بررسی وضعیت بی بی سی و صدا و سیما

 مقایسه‌ای که در هفته‌های اخیر به لحاظ کمیت پرسنل، میان صداوسیما و برخی رسانه‌های خارجی صورت می‌گیرد زمینه‌ای شده برای زیر سؤال بردن رسانه ملی؛ قیاسی که به نظر می‌رسد به شدت مع‌الفارق باشد. در این قیاس مرتب سعی می‌شود با تمرکز بر تعداد پرسنل، شبکه‌هایی مانند بی.بی.سی انگلیس، ان.اچ.کی ژاپن و اسکای نیوزیلند که به ترتیب ۲۰ هزار، ۱۰ هزار و ۳۰ هزار نفر است رسانه ملی به دلیل بالا بودن تعداد پرسنل آن که به حدود ۳۷ هزار نفر رسیده است زیر سؤال برده شود.

روزنامه صبح نو در ادامه می نویسد: البته در جدولی که در گروه‌های مجازی دست به دست می‌چرخد آمار ۳۷ هزار نفری نیروی انسانی سازمان به غلط ۴۸ هزار نفر ذکر شده است. اینکه در سال‌های اخیر بدنه رسانه ملی به دلیل برخی سیاست‌های ناکارآمد در جذب نیروی حرفه‌ای دچار رخوت شده شکی نیست اما به نظر می‌رسد اگر بخواهیم کارنامه صداوسیما را نه طی یک بازه چندساله که طی سی و چند سالی که از انقلاب اسلامی می‌گذرد بررسی کنیم، به گزاره‌های قابل تأملی خواهیم رسید.

سازمانی با بیش از صد شبکه رادیویی و تلویزیونی

از یک طرف باید در نظر گرفت که مانند بسیاری از شبکه‌های خارجی که طرف قیاس قرار گرفته‌اند صداوسیما مختص به چند شبکه محدود رادیویی و تلویزیونی نیست و فارغ از شبکه‌های تلویزیونی آن که بالای ۱۵ شبکه است، بیشتر از ۳۰ شبکه استانی دارد و البته حدود ۱۰ شبکه ماهواره‌ای.

این اطلاعات فقط مربوط به شبکه‌های تلویزیونی است. حال اگر شبکه‌های رادیویی را به حساب آوریم آمار صدای جمهوری اسلامی هم به آن اضافه می‌شود که دارای بیشتر از ده شبکه رادیویی سراسری، حدود ۴۰ شبکه رادیویی استانی و ۴ شبکه رادیویی برون‌مرزی است. کنار هم گذاشتن همین تعداد شبکه‌ها به عددی نزدیک به ۱۱۰ می‌رسد می‌تواند رقمی قابل توجه باشد. فارغ از بحث کیفیت در این ساختارها آنچه جلب توجه می‌کند بی‌توجهی به مقیاس مقایسه بین این شبکه‌هاست. تعداد نیروی انسانی هر یک از این شبکه‌ها و تلویزیون‌ها و بنگاه‌های رسانه‌ای را باید با توجه به تعداد شبکه‌ها و زیرساخت‌های آنها در نظر گرفت. حالا این تعداد آمار را با بنگاهی مانند ان.اچ.کی ژاپن مقایسه کنید که با حدود ده شبکه ۱۰ هزار نفر نیروی انسانی دارد.

صداوسیما در مقایسه با بی‌بی‌سی

بی‌بی‌سی در سال۱۹۲۲ با تحت عنوان شرکت رادیو و تلویزیون بریتانیا(British Broadcasting Company ) آغاز به کار کرد. این عبارت در سال ۱۹۲۷ به بنگاه سخن‌پراکنی بریتانیا(British Broadcasting Corporation) تغییر نام داد. این بنگاه در مجموع حدود ۲۰ هزار نفر نیرو دارد. این تعداد نیروی انسانی حدود ۳۰ شبکه رادیویی، تلویزیونی و ماهواره‌ای متعلق به بی‌بی‌سی را در نقاط گوناگون دنیا اداره می‌کنند. نخستین نکته قابل ذکر در مقایسه با صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در همین نقطه مشخص می‌شود. ارتش ۳۷ هزار نفری صداوسیما با همه معایب و انتقادات، بار اداره بیش از صد شبکه را به دوش می‌کشد. در مقابل لشکر ۲۰ هزار نفری بی‌بی‌سی حدود ۳۰ شبکه را اداره می‌کند.

بی‌بی‌سی عائله‌مندتر است

مقایسه این دو سازمان در حالت عادی درست نیست ولی اگر تعداد نیروی انسانی هر یک را به تعداد شبکه‌ها تقسیم کنیم، از نظر ریاضی عددی حاصل می‌شود که می‌توان آن را با هم مقایسه کرد. نرخ نیروی انسانی به ازای هر شبکه در صداوسیما روی ۳۷۰ نفر قرار می‌گیرد در حالی که همین نرخ برای بی‌بی‌سی روی ۶۶۶ نفر ثابت شده است. در حقیقت صداوسیما هر شبکه خود را با ۳۷۰ نفر اداره می‌کند ولی بی‌بی‌سی به طور متوسط برای اداره هر شبکه خود حدود ۶۶۰ نفر نیرو در اختیار دارد.

بی‌بی‌سی پولدارتر است

نکته قابل توجه دیگر در این میان، مقایسه بودجه این دو نهاد به نسبت حجم وظایف است. بودجه مصوب شده سازمان صداوسیما در سال ۹۴ حدود دو هزار میلیارد تومان بوده که البته از این مقدار حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان آن محقق شده است. بودجه کل مجموعه بی‌بی‌سی طبق آمارها حدود ۴ میلیارد پوند است. با تبدیل این عدد به ریال به عدد جالب ۲۰ هزار میلیارد تومان در سال می‌رسیم. به عبارت دیگر، بی‌بی‌سی با حدود ۳۰ شبکه بودجه‌ای برابر ۲۰ هزار میلیارد تومان و صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با حدود صد شبکه رادیویی و تلویزیونی با بودجه دو هزار میلیارد تومانی اداره می‌شود. با همان منطق تقسیم بودجه به تعداد شبکه‌ها می‌توان این دو نهاد را با هم مقایسه کرد. نرخ بودجه بر تعداد شبکه‌ها برای بی‌بی‌سی حدود ۰.۶۶ هزار میلیارد تومان و برای صدا و سیما ۰.۰۲ هزار میلیارد تومان است. به عبارت دیگر، بی‌بی‌سی برای اداره هر شبکه خود متوسط ۶۰۰ میلیارد تومان و صداوسیما برای اداره هر شبکه خود ۲۰ میلیارد تومان در اختیار دارد. حال با این عددها می‌توان مقایسه دقیق‌تری انجام داد. بی‌بی‌سی برای اداره هر شبکه خود متوسط بیش از ۶۰۰ نفر نیروی انسانی و ۶۰۰ میلیارد تومان بودجه در اختیار دارد در حالی که این آمار برای صداوسیما برای هر شبکه ۳۷۰ نفر نیروی انسانی و ۲۰ میلیارد تومان است. این اعداد و ارقام هیچگاه به معنای تأیید کیفیت و کمیت صداوسیما نیست. این سازمان نیز مانند هر سازمان فرهنگی و رسانه‌ای دیگری دارای نقاط ضعف و قوت فراوانی است. صحبت آنجاست که اگر قرار است مقایسه‌ای صورت گیرد، باید این مقایسه‌ها بر مبنای درست و اصولی باشد.

برندگان ایرانی این روزهایِ کن هم مدیون صداوسیما هستند

حتی با کنار گذاشتن کمیت هم، رسانه ملی در همه سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی محلی بوده در تربیت نیروی حرفه‌ای برای فعالیت در حیطه‌های گوناگون هنرهای نمایشی از سینما گرفته تا موسیقی. همین روزها که چهره‌های گوناگون مملکتی از مدیران سینمایی گرفته تا نویسندگان در تبریک به آقایان اصغر فرهادی و سید شهاب حسینی به صف شده‌اند آیا کسی هم یادآوری می‌کند که چنین نیروهایی در کدام عقبه هنری رشد کردند و بالا آمدند؟