سبقت صادرات بر واردات در مسیر اقتصاد مقاومتی

تراز تجاری ایران برای نخستین بار پس از انقلاب اسلامی در كل طول سال 1394مثبت ماند و ارزش صادرات كشور به میزان 916 میلیون دلار از واردات پیشی گرفت؛ رخدادی كه در فرایند عملیاتی سازی اقتصاد مقاومتی گامی مهم و ارزشمند به شمار می آید.

بر اساس تازه ترین آمارهای رسمی، تراز تجاری یا صادرات خالص، در طول 12 ماه سال گذشته مثبت و ارزش دلاری صادرات از واردات بیشتر بود. گزارش های رسمی گمرك می گوید در سالی كه گذشت، در مجموع 42‌میلیارد و 415‌میلیون دلار انواع كالا صادر و 41‌میلیارد و 499‌میلیون دلار نیز وارد كشور شد. بنابراین، برای اولین بار در طول تاریخِ تجارت خارجی كشورمان، یكی از مهم ترین اهداف تجاری- بازرگانی ایران تحقق یافت و صادرات بر واردات پیشی گرفت. در این میان، مبادله كالاهای غیرنفتی نیز مشمول همین قاعده مطلوب شد.

كاهش واردات كالاهای مشابه تولید داخل و نیز كالاهای غیرضروری یكی از مهمترین دستورهای كار در جهت عملیاتی كردن اقتصاد مقاومتی است كه از هدر رفتن منابع مالی جلوگیری می كند و توان تولید داخل را بالا می برد. از این رو، دولت یازدهم این نسخه اقتصادی مورد تاكیدِ رهبری را به اجرا رساند و پارسال توانست تراز تجاری كشور را مثبت كند.

**نكته به نكته از بازرگانی سالی كه گذشت
براساس گزارش های رسمی گمرك ایران، آمار صادرات در سال گذشته به 93.520 هزار تُن و به ارزش 42.415 میلیارد دلار رسید. در مقابل، آمار واردات در سال 1394خورشیدی 35.070 هزار تُن و ارزش آن 41.499 میلیارد دلار بود. اقلام صادراتی در سال 1393 خورشیدی 100.758 هزار تُن وزن و 50.561 میلیون ارزش دلاری داشت. در همین سال، میزان وزنی واردات 43.016 هزار تُن به ارزش 53.569 میلیون دلار بود.

هر چند صادراتِ پارسال در بخش وزنی نسبت به سال 1393 كاهش بیش از هفت درصدی و از نظر دلاری كاهش بیش از 16 درصدی را نشان می دهد اما رشد منفی در واردات نمایانگر عددی بزرگتر است به طوری كه در سال 94 نسبت به سال 93، واردات از لحاظ وزنی نزدیك به 18.5 و از لحاظ ارزش دلار هم بیش از 22.5 كاهش داشت.

به باور بسیاری از ناظران، این آمار هر چند نشان از نوعی كاهش عمومی میزان تجارت ایران با جهان دارد اما در مجموع نمایانگر قرار گرفتن بابِ اقتصاد كشور روی پاشنه درست است. برخی كارشناسان می گویند بخشی از كالاهایی كه می توانست عدد صادرات پارسال را بزرگتر كند جایگزین كالاهای وارداتی شده و در چرخه مصرف داخلی قرار گرفته است كه این به معنای درونزاتر شدن اقتصاد ایران است.

**مقاصد كالاهای ایرانی
عمده صادرات 42.415 میلیارد دلاری ایران در سال گذشته به پنج كشور چین به ارزش 7.22 میلیارد دلار و سهم 20 درصدی از كل صادرات كشور، عراق به ارزش 6.204 میلیارد دلار و سهم بیش از 17 درصدی از كل صادرات، امارات متحده عربی به ارزش 4.922 میلیارد دلار و سهم نزدیك به 14از كل صادرات (با افزایش 21 درصدی نسبت به سال 93)، افغانستان به ارزش 2.573 میلیارد دلار و سهم 7.20 درصدی در كل صادرات (با افزایش 3 درصدی نسبت به سال 93) و هند به ارزش 2.529 میلیارد دلار و سهم 7 درصدی از كل صادرات كشور بوده است.

این پنج كشور مهم ترین مقاصد صادرات ایران و مهم ترین بازارهای كشورمان در تجارت جهانی محسوب می شود كه میزان صادرات به برخی از این كشورها چه از نظر وزنی و چه از لحاظ ارزش دلاری رشد قابل توجهی نسبت سال 93 داشته است.

** وضعیت واردات ایران
عمده واردات ایران از پنج كشور چین، امارات متحد عربی، كره جنوبی، تركیه و سوییس انجام شده كه در مجموع واردات از این مبادی و سایر كشور در سال گذشته نسبت به سال 93 از لحاظ وزنی 18 درصد و در ارزش دلاری بیش از 22.5 درصد كاهش یافته است. همچنین طبق گزارش رسمی گمرك ایران، متوسط قیمت هر تن كالای وارداتی در سال 1394 نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن یعنی سال 93 كاهش 4.98 درصدی در ارزش دلاری داشته است.

همچنین از نكته های مهم تجارت خارجی كشور در سال گذشته، افزون بر كاهش 50 درصدی واردات خودرو، كاهش 23 درصدی سهم چین از كالاهای صادراتی ایران و كاهش 18 درصدی واردات كالای چینی به كشورمان بوده است.

در سال گذشته هیچ یك از اقلام عمده ای كه به كشور وارد شده از كالاهای لوكس و مشابه تولید داخل نبوده و در زمره كالاهایی قرار داشته كه هنوز ایران در تولید آنها به خودكفایی نرسیده است. اقلام عمده وارداتی در سال گذشته شامل ذرت دامی به سهم ارزشی 3.39 درصد از واردات، گندم خوراكی با سهم ارزشی 2.09 درصد از واردات و لوبیای سویا با سهم ارزشی 1.75 درصد از واردات و برنج با سهم ارزشی 1.64 درصد از واردات بوده است و همانطور كه گفته شد تولید داخل در هیچ یك از كالاهای وارد شده به خودكفایی نرسیده است؛ كالاهایی كه با برنامه ریزی درست در زمینه كشاورزی و بهره گیری از فناوری های نوین می توان در تولید آن به خودكفایی رسید.

**تحلیل وضعیت تجارت ایران با جهان
با توجه به اینكه در سال گذشته هم صادرات و هم واردات غیرنفتی در همسنجی با مدت مشابه سال قبل از آن یعنی سال 93 كاهش یافته، عده ای می گویند آمار كاهش حجم تجارت ایران نشانگر ناكامی در زمینه بازرگانی و همكاری های اقتصادی خارجی كشور است. این در حالی است كه تحلیل های كارشناسانه در این زمینه بیشتر حاكی از قرار گرفتن روابط اقتصادی و تجاری ایران در مسیر درست و زیرسازی صحیح این روابط با جهان است و درونزاتر شدنِ اقتصاد بر مدار ایده اقتصاد مقاومتی را نشان می دهد.

از نگاه برخی دیگر از كارشناسان، از مهمترین عوامل كاهش میزان تجارت خارجی ایران در سال گذشته، انتظار بازار برای اجرای برجام و گشایش روابط اقتصادی كشورمان با جهان بوده است.

رفت و آمدهای پی در پی هیات های اقتصادی و تجاری دولت ها و فعالان بخش خصوصی خارجی اعم از اروپایی ها و آسیایی ها در سال گذشته و همچنین سفر پربار هیات دولت ایران به همراه تیم اقتصادی به اروپا نشان از این دارد كه دنیا آماده تعامل با ایران و افزایش مناسبات تجاری است و با لغو تحریم ها و برقراری سوییفت به طور قطع رشد قابل توجهی در تجارت با دنیا خواهیم داشت كه باعث افزایش تولید و اشتغالزایی در كشورمان می شود؛ هدفی كه در سیاست های اقتصاد مقاومتی تاكید زیادی بر آن صورت گرفته است اما باید از مسیر ایجاد یك اقتصاد قوی و درونزا در داخل به دست آید.