مقایسه‌ برخورد با تقلب در ایران و جهان

  جریمه‌های کم‌فروشی در ایران ناکارآمد است ؛ براساس میانگین جهانی باید هر ٩٥ تا ١٠٥ نفر دارای یک واحد صنفی باشند کم‌فروشی در دنیا جریمه‌های سنگینی دارد؛ جریمه ٥‌میلیون دلاری استارباکس برای کم‌فروشی

 یکی از برندهای جهانی تولید پاستا و ماکارونی در جهان مدتی است که با مشتریان خود دچار مشکل شده است. مشتریان این برند آن را متقلب می‌دانند و متهم می‌کنند این شرکت کم فروشی می‌کند؛ زیرا ٢٥‌درصد بسته‌های آن خالی است. چهار مشتری نیویورکی شکایت دارند که شرکت تولید‌کننده پاستا از شیوه بسته‌بندی خاصی برای فریب دادن مشتریان استفاده می‌کند تا به آنها بقبولاند مقدار پاستای هر بسته بیش از میزان واقعی آن است. در همین راستا آنان به دادگاه شکایت کرده‌اند؛ البته این نخستین پدیده شکایت مشتریان از یک برند بزرگ نیست. چندی پیش نیز زنی از مجموعه قهوه‌فروشی‌های استارباکس شکایت کرد و خواستار پنج‌میلیون دلار غرامت شد؛ زیرا در لیوان قهوه او میزانی کمتر از حد معمول وجود داشت.

جریمه ١٠٠ تا ٢٠٠هزار تومانی برای متخلفان ایرانی

در ایران هم نمونه‌های متعددی از این کم‌فروشی‌ها دیده می‌شود؛ بسته‌های چیپسی که بخش زیادی از آن هوای وکیوم شده یا پاکت‌های بیسکویتی که محتویات آن کوچکتر یا کمتر شده اما قیمت آن تغییری نکرده است. گرانفروشی و کم‌فروشی پدیده‌هایی جهانی هستند و منحصر به برندهای کوچک یا بخش خاصی نمی‌شوند؛ اما به نظر می‌رسد شیوه برخورد با این دو ناهنجاری در ایران و بقیه کشورها بسیار متفاوت است. علی فاضلی، رئیس اتاق اصناف ایران در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: در قوانین صنفی کشور کم‌فروشی جرم است و براساس شکایت مردم به آن پرداخته می‌شود. او درباره شیوه ردیابی کم‌فروشان می‌گوید: ما براساس گزارشات صنفی به این موارد رسیدگی می‌کنیم. شیوه رسیدگی به این نوع جرایم هم با توجه به نوع کالا و حجم آن توسط مراجع قضائی پیگیری می‌شود. اما همان‌طور که رئیس اتاق اصناف می‌گوید، این قوانین بازدارنده نیستند و میزان جرايم در نظر گرفته شده با جرم مطابقت ندارد. فاضلی درباره میزان جرايم به «شهروند» می‌گوید: در حال حاضر جرایمی‌ که برای اصناف متخلف در نظر گرفته شده، بسیار کم و غیربازدارنده است؛ به‌گونه‌ای که میزان این جرایم در شرایط فعلی رقم ناچیز ١٠٠ تا ٢٠٠‌هزار تومان است. این رقم به هیچ عنوان نمی‌تواند انگیزه تخلف در بازار را از بین ببرد و باید در قانون نظام صنفی بازنگری و اصلاح شود. از سوی دیگر یکی از مشکلات وفور پدیده کم‌فروشی در ایران را می‌توان ناشی از تعداد کم بازرسان دانست. او در این‌باره می‌گوید: در حال حاضر در سراسر کشور ٢‌میلیون و ١٠٠‌هزار نفر ناظر بازار وجود دارد که میانگین حقوق دریافتی این افراد تنها یک‌میلیون و ٥٠‌هزار تومان است. این در شرایطی است که پرداخت حقوق این ناظران در بازه‌های زمانی ٢ تا ٣ ماه به تعویق می‌افتد و شرایطی پیش می‌آورد که ناظر برای برگشت از بازار هم ممکن است، هزینه‌های لازم را در جیب نداشته باشد. نمی‌خواهم کسی را متهم کنم اما این وضع مالی بازرسان در مواجهه با بازاری با گردش مالی میلیاردی یک چالش است و می‌تواند تأثیر بازرسی و نظارت از بازار را به حد قابل توجهی تحت‌تأثیر قرار دهد.

حال آن‌که در ایران به ازای هر ٢٠ نفر یک واحد صنفی وجود دارد. این در شرایطی است که براساس میانگین جهانی باید هر ٩٥ تا ١٠٥ نفر دارای یک واحد صنفی باشند؛ بنابراین می‌توان گفت بازار کشور بیشتر از سه برابر میانگین جهانی واحد صنفی دارد. از سوی دیگر فاضلی تعدد واحدهای بدون پروانه را چالش دیگر بازار امروز ایران می‌داند و توضیح می‌دهد: در حال حاضر حدود یک‌چهارم واحدهای صنفی در ایران بدون پروانه و غیرمجاز هستند. این در حالی است که تعداد دستفروش‌های بدون مجوز نیز در بازار کشور بیداد می‌کند. این موضوع برای کنترل بازار کشور یک چالش اساسی ایجاد کرده است؛ زیرا واحدهای غیرمجاز به‌راحتی اقدام به فروش هر نوع کالای غیراستاندارد و کم‌فروشی یا گرانفروشی کرده یا خدمات نامناسب به مشتریان ارایه می‌دهند و چون این واحدها هویت ثبتی مشخصی ندارند و فاکتور ارایه نمی‌دهند، اثبات تخلف توسط آنها دشوار است و مسائل پیچیده‌ای به لحاظ حقوقی ایجاد می‌کند.به این ترتیب به نظر می‌رسد مصرف‌کنندگان با علم به این‌که خاطیان مجازات نخواهند شد یا به عبارت دیگر شکایت‌شان راه به جایی نخواهد برد، بی‌توجه از کنار این موارد می‌گذرند و ترجیح می‌دهند درباره آن جوک‌های تلگرامی ‌بسازند یا در نهایت با اوقات‌تلخی همان کالا را بخرند و در صف تاکسی راجع به آن برای راننده گله کنند.

شکایت از بسته‌های نیمه‌خالی پاستا

به هرحال در خارج از کشور چنین اتهاماتی نه‌تنها شهرت برند را زیر سوال می‌برد، بلکه جرایم مالی سنگینی را دربرخواهد داشت. به نوشته نیویورک پست، پرونده کم‌فروشی شرکت مشهور تولید پاستا نیز از محله بروکلین نیویورک آغاز شده است. این شرکت ادعا می‌کند بسته‌بندی پاستاهایی که با آرد کامل و پروتیین اضافی تولید می‌کند، به‌طور دقیق حجم و اندازه یکسان بسته پاستاهای معمولی را دارد؛ اما به‌طور آشکار میزان محتویات آن کمتر است.   در متن شکایت آمده است: شرکت مذکور با توجه به تحقیقات چند دهه بازاریابی روی آشنایی مصرف‌کننده با اندازه و ظاهر جعبه پاستا سعی کرده آنان را گمراه کند و این تصور را به وجود بیاورد که مقدار پاستایی که می‌خرند، یکسان است. مشتریان نیویورکی معتقدند که حجم بسته‌های پاستای غنی شده ٩,٤ درصد، بسته‌های پاستا با آرد کامل ١٧.٤‌درصد و پاستاهای بدون گلوتن ٢٥‌درصد کمتر از بسته‌بندی پاستای عادی است. همچنین در شکایت ذکر شده که وزن خالص این بسته‌ها کاهش یافته؛ اما به‌طور کلی مشتریان اطلاعی از میزان کمیت یک محصول ندارند و محتویات این بسته‌ها بسیار کمتر از میزان معمول است. این چهار مشتری ادعا می‌کنند این نوعی گرانفروشی و خسارت به اموال مشتری به حساب می‌آید. به هرحال این شرکت ایتالیایی که ٢٥‌درصد بازار آمریکا را در اختیار دارد تا به حال در این‌باره اظهارنظری نکرده است.

از دست رفتن اعتماد مشتریان به استارباکس

یکی دیگر از نمونه‌های شکایت مشتریان به دلیل کم‌فروشی به استارباکس تعلق دارد. این شرکت در گذشته نیز با ادعاهای کم‌فروشی از سوی مشتریان خود روبه‌رو بوده است؛ اما همیشه توانسته بود از زیر بار شکایت‌ها به طرقی شانه خالی کند. در هر حال اوایل بهار یک قاضی در نیویورک یکی از دو شکایت علیه استارباکس را قانونی دانست و بر اساس آن یک شکایت گروهی از این شرکت انجام شد. بر اساس آن بسیاری از مشتریان «لاته» (نوعی قهوه که با شیر و خامه تهیه می‌شود) معتقدند هر لیوان متوسط حاوی ١٦ اونس مایع است. استارباکس از دادگاه کالیفرنیا خواسته بود تا این شکایت را مختومه اعلام کند؛ اما نتوانست مدارکی در جهت رد این ادعا ارایه کند. اما به هرحال سبب شد ٣ نفر از ٨ شاکی ادعای خود را پس بگیرند. این شاکیان معتقدند كه لاته‌های استارباکس ٢٥‌درصد کمتر از میزان ذکر شده هستند و این میزان فقط با کف شیر پر می‌شود. اما شاید بدترین پیامد این شکایت‌ها برای استارباکس آن باشد که هر یک از مشتریان می‌توانند به تنهایی میزان قهوه لیوان خود را بررسی کنند و کافی است که فقط در لیوان را بردارند. در حقیقت پس از این شکایت، مجری برنامه تلویزیونی «تودی شو» همین کار را در ١٢ شعبه استارباکس در نیویورک انجام داد. در این آزمایش تلویزیونی هم مشخص شد هیچ‌کدام از لیوان‌ها ١٦ اونس لاته نداشتند و فقط ١٢ اونس مایع در آنها وجود داشت! از سوی دیگر حدود دو ماه قبل نیز زنی در ایالت ایلینویز آمریکا به دلیل میزان بیش از اندازه یخ در قهوه خود از این شرکت شکایت کرد و خواستار ٥‌میلیون دلار غرامت شد! این مشتری که استیسی پینکاس نام داشت، ادعا می‌کرد تقریبا نیمی ‌از قهوه سرد او با یخ پرشده بود و درحقیقت استارباکس میزان قهوه بسیار ناچیزی در لیوان او ریخته بود. به گفته او این نوشیدنی سرد باید حاوی ٢٤ اونس مایع باشد، اما در لیوان او فقط ١٤ اونس قهوه بوده است.

منبع: شهروند