پشت پرده واردات گندم به نام کشورهای ممنوعه!

در شرایطی که ضریب خوداتکایی گندم در سال جاری به 85 درصد و واردات آن تا حدود 1.5 میلیون تن کاهش یافت، انتشار نام کشورهای ممنوعه آلوده به بیماری "سیاهک ناقص گندم" در میان واردکنندگان گندم حاشیه‌های بسیاری در پی داشت، چراکه با وارد شدن حتی یک کیلوگرم گندم آلوده، هزاران و شاید میلیون‌ها تن تولید ملی این محصول استراتژیک به مخاطره می‌افتد که البته به گفته مسئولان تاکنون گندم آلوده‌ای به ایران وارد نشده است و برخی محموله‌های گندم وارداتی فقط به نام این کشورها ثبت شده‌اند.

اما هنوز برخی اختلاف نظرهای بین مسئولان گمرک و سازمان حفظ نباتات در چگونگی محاسبه کشورها محل تامل و ابهام است، چرا برخلاف اظهارات مسئولان قرنظینه‌ گیاهی مبنی بر این که نام واسطه‌های تجاری در سایت گمرک منتشر می‌شود نه کشورهای مبدأ تولیدکننده این محصول، گمرک اعلام کرد: مجوز‌ها برای واردات از سوی سازمان‌های مختلف از جمله قرنطینه نباتی به محموله داده می‌شود نه به اشخاص حقیقی و حقوقی و تنها وضعیت محموله بررسی می‌شود نه این‌که چه کسی مالک آن است.

به گزارش خبرنگار ایسنا، هندی‌ها و پاکستانی‌ها سال‌های سال است که در میان تحریم‌های غرب علیه ایران می خواهند به جای تبادل پول با ایران محصولات و کالاهای خود را روانه ایران کنند اما در این میان گندم در این دو کشور و الیته عربستان،‌ افغانستان،‌ عراق، بنگلادش، چین، ژاپن، تایلند، مالزی، میانمار، اندونزی، فیلیپین، ترکیه، مکزیک و برخی کشورهای آفریقایی آلوده به بیماری خطرناکی به نام "سیاهک ناقص گندم" است که به گفته گیاه پزشکان اگر مزارع گندم کشوری آلوده به این بیماری شوند ممکن است سال‌های سال نتوان دیگر هیچ گیاه و سبزی در آنجا کاشت.

البته طی این سال‌ها علیرغم تلاش‌های کشورهایی مانند هند و پاکستان برای فروختن گندم آلوده‌شان به ایران، مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفظ نباتات ایستادگی کرده و بارها دست رد به سینه همسایگان دیرینه‌مان زده‌اند اما چندی پیش گمرک آماری را در فهرست صادرات و واردات محصولات و کالاهای غیر نفتی خود منتشر کرده بود که در نگاه نخست برای هر خواننده‌ای نگران کننده به نظر می‌رسد، چرا که نام‌ سه کشور آلوده و ممنوعه هند، ترکیه و چین در میان واردکنندگان گندم دیده می‌شود.

بر اساس این آمار طی شش ماهه نخست امسال یک میلیون و 503 هزار و 400 تن گندم به ارزش 432 میلیون و 400 هزار دلار از 18 کشور مختلف به ایران وارد شده‌ است که از نظر وزنی 62 درصد و از نظر ارزشی 68 درصد نسبت به نیمه نخست سال گذشته کاهش داشته است و در این میان هند سهمی حدود 2000 تن کمترین سهم و ترکیه با بیش از 285 هزار تن بیشترین سهم را در واردات گندم ممنوعه به ایران داشته است.

این مسئله در ابتدا اعترض شدید وزارت جهاد کشاورزی را در پی داشت، چراکه محمد علی باغستانی میبدی - رییس سازمان حفظ نباتات - گفت: هیچ مجوزی برای واردات گندم از کشورهای ممنوعه و مشکوک به بیماری "سیاهک ناقص گندم" صادر نشده است و گمرک باید در زمینه‌ واردات گندم از کشورهایی مانند هند، چین و ترکیه که در فهرست ممنوعیت واردات این محصول بودند، پاسخگو باشد.

همچنین عباس کشاورز - معاون وزیر جهاد کشاورزی - ازاعتراض شدید به گمرک و پیگیری فوری مسئله خبر داد و اعلام کرد: گندم‌های هندی به دلیل مشکوک بودن به بیماری، مجوز واردات از سوی این وزارتخانه را نداشتند اما واردات آن از سوی یک شرکت هندی و از طریق قزاقستان انجام شده است.

اما پس از پیگیری و بحث و بررسی‌های مختلف نتیجه چیز دیگری را نشان داد، چرا که اکبر آهنگران - مدیرکل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات - اعلام کرد که گندم وارد شده به نام کشورهای آلوده‌ای مانند هند، ترکیه و چین، از این کشورها وارد نشده و نام آن‌ها به دلیل آنکه واسطه تجاری بوده‌اند ثبت شده است.

این در حالی است که عسگری - معاون امور فنی و امور گمرکی - در پاسخ به اعتراض وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر واردات ‌گندم از کشورهای ممنوعه با اشاره به مجوز‌های سازمان قرنطینه نباتی به عنوان زیرمجموعه وزارت جهاد برای واردات محموله‌های گندم وارد شده تصریح کرد کهمجوز‌ها برای واردات از سوی سازمان‌های مختلف از جمله قرنطینه نباتی به محموله داده می‌شود نه به اشخاص حقیقی و حقوقی و تنها وضعیت محموله بررسی می‌شود نه این‌که چه کسی مالک آن است.

این اظهارات خود شائبه‌ در زمینه چگونگی واردات و صادرات محصولات کشاورزی را بیشتر می‌کند، چرا که اگر مبنای محاسبه گمرک محموله‌ است نه شخصیت حقیقی و حقوقی واردکننده، پس گندم وارد شده به نام هند به این کشور تعلق داشته و ممنوع بوده است اما اگر نام طرف تجاری معامله شونده در سایت گمرک ثبت شده، باید پرسید حتی در معاملات تجاری نیز باید محموله و جایی که یک کالا یا خدمت تولید شده در نظر گرفته و محاسبه شود تا بتوان آمار دقیق اقتصادی در از تراز تجاری و معاملات تجاری بین‌شان استخراج کرد.

جدا از این که یک اشتباه محاسباتی یا رویکردی متفاوت باعث شد تا چنین مباحثی پیرامون گندم مطرح شود و این دانه طلایی را به صدر اخبار منتشر شده بکشاند، مسئولان دستگاه‌های نظارتی باید بیش از پیش در کنترل واردات و صادرات محصولات کشاورزی دقت نظر داشته باشند و در راستای حفاظت و صیانت از سلامت کشاورزی ایران نسبت به چنین مسائلی حساسیت بیشتری به خرج دهند.