بیوگرافی ۳گزینه برای ریاست بانک مرکزی

با روی کار آمدن دولت یازدهم و بعد از رأی اعتماد وزرای کابینه حسن روحانی احتمالاً هفته آینده رئیس کل بانک مرکزی نیز معرفی خواهد شد.

پیش از اعلام اسامی وزرای پیشنهادی کابینه یازدهم گمانه زنی ها درباره رئیس کل بانک مرکزی مطرح بود و این روزها هم که مجلس و دولت مشغول جلسات رأی اعتماد هستند بار دیگر این گمانه‌زنی ها تشدید شده است.

گفته می شود نام 3 فعال بانکی-اقتصادی روی میز حسن روحانی است و وی احتمالاً تا هفته آینده و بعد از آنکه رأی اعتماد وزرای خود را از پارلمان دریافت کرد از رئیس کل بانک مرکزی نیز رونمایی خواهد کرد.

"عبدالناصر همتی-مدیرعامل فعلی بانک سینا"، "ولی‌اله سیف- مدیرعامل بانک کارآفرین" و "مسعود نیلی- " گزینه های مطرح ریاست بانک مرکزی در 4 سال آینده هستند ولی هنوز هیچ کدام رسماً تصمیم روحانی را تأیید نمی کنند. البته کسب اطلاع خبرنگار تسنیم از سایر مردان اقتصادی کابینه روحانی نیز همینطور بود چراکه هیچ کدام رسماً و قطعاً نمی گویند که رئیس جمهور کدام گزینه را انتخاب خواهد کرد.

بد نیست در این قسمت اشاره‌ای داشته باشیم به ویژگی‌هایی که رئیس کل بانک مرکزی به جهت حساسیت این پست باید داشته باشد؛ بانک مرکزی یک کشور در تعریف علمی مسئول "اعمال سیاست‌های پولی"، "نظارت بر نهادهای پولی و بانکی و اعتباری"، "حفظ ارزش پول ملی کشور و کنترل تورم"،‌ "تأمین تداوم رشد اقتصادی" و "حفظ توازن تراز پرداخت‌های خارجی کشور" است.

به‌عبارت دیگر بانک مرکزی هم مسئول انجام امور بانک‌داری دولت، هم سیاست‌گذار پولی و هم تعیین کننده تعاملات بین المللی مرتبط است. لاجرم رئیس بانک مرکزی کسی است که بتواند این سه مأموریت مهم را با هم به‌عهده گرفته به انجام برساند. اتفاقاً هرگاه رئیس بانک مرکزی دارای این خصوصیات مهم بوده است بانک مرکزی موفق‌تر ظاهر شده است.

بنابراین مشخص است که بانک مرکزی یک نهاد صرفاً بانکی نیست و طبعاً رئیس آن به چهار تخصص مهم نیازمند دارد: 1- شأن و جایگاه سیاسی 2- تجربه و تخصص بانکی 3- دانش و مقام علمی اقتصادی 4- تجربه در رفتار و کردار بین المللی؛ این چهار خصیصه مهم برای فردی که قرار است متصدی اداره بانک مرکزی شود نه‌تنها لازم که ضروری است و موفقیت بانک مرکزی را در گذر از دالان مشکلات و حل مسائل موجود موفق می‌کند.

در این گزارش بیوگرافی 3 گزینه مطرح بانک مرکزی جهت اطلاع مخاطبان محترم منتشر می‌شود؛

* همتی کیست؟/ از حضور در شورای عالی امنیت تا مدیریت بانکی

عبدالناصر همتی دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران است و یکی از معدود اساتید تدریس کننده اقتصاد کلان و اقتصاد انرژی در دانشگاه های ایران است. وی، با 55 سال سن، درجه دکترای اقتصاد خود را در سال 1372 از دانشگاه تهران اخذ و رساله خود را با حضور در دانشگاه لندن تکمیل کرده است.

همتی دارای تالیفات و پژوهش های زیادی در رشته اقتصاد است که مهمترین آنها کتاب "اقتصاد کلان، مقدمه ای بر سیاست های پولی و مالی" است. این کتاب یکی از پرتیراژترین کتابهای دانشگاهی اقتصاد با چهار بار تجدید چاپ است. کتاب های "توسعه اقتصادی"، "مشکلات اقتصادی جهان سوم" و "اقتصاد نفت" نیز از تالیفات ایشان است. وی چندین کتاب ترجمه و دهها مقاله علمی که در نشریات و کنفرانس های بین المللی ارائه کرده است در کارنامه خود دارد.

وی که با رتبه اول دوره کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه تهران را آغاز کرده بود در سال 1359 مسوول کمیته اقتصادی جهاد دانشگاهی بود و در سالهای 1359 تا 1373 مدارج ترقی را در سازمان صدا و سیما تا معاونت سیاسی این سازمان طی کرد. وی در دوران دفاع مقدس از مسوولین تبلیغات جنگ بود.

عبدالناصر همتی از سال 1373 تا 1385 طی سه دوره به عنوان رئیس کل بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران و رئیس شورای عالی بیمه خدمت کرد و نقش کلیدی در طراحی و اجرای سیاستهای آزاد سازی و خصوصی سازی در صنعت بیمه داشت به نحوی که در این زمینه از وی به عنوان پدر بیمه های خصوصی یاد شده است.

همتی در دوره مسوولیت آقای حسن روحانی در شورای عالی امنیت ملی به مدت پنج سال عضو کمیته اقتصادی شورای امنیت ملی بود. وی در آغاز دوران ریاست جمهوری آقای سید محمد خاتمی پیشنهاد اولیه تاسیس "صندوق ذخیره ارزی" را که بعدا به نام "حساب ذخیره ارزی" نام گرفت به ایشان ارائه داد.

وی از سال 1380 تا کنون به مدت شش دوره لاینقطع ریاست شورای عالی شرکت بیمه اتکائی آسیائی (کمیسیون اقتصادی – سیاسی آسیا و اقیانوسیه سازمان ملل متحد - اسکاپ) مستقر در بانکوک پایتخت تایلند را برعهده دارد که با رای مستقیم روسای بیمه ده کشور مهم آسیائی به این سمت انتخاب شده است.

عبدالناصر همتی طی هفت سال گذشته مدیریت بانک سینا را به عهده داشته و موفق شده است موسسه مالی و اعتباری بنیاد را به یکی از  بانک های مهم بخش خصوصی متحول نماید. از جمله اقدامات وی در این دوره تلاش موثر برای لغو تحریم بانک سینا بود که منجر به خارج شدن بانک سینا با رای دادگاه عالی اروپا از فهرست تحریم اتحاد اروپائی گردید.

* مروری بر زندگی سیف از نگاه تاریخ

ولی اله سیف مدیر عامل فعلی بانک کارآفرین و گزینه دیگر برای تصدی بانک مرکزی در دولت حسن روحانی است؛ سیف دارای دکترای حسابداری و امور مالی از دانشگاه علامه طباطبایی است.

سیف مدیریت مالی و عضو هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران؛ عضو هیات مدیره بانک سپه؛ رییس هیات مدیره و مدیر عامل بانک ملت؛ معاون اقتصادی و برنامه ریزی بنیاد مستضعفان و جانبازان؛ معاون بازرگانی و بین الملل بنیاد مستضعفان و جانبازان؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل بانک صادرات؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل بانک سپه؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل بانک ملی ایران؛ رییس هیات مدیره و مدیرعامل فیوچر بانک در بحرین و عضو هیات مدیره و مدیرعامل بانک کارآفرین را در کارنامه اجرایی خود دارد.

وی همچنین عضوشورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی، نایب رئیس کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین المللی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، موسس شورای فقهی بانک ملی ایران، عضو شورای فقهی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و «چهره ماندگار صنعت بانکداری ایران» در همایش سالانه سیاست های پولی و ارزی را در رزومه کاری خود دارد.

* اقتصاددان تیم روحانی سومین گزینه مطرح برای بانک مرکزی/ شانس نیلی کمتر از همتی و سیف است

مسعود نیلی 3 سال در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی معاون سازمان برنامه و بودجهٔ ایران بود. پس از آن در تهیه و تدوین اولین و سومین برنامهٔ 5 سالهٔ توسعهٔ کشور ایفای نقش کرد. او مدتی نیز در رأس شورای اقتصاد کشور مشغول به کار بود. در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی مجدد به عنوان معاون سازمان برنامه و بودجه و سرپرست کمیتهٔ خصوصی‌سازی برگزیده شد.

نیلی همچنین رئیس موسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه و استاد این موسسه بوده‌است. از مهمترین فعالیت های وی می‌توان به تدوین سند استراتژی توسعه صنعتی کشور در زمان وزارت اسحاق جهانگیری در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی در سال 1382 نام برد.

مسعود نیلی از سال 1379 تا 1390 رییس دپارتمان اقتصاد دانشکدهٔ مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف بوده است. از او تا کنون 7 جلد کتاب و تعداد زیادی مقاله در حوزه‌های مختلف اقتصاد کلان و اقتصاد سیاسی منتشر شده است. از کتاب‌های منتشرشده او می‌توان اقتصاد ایران، اقتصاد ایران ومعمای توسعه نیافتگی، تجربه توسعه صنعتی در جهان را نام برد. زمینه علمی مورد علاقه او اقتصاد سیاسی و اقتصاد کلان است.

نیلی جزء تیم اقتصادی حسن روحانی پس از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ایران بوده است. اما احتمالاً شانس نیلی برای حضور در بانک مرکزی کمتر از سیف و همتی خواهد بود چراکه در رزومه نیلی سابقه بانکی مشاهده نمی شود. این مهم از آنجا حائز اهمیت است که قانون برنامه پنجم برای رئیس جمهور شرط گذاشته است که رئیس کل بانک مرکزی و قائم مقام وی باید از میان متخصصان مجرب پولی بانکی و اقتصادی با حداقل ده‌سال تجربه‌کاری و تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط و دارای حسن شهرت انتخاب شوند.

طبق ماده88 قانون برنامه پنجم توسعه مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران عبارت است از رئیس جمهور (ریاست مجمع)، وزیر امور اقتصادی و دارائی، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور و دو نفر از وزراء به انتخاب هیأت وزیران.

تبصره یک این ماده می گوید: قائم‌مقام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد رئیس کل بانک مرکزی و پس از تأیید مجمع عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با حکم رئیس‌جمهور منصوب می‌شود.

اما شاید مهمترین بند این ماده قانونی را تبصره 2 دانست آنجا که قانوگذار شرط گذاشته است : رئیس کل بانک مرکزی و قائم مقام وی باید از میان متخصصان مجرب پولی بانکی و اقتصادی با حداقل ده‌سال تجربه‌کاری و تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط و دارای حسن شهرت انتخاب شوند.

با احتساب این ماده قانونی باید در نظر داشت که رئیس کل آینده بانک مرکزی هر کسی که باشد باید 10 سال تجربه کاری و تحصیلات حداقل کارشناسی ارشد در رشته‌های بانکی و اقتصادی داشته و از میان متخصصان مجرب پولی و بانکی و اقتصادی باشد.

براساس این گزارش احتمالاً تا پایان هفته آینده رئیس جمهور حکم رئیس جدید بانک مرکزی را صادر خواهد کرد.