پرونده / حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی؛ از کجا شروع شد و چه اتفاقی رخ داد؟
سمیه پورمحمدی// دولت ابراهیم رئیسی چند ماه پس از آغاز به کار، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را در دستور کار قرار داد. مجلس هم اختیار این کار را به دولت داد تا در نهایت این اتفاق در سال ۱۴۰۱ عملی شود.ارز ۴۲۰۰ تومانی چیست؟
ارز ۴۲۰۰ تومانی اوایل سال ۱۳۹۷ متولد شد. دولت حسن روحانی از زمان آغاز به کار خوددر سال ۱۳۹۲ تا اوایل سال ۱۳۹۶ قیمت دلار را تقریبا ثابت و در حدود ۳۶۰۰ تومان نگه داشت. اما از اواسط سال ۱۳۹۶ یعنی چند ماه پس از روی کار آمدن ترامپ در آمریکا و آغاز زمزمه‌های خروج ایالات متحده از برجام و همچنین بازگشت تحریم ها، قیمت به تدریج بالا رفت. در اوایل سال ۱۳۹۷ دولت روحانی تصمیم گرفت تا ارز ۴۲۰۰ تومانی را ایجاد کند تا هر کسی که نیاز به دلار داشت با همین قیمت آن را از دولت بخرد.
ارز ۴۲۰۰ تومانی اوایل سال ۱۳۹۷ متولد شد. دولت حسن روحانی از زمان آغاز به کار خوددر سال ۱۳۹۲ تا اوایل سال ۱۳۹۶ قیمت دلار را تقریبا ثابت و در حدود ۳۶۰۰ تومان نگه داشت. اما از اواسط سال ۱۳۹۶ یعنی چند ماه پس از روی کار آمدن ترامپ در آمریکا و آغاز زمزمه‌های خروج ایالات متحده از برجام و همچنین بازگشت تحریم ها، قیمت به تدریج بالا رفت. در اوایل سال ۱۳۹۷ دولت روحانی تصمیم گرفت تا ارز ۴۲۰۰ تومانی را ایجاد کند تا هر کسی که نیاز به دلار داشت با همین قیمت آن را از دولت بخرد.
این سیاست جواب داد و باعث شد «شوک» افزایش قیمت‌ها تعدیل شود. دولت به تدریج موارد مصرف ارز ۴۲۰۰ تومانی را کمتر کرد و پس از مدتی ارز را صرفا به ۵ یا ۶ مورد از کالاها اختصاص می‌داد که مهمترین آن‌ها نهاده‌های دامی و دارو بودند. این موضوع باعث می‌شد تا نیازهای درمانی مردم و نیز کالاهای اساسی مانند مرغ، گوشت، تخم مرغ، روغن و ... با افزایش ناگهانی قیمت مواجه نشود ضمن اینکه اختصاص ارز به موارد غیرضروری هم حذف شده بود.
ارز ترجیحی سابقه دارد؟
برخلاف آنچه مخالفان دولت روحانی به راه انداخته بودند ارز ترجیحی ابداع دولت دوازدهم نبود. ارز در ده‌های قبل نیز دونرخی بود و دولت برای نیازهای مشخصی، ارز با قیمتی پایین‌تر از بازار به مردم و مخصوصا واردکننده‌ها می‌داد. در دولت احمدی نژاد با افزایش ناگهانی نرخ دلار، ارز حتی سه نرخی هم شد؛ نرخ آزاد، مبادله‌ای و دولتی.
برخلاف آنچه مخالفان دولت روحانی به راه انداخته بودند ارز ترجیحی ابداع دولت دوازدهم نبود. ارز در ده‌های قبل نیز دونرخی بود و دولت برای نیازهای مشخصی، ارز با قیمتی پایین‌تر از بازار به مردم و مخصوصا واردکننده‌ها می‌داد. در دولت احمدی نژاد با افزایش ناگهانی نرخ دلار، ارز حتی سه نرخی هم شد؛ نرخ آزاد، مبادله‌ای و دولتی.
چه کسی ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف کرد؟
دولت رئیسی از اوایل آغاز به کارش زمزمه حذف ارز ۴۲۰۰ توانی را به راه انداخت. اما از آنجا که مخالفت‌هایی با این اقدام صورت گرفت و هشدار‌هایی درمورد ایجاد تورم بسیار بالا داده شد، تلاش کرد تا مسئولیت آن را به گردن مجلس بیندازد. نمایندگان مجلس، اما زیر بار این موضوع نرفتند. هرچند اختلافاتی نیز در مجلس وجود داشت.
در نهایت مجلس در مصوبه‌ای در بی تصمیمی محض، اختیار حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را به دولت داد. اما خببرگزاری دولت این تصمیم مجلس را الزام دولت به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی اعلام کرد؛ اقدامی که نشان می‌داد دولت و مجلس گرچه هر دو خواهان حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند، اما نمی‌خواهند مسئولیتش را هم به عهده بگیرند.
دولت رئیسی از اوایل آغاز به کارش زمزمه حذف ارز ۴۲۰۰ توانی را به راه انداخت. اما از آنجا که مخالفت‌هایی با این اقدام صورت گرفت و هشدار‌هایی درمورد ایجاد تورم بسیار بالا داده شد، تلاش کرد تا مسئولیت آن را به گردن مجلس بیندازد. نمایندگان مجلس، اما زیر بار این موضوع نرفتند. هرچند اختلافاتی نیز در مجلس وجود داشت.
در نهایت مجلس در مصوبه‌ای در بی تصمیمی محض، اختیار حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را به دولت داد. اما خببرگزاری دولت این تصمیم مجلس را الزام دولت به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی اعلام کرد؛ اقدامی که نشان می‌داد دولت و مجلس گرچه هر دو خواهان حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی هستند، اما نمی‌خواهند مسئولیتش را هم به عهده بگیرند.
مصوبه مجلس
در نهایت مجلس تصویب کرد که دولت موظف است قیمت کالاهای اساسی را در حد شهریور ۱۴۰۰ نگه دارد و پول اضافه آن را به صورت کالابرگ به مردم بدهدو. مثلا اگر قیمت کالایی ۵۰ هزار تومان در شهریور ۱۴۰۰ بود و بعد از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به ۱۵۰ هزار تومان می‌رسید، دولت می‌بایست تا حد معینی از آن کالا را ۵۰ هزار تومان به مردم می‌داد و صد هزار تومان مابقی را به صورت کالابرگ پرداخت می‌کرد.
در نهایت مجلس تصویب کرد که دولت موظف است قیمت کالاهای اساسی را در حد شهریور ۱۴۰۰ نگه دارد و پول اضافه آن را به صورت کالابرگ به مردم بدهدو. مثلا اگر قیمت کالایی ۵۰ هزار تومان در شهریور ۱۴۰۰ بود و بعد از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی به ۱۵۰ هزار تومان می‌رسید، دولت می‌بایست تا حد معینی از آن کالا را ۵۰ هزار تومان به مردم می‌داد و صد هزار تومان مابقی را به صورت کالابرگ پرداخت می‌کرد.
کلید خوردن حذف
سرانجام در سال ۱۴۰۱ دولت تصمیم به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را اجرایی کرد و قیمت‌ها با افزایش ناگهانی روبرو شد. دولت برای این کار، مردم را به سه دسته تسیم کرد. به ده درصد برخوردارتر جامعه هیچ یارانه‌ای تعلق نمی‌گرفت و آن‌ها اگرچه مانند بقیه مردم باید کالاها را گران‌تر می‌خریدند، اما اضافه پولش را باید از جیب خودشان می‌دادند. به دهک‌های نهم تا چهارم هم نفری ۳۰۰ هزار تومان یارانه تعلق گرفت و به سه دهک پایین هم نفری ۴۰۰ هزار تومان در ماه.
با این حال هدف دولت این است که این یارانه‌ها را حذف کرده و به جای آن کالابرگ الکترونیک بدهد.
سرانجام در سال ۱۴۰۱ دولت تصمیم به حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را اجرایی کرد و قیمت‌ها با افزایش ناگهانی روبرو شد. دولت برای این کار، مردم را به سه دسته تسیم کرد. به ده درصد برخوردارتر جامعه هیچ یارانه‌ای تعلق نمی‌گرفت و آن‌ها اگرچه مانند بقیه مردم باید کالاها را گران‌تر می‌خریدند، اما اضافه پولش را باید از جیب خودشان می‌دادند. به دهک‌های نهم تا چهارم هم نفری ۳۰۰ هزار تومان یارانه تعلق گرفت و به سه دهک پایین هم نفری ۴۰۰ هزار تومان در ماه.
با این حال هدف دولت این است که این یارانه‌ها را حذف کرده و به جای آن کالابرگ الکترونیک بدهد.
چه اتفاقی افتاد؟
قیمت‌ها با شوک بی سابقه‌ای مواجه شد. قیمت کالاهای اساسی از روغن گرفته تا مرغ، گوشت و تخم مرغ بعضا تا چند برابر گران شد. قرار بود صرفا همین کالاهای اساسی گران شوند، اما اثر آن تقریبا به همه کالاهای دیگر نیز سرایت کرد. حتی قیمت دارو نیز از این موضوع در امان نماند. یک نماینده مجلس پیش بینی کرده قیمت دارو‌های وارداتی هم با توجه به اینکه بیمه‌ها هزینه‌های اضافی را تقبل نمی‌کنند، ۷ برابر شود.
قیمت‌ها با شوک بی سابقه‌ای مواجه شد. قیمت کالاهای اساسی از روغن گرفته تا مرغ، گوشت و تخم مرغ بعضا تا چند برابر گران شد. قرار بود صرفا همین کالاهای اساسی گران شوند، اما اثر آن تقریبا به همه کالاهای دیگر نیز سرایت کرد. حتی قیمت دارو نیز از این موضوع در امان نماند. یک نماینده مجلس پیش بینی کرده قیمت دارو‌های وارداتی هم با توجه به اینکه بیمه‌ها هزینه‌های اضافی را تقبل نمی‌کنند، ۷ برابر شود.
ارسال نظر
