اهمیت ارائه بحث سوریه در مجمع عمومی

روزنامه اطلاعات روز چهارشنبه در یادداشتی به قلم شبان شهیدی مودب نوشت: نظر به سفر رئیس جمهوری به نیویورک و ملاقات های ایشان با سران کشورهای مختلف و محوریتی که ایران در بحث سوریه پیدا کرده پرداختن به بحث سوریه با اهمیت تلقی می شود.

از سوی دیگر نظر به تغییر مواضع شماری از کشورها که تا چندی پیش پای خود را در یک کفش کرده و مرغ دیپلما سی شان در مورد سوریه یک پا بیشتر نداشت، توجه به علل این تغییر یا تصحیح موضع آنها نیز از منظر سیاست خارجی ما جای پردازش دارد .

و بالاخره با ماهی ای که روس ها دارند از آب گل آلود حوادث سوریه می گیرند و تلاش جناب ولادیمیر پوتین برای خروج از انزوای بعد از اشغال کریمه و حوادث اوکراین، وگسترش حضور نظامی در سوریه ، باز، پرداختن به بحران سوریه در اولویت قرار می گیرد ضمن اینکه بحران چهار ساله ای که در آن، به قراری که گفته می شود 200 هزار کشته و بیش از 10 میلیون نفر آواره شده اند در حال حاضر یکی از معضلات بزرگ و لاینحل جهان اسلام است.

رئیس جمهور روحانی در مصاحبه با رسانه های آمریکایی و نیز نطق سه روز پیش خود در مجمع عمومی سازمان ملل به صراحت گفته است که اولویت جمهوری اسلامی ایران مبارزه با تروریسم در سوریه است و حمایت از دولت و ارتش سوریه بخشی از این مبارزه تلقی می شود. رئیس جمهور روسیه نیز در مصاحبه با کانال تلویزیونی
سی بی اس آمریکا قریب به مضمون سخنان دکتر روحانی از دولت سوریه و ارتش آن حمایت کرده است.

در مقابل ، دو کشور آمریکا و فرانسه ضمن تاکید بر مبارزه با داعش گفته اند حاضر نیستند دور میزی بنشینند که بشار اسد یکی از طرف های مذاکره در آن باشد.در این میان اوباما و پوتین با هم ملاقات کرده و ضمن اینکه رئیس جمهور آمریکا اظهار داشته که کشورش قصد منزوی کردن روسیه را ندارد پوتین نیز خواهان همکاری جمعی برای برخورد با داعش شده است.

از سال 2014 ائتلافی متشکل از آمریکا، انگلیس، کانادا، استرالیا و اردن تشکیل شده که ظاهرا در سوریه با داعش در حال جنگ است و بطور متوسط روزانه 11 سورتی پرواز برفراز مناطق اشغال شده توسط داعش دارند و در این عملیات 400 فروند هواپیما با 1600 خلبان شرکت می کنند. این اعداد و ارقام به نقل از رسانه های غربی ذکر می شود و معلوم نیست با این حجم پرواز نظامی چرا داعش همچنان در حال پیشرفت است و اتفاقا گفته سردار سلیمانی در همین جا مصداق پیدا می کند که به قول ایشان آمریکا با داعش نمی جنگد بلکه دارد جنگ را مدیریت می کند.در این میان موضع دولت فرانسه و روسیه دقت بیشتری را می طلبد.

فرانسویان که در یک سال گذشته حاضر نشده بودند در کنار آمریکا به مواضع داعش حمله کنند و چنین اقدامی را کمک به رژیم بشار اسد تلقی می کردند ظاهرا به دلیل توسعه حضور روسیه تصمیم به چرخش در سیاست خود در سوریه گرفتند و پس از اینکه رئیس جمهور آن کشور در اوایل ماه سپتامبراعلام کرد که به نیروی هوایی فرانسه دستور داده تا بر فراز مناطق اشغال شده توسط داعش پروازهای شناسایی کند و متعاقبا به مواضع داعش یورش برد روز یکشنبه در سخنرانی خود در مجمع عمومی گفت که هواپیماهای فرانسوی در آستانه نطق او به اردوگاهای آموزشی داعش حمله کرده اند. در این حمله که در منطقه دیروالزور در شرق سوریه صورت گرفته 4 فروند هواپیمای جنگی رافال وسه فروند میراژ 2000 شرکت کرده اند.

از زمانی که پس از توافق ساکس پیکو در پایان جنگ جهانی اول سوریه و لبنان تحت قیمومیت پاریس قرار گرفت بصورت سنتی فرانسه، سوریه را منطقه نفوذ خود می داند و در هر شرایط تلاش می کند در دمشق حضور چشمگیر داشته باشد. با این حال تنها دلیل چرخش در سیاست خارجی فرانسه حضور گسترده روس ها در سوریه نیست زیرا ارتش سوریه بافت روسی دارد و شمار زیادی از افسران آن در مسکو آموزش دیده و حتی بقرار اطلاع به زبان روسی مسلطند و حضور ناوگان در بندر مدیترانه ای سوریه تازگی ندارد. البته در هفته های اخیر هواپیماهای جنگی روسی در سوریه مستقر شده و روسها حتی با اسراییل در منطقه پروازی توافق کرده اند و عملا آسمان سوریه به یک مثلت پروازی بدل شده که جنگنده های روسیه و اسراییل وائتلاف آمریکا در آن پرواز می کنند.

با این حال انتشار خبر حمله هوایی انگلیسی ها به نقطه ای در سوریه و کشتن لااقل یک تبعه انگلیسی که در خدمت داعش بوده و همزمان هجوم سیل آوارگان سوری به اروپا و تبدیل شدن اسکان شماری از آنهابه یک مشکل داخلی درفرانسه و مخالفت شدید راست افراطی این کشور با پناه دادن به سوری ها ،در داخل فرانسه فشاری را ایجاد کرد که بازتاب آن در سیاست خارجی فرانسه چرخشی محدود را در قضیه سوریه باعث شد.

البته از آنجایی که فرانسه به سوریه اعلان جنگ نداده از نظر حقوق بین الملل دخالت نیروی هوایی فرانسه در سوریه بحث انگیز شده و تاکید رئیس جمهور این کشور بر این نکته که فرانسه برای دفاع از خود و نابود کردن اردوگاه هایی که در آنها تروریست برای حمله به فرانسه تربیت می شده اقدام به حمله نظامی در سوریه کرده است از همین ایراد حقوقی سرچشمه می گیرد ، گرچه به نظر حقوق دانان در ماده 51 منشور سازمان ملل که بطور ضمنی فرانسویان بدان متمسک می شوند دفاع از خود بگونه ای که مطرح شده از این ماده مستفاد نمی شود با این حال دولت فرانسه میتواند در این مورد به توجیه افکار عمومی خود نایل شود. ضمن اینکه اقدامات تروریستی چند ماه اخیر در فرانسه می تواند یکی از انگیزه های حمله به سوریه به شمار آید.

آنچه در این خصوص به ایران که یک کشور تعیین کننده در حل بحران سوریه محسوب می شود مربوط می گردد همکاری تهران پاریس در یافتن راه حل برای بحران سوریه است که هم در دیدار اولاند با روحانی در نیویورک مطرح شده و هم در دیدار یک ماه و نیم آینده دو رئیس جمهور در پاریس در زمره موضوعات قابل طرح خواهد بود.

فرانسویان که تا پیش ازبرجام از اعتراف به نقش محوری ایران در سوریه امتناع می کردند پس از دیدار آقایان روحانی و اولاند در نیویورک می گویند ایران می تواند نقش تسهیل کننده بحران سوریه را داشته باشد .

درخصوص چشمگیر شدن نقش روسیه در آستانه هفتادومین اجلاس مجمع عمومی، دیپلماسی پویای ولادیمیر پوتین با یک طراحی ماهرانه بار دیگر توان و تحرک سیاست خارجی روسیه را به نمایش گذاشته است. تحرکات روزهای اخیر دیپلماسی روسیه در نیویورک بگونه ایست که گویا بجز روسیه نیروی دیگری در صحنه حمایت از دولت سوریه وجود ندارد و گرچه واقعیت بگونه ای دیگر است و سخنان دکتر روحانی در چند مورد در نیویورک با اهمیت تلقی شده و نقش ایران را برجسته کرده، با این حال ملاقات نود دقیقه ای پوتین با اوباما و توجهی که به این ملاقات می شود نشان از موفقیت برنامه ریزی های آقای پوتین برای گرفتن همزمان چند ماهی از آب گل آلود بحران سوریه را دارد .

به گزارش منابع مطلع تحریم های اقتصادی و بانکی غرب علیه روسیه و سقوط قیمت نفت اثرات ناگواری بر اقتصاد آن کشور گذاشته لیکن جناب پوتین با یک دیپلماسی چند محوری از ریاض گرفته تا تل آویو و از دمشق تا نیویورک ماهرانه برای خروج از این تحریم ها تلاش می کند. و این اقدامات را بی سرو صدا به انجام می رساند.

نکته دیگری که برای حضور همه جانبه مسکو در دمشق ذکر می شود نگرانی آقای پوتین از بازگشت عملیات مسلحانه به جمهوری چچن است که رئیس جمهور روسیه خود معماری تخریب پایتخت آن را برای پایان دادن به تحرکات شورشیان در گروزنی داشته است. حضور چچنی ها در افغانستان و عراق و سوریه در خدمت القاعده و داعش همواره یکی از اشتغالات ذهنی مسکو بوده و آقای پوتین به هیچ وجه علاقه ندارد اکنون که کشورش در وضعیت محاصره شدن توسط ناتو و آمریکا قرار گرفته در داخل روسیه مجددا با یک چچن نا آرام روبرو شود.

البته غیرمحتاطانه خواهد بود اگر تصور کنیم پرونده بحران سوریه که آقای پوتین برای حل آن خواستار یک اقدام جمعی با محوریت مسکو شده است، در نیویورک بسته شود زیرا پس از ملاقات پوتین با اوباما در نیویورک دو نظرمشخصی که مطرح می شود سوریه بدون بشار اسد یا سوریه با بشار اسد است که آمریکا و فرانسه در جبهه اول و ایران و روسیه در جبهه دوم قرار دارند.