آسیب‌های اجتماعی، کلاف پیچیده‌ای که باید باز شود

سمانه مظاهری، یک بانوی اراکی معتقد است: جای خالی پرداختن به موضوع آسیب‌های اجتماعی در برنامه‌های فرهنگی احساس می‌شود. شاید یکی از دلایلی که این مسائل در بین نوجوانان و جوانان بیان نمی‌شود، پیش‌گیری از نشان ‌دادن شکست در یک جامعه است.

وی با اشاره به این‌که باید به آسیب‌های اجتماعی به چشم واقعیت‌های اجتماعی نگاه شود، اظهار کرد: نگاه ویژه به این معضلات باعث برجسته شدن این موارد و ایجاد رعب و و وحشت در مردم و مسوولان شده و رفع آنها را در اذهان به امری دور از دسترس تبدیل می‌کند در نتیجه باید به این موارد همچون دیگر مشکلات اجتماعی نگریسته و رسیدگی شود و برطرف کردن آن تنها به چارچوب وظایف یک نهاد خاص محدود نشده و همه خود را موظف به همکاری در راستای برطرف شدن این معضلات بدانند.

مظاهری با تاکید بر این‌که باید نگاه جامع‌تری به این حوزه داشته باشیم،‌ تصریح کرد: بهتر است به جای پرداختن به مسایل روزمره به موضوعات ریشه‌ای که اقشار جامعه به ویژه نوجوانان و جوانان را تهدید می‌کند بپردازیم.

شهاب منتظری، یک دانشجوی روانشناسی نیز با بیان این‌که اقشار جامعه به آسیب‌های اجتماعی به عنوان وصله ناجور نگاه می‌کنند، ادامه داد: پیش از هر چیز باید بپذیریم آسیب در جامعه وجود داشته و اینها به معنای ضعف، تهدید و بحران نیست بلکه واقعیت است. گاهی می‌توان به عنوان یک فرصت از این آسیب‌ها استفاده کرد و شاید همین آسیب‌های اجتماعی سبب شهروندسازی شده و مسئولیت‌های اجتماعی را در افراد تقویت کنند.

وی ادامه داد: وقتی این آسیب‌ها وجود دارند به جای پنهان کردن باید درباره آن صحبت و اطلاع‌رسانی کرد که گسترده‌تر نشود.

پیمان عین‌القضاتی، یک کارشناس علوم‌تربیتی، با تاکید بر این‌که یکی از دلایل افزایش آسیب‌های اجتماعی، کمبود نشاط‌ در افراد برای تخلیه و شور هیجان است٬ گفت: این عامل سبب پیدا کردن جایگزین از سوی نوجوانان و جوانان می‌شود. در این صورت جوانان اوقات فراغت خود را با حضور در سفره‌خانه‌های سنتی٬ میهمانی‌های شبانه٬ فضای مجازی و کافی‌شاپ‌ها پر می‌کنند.

این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که استان‌ مرکزی جزو استان‌های سردسیر کشور است، خاطر‌نشان‌کرد: در این مناطق، شش ماه از سال فضا برای غنی‌سازی اوقات ‌فراغت در محیط‌های گردشگری وجود نداشته که یکی از زمینه‌های بروز آسیب‌های اجتماعی برای این قشر فراهم می‌شود.

عین‌القضاتی با تاکید بر طراحی برنامه‌های زیرساختی و فرهنگی، اظهار کرد: آگاهی والدین٬ نسل نوجوان و جوان و امکان دسترسی افراد به امکانات جهت غنی‌سازی اوقات‌ فراغت از مهمترین مسایل برای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است.

وی تصریح کرد: سرعت تغییر اجتماعی و ورود تکنولوژی در جامعه بالا بوده و بر این اساس، نیازمند به روز رسانی طرح‌ها و برنامه‌ها در حوزه اجتماعی هستیم. فعالیت فرهنگی همواره دیر‌بازده بوده و نتایج برنامه‌های امروز را در سال‌های آینده مشاهده خواهیم کرد.

عین‌القضاتی با تاکید بر نقش رسانه‌های دیداری و شنیداری در آگاه‌سازی افراد به ویژه نوجوانان و جوانان در آشنایی با آسیب‌ها و نحوه مقابله با آنها، معتقد است: گاهی برنامه‌های طنز و حتی فیلم‌های تلویزیونی، اقشار جامعه را به سمت استفاده از برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای تشویق می‌کنند. برخی برنامه‌های رسانه ملی به ساخت طنز از بخش‌هایی از فیلم‌های ماهواره اقدام می‌کنند که در نهایت سبب تشویق افراد برای دنبال کردن و رفع کنجکاوی آنان و تماشای برنامه‌های این شبکه‌ها می‌شود.

این کارشناس علوم‌تربیتی، خواستار استفاده از روش‌های صحیح جهت آشنایی نوجوانان‌وجوانان با آسیب‌های اجتماعی شد و اظهار کرد: استفاده از ظرفیت رسانه ملی نقش بسزایی در این بخش داشته و راهگشای بسیاری از مسایل خواهد شد.

سیف‌الله کریم‌زاده، مدیر کل آموزش‌و‌پرورش استان مرکزی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، صرف هزینه در حوزه مقابله و پیشگیری با آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای پرخطر را نوعی سرمایه‌گذاری برای آینده دانست و گفت: ارتقاء سطح آگاهی مدیران مدارس و فرهنگ‌سازی برای مصونیت دانش‌آموزان در برابر آسیب‌های اجتماعی در این راستا ضروری است که باید در اولویت برنامه‌ها باشد.

وی ادامه داد: تحقیقات نشان از این دارد که همواره پیشگیری بهتر از درمان است و هزینه‌های کمتری را به دنبال خواهد داشت. مسوولان هم به این نتیجه رسیده‌اند که هر چه فعالیت در زمینه مواد‌مخدر و آموزش‌های پیشگیرانه صورت گیرد نتایج بهتری حاصل می‌شود.

کریم‌زاده اظهار کرد: دانش‌آموزان و والدین نیز از این قاعده مستثنی نیستند و با ارزیابی‌های انجام شده آموزش‌های موثری در آگاهی آنان طی سال تحصیلی از سوی آموزش‌و‌پرورش انجام شده است. آموزش معلمان در ارتباط با عوامل محافظ و آموزش دانش آموزان در زمینه مهارت‌های زندگی از جمله آموزش‌های مذکور است.

مدیر کل آموزش‌ و‌ پرورش استان مرکزی، ارائه اطلاعات لازم به والدین در خصوص آسیب‌های اجتماعی، آشنا کردن اولیاء با علایم و آثار گرفتاری فرزندان در دام آسیب‌های اجتماعی، افزایش مهارت اولیاء درباره نحوه رفتار با فرزندان و همچنین پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی را از اهداف کلی این دوره‌های آموزشی عنوان کرد.

کریم‌زاده ادامه داد: آموزش مهارت‌های زندگی، مهارت‌های فرزند پروری و رفتار با نوجوانان، پیشگیری از سوء مصرف مواد‌مخدر و برگزاری کارگاه‌های آموزش خانواده لازم است. فرهنگ‌سازی و پیشگیری از رفتارهای پرخطر مهمترین دغدغه کمیته پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و سوء مصرف مواد است، که با صرف هزینه در این حوزه جوانان و نوجوانان ما در رویارویی با این آسیب‌ها بیمه خواهند شد.

مدیر کل آموزش و پرورش استان مرکزی تصریح کرد: یکی از موضوعاتی که باید به آن توجه داشت شناخت صحیح آسیب‌های اجتماعی به جای کتمان آن است.

مهدی دمنه، معاون تربیت‌بدنی و سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی به خبرنگار ایسنا گفت: 420 مدرسه در سال تحصیلی 92-93 تحت پوشش طرح‌های پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی قرار دارند.

وی همچنین از اجرای طرح مداخلات اجتماعی در مدارس خبر داد و افزود: طرح مداخلات اجتماعی ویژه دانش‌آموزان مشکل‌دار در مدارس برای اولین بار اجرا می‌شود.

کاووسی، رییس اداره مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی اداره کل آموزش‌و‌پرورش استان مرکزی، نیز از برگزاری برنامه‌هایی در جهت آگاهی دانش‌آموزان، والدین و معلمان خبر داد و گفت: مدارس عاری از خطر در پایه دوم متوسطه، مهارت‌های مقابله‌ای پایه اول متوسطه و مهارت‌های مراقبت از خود مقطع ابتدایی از جمله برنامه‌های این اداره کل برای دانش‌آموزان در سال تحصیلی ۹۲-۹۳ است.

وی ادامه داد: پیشگیری اولیه از اعتیاد، مهارت‌های زندگی و سبک‌های فرزند پروری از دوره‌های آموزشی ویژه والدین است. ارتباط موثر با دانش‌آموز و پیشگیری اولیه از اعتیاد از عناوین دوره‌های ویژه معلمان در سال تحصیلی جدید است.

کاووسی با بیان اینکه طی سال گذشته حدود ۳۰۴ کارگاه برای دانش‌آموزان تشکیل شد، گفت: از نظر کمی در برنامه‌های سال آینده، مدارس تحت پوشش ۲۰ درصد افزایش خواهد یافت. در سال گذشته ۲۶ هزار و 100 نفر از والدین در گارگاه‌های آموزشی مذکور شرکت کردند. 1300 نفر از همکاران نیز در زمینه پیشگیری از اعتیاد دوره‌های آموزشی را گذراندند.