟ چرا وقتی که هلی کوپترها و دوربین ها تراکم جمعیت را در این خیابان نشان می دهد، نه تنها مانع ورود زائرین به این خیابان نشدند، بلکه سرریز جمعیت سایر خیابان ها را به 204 فرستادند.

وی گفت: نیروهای سعودی چرا بعد از وقوع حادثه مانع از امداد رسانی به زائرین شدند؟ خب اینها نیاز به پاسخ دارد، نمی شود به اسم قضا و قدر از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرد؟ چه تضمینی وجود دارد که این حرف ها در سالهای بعد هم تکرار نشود و اینگونه حوادث در سالهای بعد هم اتفاق نیفتد؟

قاضی عسکر همچنین در پاسخ به اینکه ایران چه دلائلی برای اهمال عربستان در فاجعه منا دارد، اظهار داشت: وقتی عده بسیار زیادی از زائرین وارد فضای محدودی می شوند، عقل ایجاب می کند که تدابیری برای جلوگیری از هر گونه حادثه ای اندیشه شود. از قبل تمهیداتی برای پیشگیری و مدیریت وقایع اندیشه شود، که متأسفانه مسئولین عربستان در این زمینه کوتاهی کردند. مجروحین و مصدومین در ساعت های اولیه توسط مردم منتقل شدند، بعد ازآن هم که مانع امداد رسانی توسط مردم و تیم هلال احمر ما شدند و برخی از مجروحین را ساعت ها بعد به بیمارستان منتقل کردند.

وی خاطر نشان کرد: در این میان فضای بیمارستانی کافی برای مصدومین پیش بینی نشده بود، تجهیزات و داروهای کافی در این شرایط خاص وجود نداشت و مسئله بعدی نحوه نگهداری اجساد است.
به گفته وی، وقتی تعداد شهدا افزایش پیدا کرد، با کمال تاسف جمع کثیری از شهدا را در کانتینرهای حمل مواد غذایی و سردخانه های بالای صفر نگه داشتند و در سردخانه جنازه ها را به شکل کیسه روی هم گذاشتند، که این کارها موجب متلاشی شدن و از بین رفتن جنازه ها شد.

حجت الاسلام قاضی عسکر افزود: حال سوال این است که صرفنظر از حاجی بودن و مسلمان بودن این پیکرهای مطهر، کجای دنیا با جنازه ها اینجور برخورد می کنند و آنها را در کنار خیابان در زیر آفتاب رها می کنند، به گفته وی، برخی از این جنازه ها اینقدر در زیر آفتاب ماندند که پوست بدن آنها کنده شده بود، این ظلم بزرگی است به حاجی که بعد از سالها انتظار در لباس احرام به منا وارد شده برای اینکه انجام حجش را جشن بگیرد. اینها مسائلی است که نمی توان به راحتی از آن گذشت.

سرپرست حجاج ایرانی در ادامه در پاسخ به این سوال که دلائل ایران برای لغو حج امسال چه بوده است، گفت: حج امسال به هیچ وجه از ناحیه ایران لغو نشد. ما مصمم به برگزاری حج بودیم. ما از حج سال گذشته منازلمان را اجاره کردیم. برخی قراردادها را بستیم. مردم ما ثبت نام کردند. اما متأسفانه آنها مانع شدند و صد عن سبیل الله کرده است. مذاکرات درباره حج در دو دوره اتفاق افتاده است.

وی خاطر نشان کرد: در دوره وزیر سابق حج یک تفاهم نامه ای آوردند و از هیأت ما خواستند که این تفاهم نامه را امضا کنند. خیلی از مسائل از قبیل ویزا، انتقال زائرین، امنیت زائرین و مسائل کنسولی حجاج در این تفاهم نامه حل نشده بود. اولاً با تاخیر دعوت کردند و ثانیاً مسائل را حل نشده باقی گذاشتند.

نماینده ولی فقیه در امور حج در ادامه گفت: در دور دوم و دوره وزیر جدید حج برخی مسائل نظیر ویزا و انتقال زائرین را حل کردند. در مسئله صدور ویزا پذیرفتند که به صورت الکترونیکی صادر شود.

وی در مورد انتقال زائران نیز گفت: در بحث انتقال زائرین نیز روش 50-50 سابق را پذیرفتند که نصف زائرین توسط هواپیماهای ایرانی به حج اعزام شوند. اما مسائل مربوط به امنیت و کنسولی زائرین را حل نکردند و مسائل عجیب و غریبی را مطرح کردند نظیر اینکه خانم های زیر 45 سال نباید بدون محرم به حج بیایند. این مسئله از فقه اهل بیت اصلاً صحیح نیست. هر زنی چه بالای 45 سال و چه پایین 45 سال در صورتی که مستطیع باشد می تواند با اجازه شوهرش حج بگذارد. در حج هم که اینها تنها سفر نمی کنند بلکه همراه کاروان اعزام می شوند. این مسئله شاید در فقه خودشان صحیح باشد ولی آنها نمی توانند این را به دیگران تحمیل کنند.

قاضی عسکر در ادامه گفت: مسئله بعدی که مطرح کردند این بود که زائرین ایرانی نباید برای زیارت به قبرستان بقیع برود. این هم مثل همان مورد قبلی است. زیارت اهل قبور در فقه شیعه و بسیاری از مذاهب اهل سنت جایز است. زائران مشتاقی که بعد از سالها انتظار برای زیارت ائمه و پیشوای خودشان به حج می آیند، به چه حقی اجازه زیارت قبور اهل بیت را به اینها نمی دهید. طبیعی است که با این شرایط نمی شد به حج برویم.

نماینده ولی فقیه درامور حج با تاکید بر اینکه ما نمی خواستیم با ذلت به حج برویم گفت: دولت سعودی مصمم نبود که ایرانی ها را به حج راه بدهند و اگر هم در شعارهای خود مطرح می کنند، بعد تبلیغاتی و فرار از مسئولیت دارد و دولت سعودی صد عن سبیل الله کرده است.

وی در پاسخ به این سوال که برای دریافت غرامت و دیه شهدا تا کنون چه اقداماتی انجام شده است ، افزود مسئله غرامت و دیه شهدای ما دو بخش است. بخش اول که مربوط به حادثه جرثقیل در مسجدالحرام است. پادشاه سعودی اعلام کرد که ما به آسیب دیدگان یک میلیون ریال سعودی غرامت می دهیم و دو نفر از بستگانشان در سال بعد می تواننند به حج مشرف شوند. اما متاسفانه بعد از گذشت یک سال هنوزهیچ غرامتی پرداخت نشده و به وعده خود عمل نکرده اند. یعنی پادشاه عربستان به قول خودش که در رسانه های جمعی هم مطرح شده است؛ هنوز عمل نکرده است.

حجت الاسلام قاضی عسکر افزود: بحث دوم مربوط به فاجعه منا است و هنوز گزارش دقیقی از این فاجعه به کشورهای اسلامی ارائه نکردند. حتی حاضر به یک عذرخواهی زبانی از ملت های مسلمان نشدند. مبحث دیه را هم هنوز به طور رسمی اعلام نکردند. در این زمینه ما کارهای زیادی را مطرح کردیم، مباحث حقوقی را پیگیری کردیم که از جمله اینها بحثی است به نام «قتیل الزحام» یعنی کسی که در ازدحام جمعیت کشته می شود، دیه اش با کیست. خوشبختانه در این زمینه بین فقه شیعه و اهل سنت اتفاق نظر وجود دارد که دیه قتیل الزحام باید ازبیت المال مسلمین پرداخت شود و حکومت هر کشور باید آن را پرداخت کند.

وی با تاکید بر اینکه حرف ما هم همین است که این حادثه در عربستان اتفاق افتاده و بحث تقصیر و کوتاهی کردن عربستان نیزبحث دیگری است که باید در کمیته حقیقت یاب مشخص شود، وطبق آن دولت عربستان باید دیه را به خانواده های شهدای منا پرداخت کند.

به گفته وی، دولت عربستان هم دولت فقیری نیست که توانایی پرداخت این دیه را ندارد. دیه این شهدا به نسبت ذخایر ارزی700 میلیاردی این دولت و درآمدهایی که از حج و عمره در می آورند، رقم چندانی نیست. مسئله دیگر بعد حقوق بشری این فاجعه است. صرف نظر از مسلمان بودن شهدای عزیز، اینها انسان های بی گناهی بودند که در این کشور دچار حادثه شدند. نهادهای حقوق بشری باید از حقوق اینها دفاع کنند. نهادهایی که وقتی یک قاچاقچی اعدام می شود، در بوق های تبلیغاتی می کنند که حقوق بشر پایمال شد، چطور در قبال شهادت بیش از 7000 انسان بی گناه سکوت مرگ می گیرند. بحث بعدی پیگیری این فاجعه از منظر حقوق گردشگران است، الآن وقتی گردشگران وارد کشوری می شوند، تأمین امنیت آنها به عهده دولت میزبان است. از این بعد هم حادثه منا قابل پیگیری است و امید است بتوانیم در محاکم بین المللی آنها را پیگیری کنیم.