چرا پای داعش به ترکیه و عربستان باز شد؟

اینکه چرا تاکنون و به رغم ایجاد ائتلاف ضد داعش به رهبری ایالات متحده، داعش شکست نخورده است، مسأله ای است که می تواند پرسش بسیاری از تحلیلگران باشد. این گروه تروریستی علاوه بر حفظ قلمرو تصرف شده خود در عراق و سوریه (علی رغم از دست دادن بخشی از این قلمرو)، اخیرا نیز حملات تروریستی زیادی را انجام داده است.
 
در همین زمینه، وبگاه آمریکایی «پراجکت سندیکیت» در مطلبی به چرایی بقای داعش پرداخته و معتقد است اولویت ایالات متحده و متحدانش، نه شکست داعش بلکه سرنگونی بشار اسد بوده است.

در این مطلب آمده است: حملات تروریستی مرگبار داعش در استانبول، داکا، بغداد و مدینه النبی عربستان، نشان از در دسترس بودن حملات مرگبار توسط داعش در اروپا، شمال آفریقا، خاورمیانه و بخش هایی از آسیاست. داعش سنگر خود در عراق و سوریه را حفظ کرده و در عین حال، شبکه های تروریستی خود را برای ایجاد قتل عام گسترش داده است. با این حال، شکست داعش هدفی دشوار نیست. مشکل این است که هیچ یک از کشورهای درگیر در عراق و سوریه، از جمله ایالات متحده و متحدانش، داعش را دشمن اصلی خود تلقی نکرده اند.
 
داعش نیروی کوچکی است که حدود ۲۰ تا ۲۵ هزار نیرو در عراق و سوریه و تقریبا ۵ هزار نیرو در لیبی در اختیار دارد و در مقایسه با تعداد پرسنل نظامی فعال در سوریه (۱۲۵ هزار نفر)، عراق (۲۷۱ هزار و ۵۰۰ نفر)، عربستان (۲۳۳ هزار و ۵۰۰ نفر)، ترکیه (۵۱۰ هزار نفر) و یا ایران (۵۲۳ هزار نفر)، داعش بسیار کوچک است.
 
با وجود تعهد و وعده های باراک اوباما در سپتامبر ۲۰۱۴ برای تضعیف و در نهایت از بین بردن داعش، ایالات متحده و متحدانش همچون عربستان، ترکیه و اسرائیل (پشت پرده) به جای تلاش برای نابودی داعش، تمرکز خود را برای سرنگونی بشار اسد گذاشتند. سخنرانی ژنرال «هرتزی هلوی» رئیس اطلاعات ارتش اسرائیل طی سخنرانی در کنفرانس «هرتزلیا» را در نظر بگیرید که گفته بود: «ما نمی خواهیم داعش در سوریه شکست بخورد. پیروزی داعش را بر جان سالم به در بردن حکومت متحد با ایران در جنگ سوریه ترجیح می دهیم. عقب نشینی قدرت های بزرگ از منطقه و تنها گذاشتن اسرائیل در برابر ایران و حزب الله ما را در وضعیت سختی قرار خواهد داد و ناچار باید هر اقدامی که می توانیم را انجام دهیم تا در چنین شرایطی قرار نگیریم».
 
بنابراین می بینیم که اولویت اسرائیل نه از بین بردن داعش بلکه کمک به داعش برای از بین بردن دولت اسد و کاهش نفوذ ایران و حزب الله در سوریه است.
 
جنگ در سوریه برای ایالات متحده نیز ادامه جنگ این کشور برای خارج کردن روسیه از خاورمیانه است. در واقع، جنگ های متعدد ایالات متحده در خاورمیانه-افغانستان، عراق، لیبی و سوریه و جاهای دیگر-برای حذف میراث اتحاد جماهیر و هم اکنون روسیه و در نهایت نفوذ هژمونیک بوده است. این تلاش ها به طرز حقارت آمیزی با شکست مواجه شده است.
 
از سوی دیگر باید به عربستان سعودی اشاره کرد. عربستان نیز به مانند اسرائیل هدف اصلی اش از بین بردن بشار اسد به منظور تضعیف نفوذ ایران بوده است. سوریه بخش بزرگی از جنگ نیابتی میان ایران و عربستان است که در یمن نیز شاهد آن هستیم.
 
ترکیه نیز به دنبال سرنگونی اسد برای تقویت جایگاه منطقه ای خود بوده است و ترکیه کردهای سوریه را به مانند اسد دشمن خود می داند. اما داعش تاکنون تهدید و نگرانی جدی تری برای ترکیه بوده است و توانست حملات تروریستی زیادی در ترکیه راه اندازی کند.
 
ایران و روسیه، منافع منطقه ای خود را دنبال می کنند اما هر دو آمادگی خود برای همکاری با ایالات متحده جهت شکست داعش و شاید حل دیگر مشکلات را اعلام کرده اند. با این حال، ایالات متحده به دلیل تمرکز برای سرنگونی اسد، این پیشنهاد را نپذیرفته است.
 
آمریکایی ها ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه را به خاطر حمایت از اسد سرزنش می کنند و روس ها نیز تلاش آمریکایی ها برای سرنگونی اسد را تقبییح می کنند. این شکایت ها و سرزنش های متقابل ممکن است متقارن به نظر به رسد، اما در حقیقت چنین نیست.

باید دانست، تلاش آمریکا و متحدانش برای سرنگونی بشار اسد نقض منشور ملل متحد است؛ در حالی که حمایت روسیه از اسد مطابق با منشور ملل متحد، حق و درخواست سوریه برای دفاع از خود است. منشور سازمان ملل متحد به کشور ها این مجوز را نمی دهد که بهانه مستبد بودن حاکم یک کشور، حاکم آن کشور را سرنگون کنند.
 
در پنج سال اخیر هر زمانی اسد تضعیف شده است، گروه هایی مانند داعش و جبهه النصره خلاء را پر کردند و قدرتمند شدند. اسد و همتایان عراقی خود می توانند داعش را شکست دهند به شرط اینکه آمریکا، روسیه، ایران و عربستان پوشش هوایی و لجستیکی مشترکی از این دولت ها به عمل آورند. با این کار، اسد در قدرت باقی خواهد ماند، روسیه متحد خودش را حفظ خواهد کرد و ایران نفوذش را گسترش می دهد اما این گروه پایگاهش در عراق و سوریه را از دست خواهد داد.
 
رویکرد همکاری برای شکست داعش فرصت و دلیل کافی برای عربستان و ترکیه به منظور مصالحه و توافق با ایران را می دهد و این کشور ها را از خطرات حمله داعش به سرزمینشان دور می کند.
 
بنابراین به نظر می رسد اگر ترکیه و عربستان خواستار از بین رفتن حملات داعش به کشور هایشان هستند و بیش از این خواهان باز شدن پای داعش به کشورشان نیستند و اگر ایالات متحده می خواهد به استراتژی مبارزه با تروریسم پایبند بماند، باید به جای تاکید و اصرار بر حذف اسد، تمرکزشان را بر نابودی و شکست داعش قرار دهند.