چرا دکمه پیراهن مردان سمت راست و زنان سمت چپ است؟

در دنیای پوشاک، گرایش‌های مد، مانند جزر و مد دریا، دائم در حال تغییر است. با این حال یک ویژگی وجود دارد که از زمان ابداع دکمه و جادکمه ثابت مانده‌است: دکمه پیراهن مردان سمت راست است در حالی که دکمه‌های پیراهن زنان سمت چپ است.

چرایی آن هیچ پاسخ روشنی ندارد. علت‌اش تا حد زیادی این است که در دنیای ما بیشتر آدم‌ها راست‌دست هستند. برای شما چپ‌دست‌ها متاسفم، اما شما فقط حدود ۱۰ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهید. در این نوشتار برخی پاسخ‌های تاریخ آمده‌است که چرا دکمه‌های پیراهن مردان سمت راست و زنان سمت چپ است.

۱.دفاع از خود
یک نظریه‌ی از قرن ۱۴‌ام و ۱۵‌ام تکامل یافته‌است. در روزهای کهن قبل از تفنگ، شمشیر سلاح مردان برگزیده بود که برای دفاع با خودشان حمل می‌کردند. بیشتر مردان راست دست بودند و شمشیر را در دست راست می‌گرفتند. وقتی حمله‌ای رخ می‌داد، آنها می‌بایست به سرعت به سلاح‌شان دسترسی داشته‌باشند. چون شمشیر را زیر جلیقه‌شان حمل می‌کردند، مجبور بودند دکمه‌های کت را به سرعت باز کنند تا سلاح‌شان را به‌دست بگیرند. باز کردن دکمه‌ی کت با دست چپ خیلی آسان‌تر و سریع‌تر است در حالی که دست راست به سمت شمشیر می‌رود. قرار دادن دکمه‌های پیراهن در سمت راست لباس این را امکان‌پذیر می‌کرد.

۲.مد پوشاک
یک نظریه‌ی دیگر به این واقعیت مربوط می‌شود که وقتی مد پیشرفت کرد و پوشاک پرزرق و برق‌تر و سنگین‌تر شد، زنان ثروتمند برای آماده شدن به کمک نیاز داشتند. ندیمه‌ها و پیش‌خدمت‌ها برای این‌که به خانم خانه برای آماده شدن کمک کنند، فراخوانده می‌شدند. چون دکمه گران و نشانه‌ی ثروت بود، لباس‌های مجلسی و کت‌ها اغلب پر از دکمه و غزن بود. خیاطان مشاهده کردند چون بسیاری از خانم‌ها برای آماده شدن به کمک دیگران احتیاج دارند، و چون دستیاران اکثرا راست دست هستند، قرار گرفتن دکمه‌ها در سمت چپ لباس کار دستیاران را آسان‌تر می‌کرد.

۳.عفت
یک نظریه‌ی دیگر، که اثبات‌اش آسان نیست، این است که عفت پیوریتنی در محل قرارگیری دکمه‌ها دست داشته‌است. در بسیاری از کلیساهای انگلیس و امریکا، تجمع‌های کلیسا بر اساس جنسیت‌ها جدا می‌شد: مردان در سمت راست راهروی رو به محراب، و زنان به‌طور جداگانه در سمت چپ می‌نشستند.

آشکار کردن بدن در جامعه، به‌ویژه در ناحیه‌ی قفسه‌س سینه گناه تلقی می‌شد. به واسطه‌ی پوشیده شدن لبه‌ی راست پیراهن با لبه‌ی چپ، هر منظره‌ای از پوست مردان، از دید زنانی که در طرف دیگر راهرو نشسته بودند پوشانده می‌شد. درباره‌ی زنان نیز همین امر صدق می‌کند.

۴.تبعیض جنسیتی
بیاید با آن مواجه شویم، برای ۹۰ درصد جمعیتی که راست دست است، باز کردن و بستن دکمه‌هایی که به سمت راست پیراهن وصل شده‌است، از نظر فیزیکی آسان‌تر است و درد سر کم‌تری دارد.

مردان انگلیسی در دوره‌ی ادوارد این را می‌دانستند. اما مردان آن دوره کاملا جنسیت‌گرا بودند. برای حفظ نوعی برتری در حوزه‌ی پوشاک، سنت نشان دادن سلطه‌ی مردان باعث شد سخت‌تر بودن باز و بسته کردن دکمه برای زنان یک استاندارد در طراحی لباس شود.

درست مانند سوال قدیمی که کدام اول به وجود آمد، مرغ یا تخم‌مرغ، هیچ توضیح قابل اثباتی وجود ندارد که چرا محل قرار گرفتن دکمه در لباس مردان و زنان متفاوت است.

امروزه واقعا هیچ‌کس نمی‌پرسد چرا. در واقع، اگر یک طراح لباس دمدمی‌مزاج تصمیم بگیرد الگو را تغییر دهد و دکمه‌های لباس مردان و زنان را در یک طرف قرار دهد، احتمالا اعتراض شدیدی به آن خواهدشد. به عبارت دیگر، اگر ایرادی ندارد، چرا تغییرش دهیم؟

ترجمه: بازده