چگونه سیگار را ترک کنیم؟

 وابستگی به نیکوتین از شایع ترین، کشنده ترین و پرهزینه ترین انواع وابستگی به مواد به حساب می آید که گاهی اوقات، از سوی افراد نادیده گرفته می شود.

به طور کلی وقتی صحبت از وابستگی به مصرف ماده ای می شود، در واقع به اختلالی اشاره می شود که عوامل متعددی از جمله ژنتیک و وراثت، عوامل محیطی، اجتماعی و مسائل روانی در آن دخیل است که کاهش و کنترل تاثیر پذیری از این عوامل، بسیار سخت و گاهی غیرممکن می شود. به همین علت، وقتی صحبت از ترک سیگار می شود بسیاری از افراد به آن به عنوان یک مقوله دست نیافتنی و شاید غیرعملی در درازمدت، نگاه می کنند و بر این باورند که ترک دائم سیگار در اکثر موارد، ممکن نیست. اما متخصصان و روانپزشکانی که در حوزه ترک سیگار فعالیت می کنند بر این باورند که گرچه رفع همیشگی وابستگی به سیگار مشکل است، اما غیرممکن نیست.

دکتر بهنام شریعتی، روانپزشک در پاسخ به این پرسش که آیا ترک موفق و بدون بازگشت سیگار ممکن است و موفقیت در آن به چه عواملی وابسته است، می گوید: گرچه راه قطعی و صددرصد برای ترک سیگار وجود ندارد، اما نکته مهم آن است که حتی افرادی که در تلاش های نخست برای ترک موفق نمی شوند به احتمال زیاد می توانند سرانجام به هدف خود برسند. بی شک، داشتن انگیزه کافی، پشتکار، خودداری از نا امیدی و کمک گرفتن از متخصصان در ترک سیگار موثر است.

ترک وابستگی از نوع جسمی و روانی

دکتر شریعتی با اشاره به این که وابستگی جسمی به نیکوتین معمولا خود را به صورت نیاز به مصرف بیشتر در طول زمان و علائم جسمانی ترک سیگار نشان می دهد، می گوید: وابستگی روانی به سیگار نیز معمولا به صورت میل شدید به مصرف و ناتوانی در کنترل مصرف و صرف وقت و هزینه زیاد به منظور تهیه آن نشان می دهد. به بیان دیگر، وابستگی به نیکوتین هم جسمی و هم روانی است و در مواردی این دو از هم قابل تفکیک نیست و در حقیقت دو روی یک سکه است.

این روانپزشک تاکید می کند: در واقع، ترک سیگار با توجه به وابستگی های جسمی و روانی همراه آن ممکن است. آمارها نشان می دهد به طور متوسط 50 درصد افراد سیگاری در نهایت، موفق به ترک سیگار می شوند. معمولا افراد تلاش های متعددی برای ترک دارند که در هر تلاش حدود 5 تا 10 درصد احتمال موفقیت وجود دارد. البته در صورتی که افراد از درمان های دارویی و غیردارویی موجود کمک بگیرند احتمال موفقیت به طور چشمگیری افزایش می یابد.

ترک وابستگی روانی به سیگار سخت تر است

معمولا عوارض جسمی ترک سیگار، فقط طی چند روز اول در شکست خوردن این تلاش ها نقش دارد و آنچه در دراز مدت باعث عود و بازگشت به مصرف سیگار می شود عوامل روانی مثل هوس است. دکتر شریعتی با اشاره به این مطلب می گوید: مواد به صورت کلی و سیگار به طور خاص اثرات درازمدتی بر مغز می گذارد که برطرف شدن این اثرات مدت زیادی طول می کشد. فرد سیگاری معمولا در زمان ترک با شرایط و محیط هایی روبه رو می شود که به طرز بسیار قوی موجب برانگیخته شدن هوس کشیدن مجدد سیگار در وی می شود.

چه کسانی در ترک دائم سیگار موفق هستند؟

دکتر شریعتی در این باره توضیح می دهد: شرط اصلی و لازم برای ترک یک عادت مضر، داشتن انگیزه بالا است. بنابراین افرادی که انگیزه بالاتری دارند در ترک سیگار موفق تر هستند. دلایل متعددی می تواند در موفق نبودن پروسه ترک سیگار نقش داشته باشد. مثلا افرادی که به علت مشکلات بیولوژیک در گیرنده های نیکوتینی نیاز بیشتری به نیکوتین دارند و نیز افرادی که بدن شان به علت مصرف طولانی مدت نیکوتین، خود را با نیکوتین بالا تطبیق داده است، معمولا در پروسه ترک سیگار با شکست مواجه می شوند.

این روانپزشک می افزاید: اما مسائل دیگری هم در شکست ترک موثر است. مثلا محیط اجتماعی و خانوادگی که باعث می شود فرد به طور مکرر در معرض دیدن سیگار قرار بگیرد یا مشکلات دیگری مثل افسردگی و اضطراب که می تواند برانگیزاننده هوس در فرد باشد. برخی از افراد نیز ممکن است به علل دیگری از جمله افزایش وزن دوباره رو به مصرف سیگار بیاورند.

موثرترین شیوه های ترک

خوشبختانه شیوه های متعددی برای ترک سیگار وجود دارد، از درمان های غیر دارویی مثل رفتار درمانی، آموزش مهارت های اجتماعی و روش های پیشگیری از عود گرفته تا درمان های دارویی که بهره گیری از آنها در کنار هم، با انتخاب صحیح و تحت نظر متخصصان ترک می تواند بسیار موثر و مفید باشد.
دکتر شریعتی با اشاره به این مطالب توضیح می دهد: در زمینه ترک سیگار داروهایی وجود دارد که هوس کشیدن سیگار را کم یا گیرنده های نیکوتینی را تنظیم می کند. جایگزین های نیکوتین نیز می تواند نیاز به نیکوتین بدن را کم کند، بدون این که اثرات مضر سیگار را داشته باشد. در واقع، تلفیق این درمان ها از موثر ترین شیوه های درمانی ترک سیگار محسوب می شود.

به جای تبلیغات به متخصصان اعتماد کنید

طی سال های اخیر، اثرپذیری از تبلیغات مربوط به روش های ترک سیگار، مردم را با چالش ها و مشکلات زیادی روبه رو کرده تا جایی که اعتماد به روش های تبلیغی برای ترک سیگار را با تردید های زیادی مواجه ساخته است.

دکتر شریعتی در این باره معتقد است: درباره برخی از محصولاتی که به عنوان جایگزین های نیکوتین تبلیغ می شود باید گفت که گاهی این جایگزین ها می تواند در روند ترک سیگار موثر و مفید باشد که اغلب آنها در داروخانه ها نیز در دسترس و بدون نسخه قابل تهیه است. البته برای تنظیم میزان مصرف آنها بهتر است از پزشک کمک گرفته شود. وی تاکید می کند: اثرات بهره گیری از روش هایی مانند سیگار الکترونیک هنوز برای متخصصان اثبات نشده است، اما بدون شک، برای پیدا کردن بهترین راه درمان باید به جای تبلیغات رسانه ای به متخصصان و پزشکان اعتماد کرد.

توصیه هایی برای موفقیت در ترک

به گفته دکتر شریعتی، فردی که تصمیم جدی برای ترک سیگار گرفته است، قبل از آغاز روند ترک باید بداند که ترک یک عادت، کاری سخت و طاقت فرسا و در صورت موفقیت، بسیار شیرین و لذت بخش است. هنگامی که فرد تصمیم به ترک می گیرد در حقیقت به راهی پر فراز و نشیب قدم می گذارد. برخی فکر می کنند که ترک سیگار یک پروسه همه یا هیچ است و برخی هم پس از مدتی از ترک، مغرور می شوند و خود را ایمن از بازگشت می دانند و در هنگام عود معمولا چنین افرادی فکر می کنند که با یک یا دو نخ سیگار اتفاقی نخواهد افتاد. در حالی که همین مصرف کم نیز می تواند آتش بازگشت به سیگار را شعله ور کند.

وی توصیه می کند: تا حد امکان باید از سرنخ هایی که افراد را پس از ترک به یاد سیگار می اندازد دوری شود و پس از گرفتن تصمیم برای ترک نیز نباید حتی یک نخ سیگار در منزل نگهداری شود. با دوستان سیگاری نیز باید کمتر معاشرت شود و از حضور در جمعی که در آن سیگار کشیده می شود نیز اجتناب شود. به خاطر داشته باشید که بحث اعتیاد به سیگار، یک موضوع زیست شناختی، روانی و اجتماعی است و خانواده و اطرافیان مهم ترین قسمت از این شبکه اجتماعی را تشکیل می دهند. بنابراین نقش حمایتی آنان در ایجاد انگیزه و فراهم کردن شرایط محیطی لازم برای ترک سیگار بسیار موثر است.

منبع: آکاایران