آیا می شود کبد را فروخت؟

تهران امروز نوشت:

این روزها خبرها و حاشیه های خرید و فروش کلیه در حالی در سایت ها و شبکه های مجازی جای خود را به خرید «کبد» داده است که تنها پیوند کبد از انسان زنده در بیمارستان شیراز انجام می شود آن هم فقط برای کودکان. با این وجود فقر و نداری بسیاری را به جایی رسانده که در قالب تبلیغات خیابانی و مجازی بخشی از بدن خود را به حراج می گذارند تا شاید از این رهگذر بتوانند چرخ زندگی را بچرخانند. کسانی که برخلاف کلیه فروشان کمتر مشتری و خریداری برای بخشی از کبدشان پیدامی شود تا در این میان باز هم دلالان سود ببرند و فروشندگان کبد بازندگان اصلی ماجرا باشند. آنها پولی را به دلالان می دهند تا برای کبدشان مشتری پیدا شود.

توضیحات مدیریت بیمارستان شیراز که تنها گیرنده کبد از اهداکنندگان زنده است روی دیگر سکه را رو می کند: «تنها مرکزی که در ایران پیوند کبد از افراد زنده به بیمار را انجام می دهد، بیمارستان نمازی شیراز است و این بیمارستان هم این جراحی را تنها برای کودکان بیمار انجام می دهد و تنها پدر و مادرشان مجاز به اهدای کبد هستند.» این یعنی اینکه بسیاری از دلالی های انجام شده برای پیدا کردن مشتری کبد دروغین و فریبکارانه است. با این وجود بی اطلاعی مردم نیازمند به واقعیت جامعه پزشکی همچنان بازار فروش کبد در ایران را پا برجا نگه داشته است.

کبدی که فقر را ترمیم می کند!
اما آنچه باعث شده تا عده ای احساس کنند می توانند با فروش کبد خود بخشی از نیازهای زندگی شان را جبران کنند روزگار سخت گرانی ها وتورم های بی سابقه و برآیند گفته های محققانی است که می گویند کبد توانایی ترمیم خود را دارد و اگر بخشی از آن حذف شود می تواند به مرور زمان خود را بازسازی کند. همین اطلاعات علمی اندک سبب شده است افراد نیازمند دو دو تا چهارتا کنند و به این نتیجه برسند که هم می توانند چاله های زندگی را پر کنند و هم بعد از مدتی سلامتی خود را به دست بیاورند. اما آنچنان که دکتر سیدعلی ملک حسینی پدر پیوند کبد ایرانی  می گوید مسئله اصلا به آن آسانی که آنها می گویند نیست: «کبد چیزی نیست که قابل فروش باشد، عمل کبد به قدری سخت و مشکل است که چنین چیزی امکان پذیر نیست.» با این وجود شیراز، مشهد و کرمان قطب های اصلی پیوند کبد در ایران هستند ولی فروشندگان آن از سراسر کشور آگهی داده اند تا قدرت انتخاب را برای مشتری بالا ببرند. در این میان وبلاگ ها و سایت های اجاره ای فضای تبلیغات به دمیده شدن در کوره فروشندگان کبد کمک شایانی کرده اند. کبدها قیمت تکه ای از آن تا 400 میلیون تومان هم نرخ گذاری می شود.

پیوند کبد تنها از بستگان درجه اول
با وجود جان گرفتن بازار فروش کبد اما بیمارستان نمازی شیراز تنها بیمارستانی است که کبد از اهداکننده زنده می گیرد. البته نه هرکسی که چرخ زندگی اش را لنگ ماند تکه ای از وجود خود را بکند و به بیمارستان سربزند تا با بالا و پایین کردن قیمت بخشی از نیازمندی های خودش را تامین کند. به گفته «پریسا جان قربان» سرپرستار بخش پیوند اعضای بیمارستان نمازی شیراز اهدای عضو از افراد زنده تنها زمانی اتفاق می افتد که کودکی بیمار می شود و نیاز به پیوند دارد. در این مرحله پدر یا مادر می توانند بخشی از کبدشان را اهداکنند. در چند سال اخیر و با اطلاع رسانی ها، ارگان های اهدایی از افراد مرگ مغزی شده بیشتر شده است اما باز هم این تعداد جوابگوی افرادی که در لیست انتظار پیوند قرار دارند، نیست و مجبوریم به شیوه دیگری روی بیاوریم که پیوند از افراد زنده است. در این شرایط نیاز نیست بیمار منتظر بماند و سریع تر جراحی انجام می شود و خطر کمتری بیمار را تهدید می کند. یک امای بزرگ دارد که با اطلاع رسانی درست می تواند از سوءاستفاده از فروشندگان کبد که دست شان به هیچ جایی بند نیست، جلوگیری کرد. مسئله ای که دکتر سیدعلی ملک حسینی هم آن را تاکید می کند: «پیوند کبد از فرد زنده فقط از بستگان درجه یک امکان پذیر است. حتی دریافت کبد از بستگان درجه دو نیز امکان پذیر نیست، زیرا با خطر مرگ برای دهنده همراه است.»ملک حسینی با بیان اینکه چنین چیزی نه در ایران و نه در هیچ کجای دنیا واقعیت ندارد، می گوید: به رغم اینکه پیوند برخی اعضای بدن چون کلیه از دهنده زنده هم انجام می شود که البته ما آن را توصیه نمی کنیم و عملا چنین اقدامی در دنیا ممنوع است، اما کبد باید از فردی که مرگ مغزی شده است برداشت شود. موارد مجاز انجام پیوند از فرد زنده به کودکانی بازمی گردد که دچار مشکلات کبدی هستند و بخشی از کبد پدر یا مادر برای وی پیوند زده می شود. پدر پیوند کبد ایران با بیان اینکه کبد، قابلیت خود ترمیمی دارد، تصریح می کند: اما اینکه برخی افراد دست به تبلیغ فروش کبد خود با قیمت های کلان زده باشند، بیشتر از روی «نادانی» یا به قصد سودجویی است که واقعیت هم ندارد. به گفته جان قربان، به ازای هر گرم وزن هر فرد، ۱۰گرم کبد کافی است. کسی که ۵۵ کیلوگرم وزن دارد، ۵۵۰ گرم کبد برای فعالیت بدنش کافی است اما کبد هر فرد بزرگ تر از این رقم هاست و وقتی قسمتی از کبد برداشته شود، می تواند دوباره خودش را بازسازی کند. هم در بدن گیرنده و هم در بدن اهداکننده. به همین دلیل باید گیرنده سن و ورن کمتری نسبت به اهداکننده داشته باشد تا پزشکان مجبور نباشند بخش زیادی از کبد اهداکننده را بردارند به همین دلیل هم این نوع پیوند فقط در مورد بیماران کبدی خردسال و کودک انجام می شود: «مثلا کودکی که ۱۲ کیلوگرم است، ۱۲۰ گرم کبد لازم دارد. بخشی از کبد پدر و مادر به این کودک پیوند زده می شود و به مرور زمان کبد که به کارخانه شیمیایی بدن شهرت دارد، خودش را به اندازه طبیعی می رساند. مانند قابی که بخشی از آن خالی است و بعد از مدتی کبد دوباره اندازه آن قاب می شود.

به گفته ملک حسینی البته در آنجا هم عمل برداشتن کبد از بستگان انجام می شود. علاوه بر این در ژاپن مهارت برای انجام پیوند از زنده بسیار بالاست، ولی همچنان خطر مرگ وجود دارد. همچنین در تهران بیمارستان امام خمینی(ره) بخش ویژه ای برای پیوند اعضا و بخش جداگانه ای برای پیوند کبد دارد اما در این بیمارستان، کبد تنها از افراد مرگ مغزی شده به بیماران پیوند زده می شود.

سایت های خبری همچنان در دست سودجویان
اما با این وجود برخی افراد سودجو همچنان در سایت ها و وبلاگ های اینترنتی به دنبال مشتری هستند. مثلا مردی میانسال که خود را در سایتی صمدی معرفی کرده است، هیچ گونه شماره تماسی در سایت نگذاشته و فقط با نوشتن یک متن کوتاه اشاره کرده است که فقط از طریق ایمیل به مراجعین سرویس می دهد. قیمت پایه صمدی برای در اختیار گذاشتن کبدش 200 میلیون تومان است. دارا هم پسر جوان و مجردی است که برای فروش کبد خود یک وبلاگ راه اندازی کرده است و با تاکید بر گروه خونی +O خود از بازدیدکنندگان خواسته است که قیمت پیشنهادی خود را اس ام اس کنند تا در صورت مطلوب بودن قیمت تماس گرفته شود. از این نوع پیام ها در فضای اینترنت کم نیست و به نظر می رسد با توجه به نیاز بیماران به تهیه این عضو حیاتی بدن شیوه جدیدی است که باعث شود عده ای به دلیل نیاز مالی شدید از خیر کبدشان بگذرند و آن را بفروشند یا اینکه برخی سودجویان با این شیوه به کلاهبرداری از خانواده های بیماران بپردازند.