دهه هفتادی‌ها بیشترین آمار طلاق را دارند

چند روز پیش شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان- آمار ازدواج دختران زیر سن قانونی را در ایران نگران‌کننده خواند. وی همچنین گفته در یکی دو سال اخیر و باتوجه به آماری که به دستمان رسیده شاهد ازدواج دختران کمتر از ده سال نیز بوده‌ایم. مولاوردی همچنین بیشتر این ازدواج‌ها را در استان‌های مرزی و به‌دلیل فقر دانسته است. به گزارش فرارو، بنابر قانون، سن ازدواج دختران و پسران در ایران 13 و 15 سال است. اما چنان‌چه پدری بنابر تشخیص یا مصلحت بخواهد فرزند دخترش را به ازدواج مردی دربیاورد، قانون این اجازه را به او می‌دهد.

به گزارش فرارو، ازدواج در سنین پایین هرچند در دهه‌های اخیر بنابر تغییرات اجتماعی کاهش داشته و در شهرهای بزرگ کمتر شاهد آن هستیم، اما هنوز در بسیاری از شهرهای مرزی و در استان‌های جنوبی کشور بیش از سایر نقاط شاهد این ازدواج‌ها هستیم. براساس آمارهای ارائه‌شده از سوی سازمان ثبت احوال کشور، سال 91، 75 کودک زیر 10 سال به عقد دائم مردان درآمدند و دختران 10 تا 14 ساله‌ای که در کل سال 1391 ازدواج کرده‌اند 29 هزار و 827 نفر بوده است. همچنین در 9 ماهه اول سال 92 ازدواج 31 هزار دختربچه زیر 15 سال در ایران ثبت شده است. این در حالی است که ایران کنوانسیون بین‌المللی حقوق کودک را امضا کرده و در آن تمامی افراد زیر 18 سال کودک محسوب می‌شوند. در این کنوانسیون ازدواج کودکان ممنوع است.

بسیاری از ازدواج‌های در سن کم ثبت نمی‌شوند

با توجه به این آمار، بسیاری افراد به قانون‌های موجودی که با جدیت جلوی این‌دست از ازدواج‌ها را نمی‎‌گیرد انتقاد می‌کنند. آرش دولت‌شاهی –وکیل پایه یک دادگستری- در این‌باره و در گفتگو با فرارو می‌گوید: اگر قرار باشد دختری زیر سن قانونی، یعنی زیر 13 سالگی ازدواج کند، دادگاه باید حکم به آن دهد در غیر اینصورت این ازدواج ثبت نخواهد شد. در شهرهای بزرگی همچون تهران این مسئله کمرنگ‌تر است، اما در شهرهای کوچک و در مناطقی مانند سیستان و بلوچستان، هرمزگان و شهرهای مرزی بیشتر شاهد چنین ازدواج‌هایی هستیم. تعداد زیاد این ازدواج‌ها بیشتر در آماری است که ثبت نمی‌شوند. وی در ادامه گفت: در قانون اگر ازدواج غیرمجازی صورت بگیرد شوهر به حکم حبس محکوم می‌شود و اگر دختر زیر 13 سال باشد، چنانچه بدون اجازه قانون ازدواج کند، هم شوهر و هم پدر به‌دلیل معاونت در این ازدواج محکوم می‌شوند. همچنین این نوع از ازدواج‌ها می‌توانند در بحث کودک‌آزاری نیز پیگیری شوند. تغییر سن قانونی ازدواج به دلیل اولویت‌های دیگری که در قانون وجود دارد، به نظر نمی‌رسد به زودی قابل پیگیری باشد. این وکیل در رابطه با سن مناسبی که باید از نظر قانونی برای ازدواج وجود داشته باشد اظهار کرد: با توجه به اینکه فرهنگ‌های متفاوتی در کشور ما وجود دارد، نمی‌توان دقیقا از یک سن مشخص نام برد. در برخی کشورها ازدواج زیر 18 سال ممنوع است و در برخی دیگر این سن به 21 نیز می‌رسد. آرش دولت‌شاهی همچنین تصریح کرد: به‌طور کلی آمارها نشان می‌دهد که اکثریت طلاق‌ها در متولدین دهه هفتاد رخ می‌دهد، به این‌دلیل که زود ازدواج می‌کنند و به نظر می‌رسد این سنین پایین برای ازدواج مناسب نیست و ازدواج‌های زود هنگام می‌تواند آسیب‌زا باشد. ازدواج در سنین پایین علاوه بر آسیب‌های اجتماعی‌ای که ایجاد می‌کند، می‌تواند تبعات منفی روان‌شناختی نیز داشته باشد؛ تبعاتی که به زعم کارشناسان تا سال‌ها می‌تواند زندگی کسی که در کودکی ازدواج کرده را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. مهدی ملک‌محمد –روان‌شناس و عضو انجمن روان‌شناسی ایران- معتقد است ازدواج زیر سن قانونی به‌خصوص برای دختران تنش‌ها و استرس‌های روانی زیادی را ایجاد خواهد کرد و شبیه به حالتی‌است که در روان‌‌شناسی به آن استرس پس از سانحه می‌گویند.

در ازدواج‌ در سنین پایین، جامعه فعلی در نظر گرفته نمی‌شود

ملک‌محمد در ادامه اظهار کرد: اولین اتفاقی که در ازدواج باید بیفتد شناخت آگاهانه است. تا هنگامی‌که فرد متوجه نباشد که هدف ازدواج چیست و با چه فردی قرار است ازدواج کند؛ ازدواج به هر صورت یک اشتباه است. از دلایل اصلی نیز که افراد بعد از ازدواج با مشکل مواجه می‌شوند نداشتن پاسخی برای این سئوالات است و قاعدتا افرادی که به دوران بزرگ‌سالی نرسیده‌اند به شناخت آگاهانه از خود و دیگری نرسیده‌اند تا بتوانند به سئوالات دیگر پیرامون ازدواج پاسخ دهند. اگر آن‌ها پاسخی نیز برای این سئوالات داشته باشند، ناآگاهانه و تقلیدی خواهد بود. در مورد افرادی که زیر سن قانونی یعنی زیر 13 و 15 سالگی ازدواج می‌کنند نیز همین امر حاکم است. این روان‌شناس با مقایسه ازدواج در زمان قدیم با ازدواج در دوران فعلی همچنین گفت: ما نمی‌توانیم با قواعد قدیم با مسائل دنیای جدید روبرو شویم. شرایط ازدواج تغییر کرده و تعریف ما از ازدواج در دنیای جدید ماهیتا متفاوت است. در دنیای قدیم همسر فردی بود که می‌توانست نیازهای جنسی را ارضا کند و یا همصحبت باشد، اما حالا همسر به‌عنوان یک شریک واقعی زندگی شناخته می‌شود و نگاه در ازدواج تساوی‌طلبانه است. وی ادامه داد: هنگامی که ما شکل امروزین ازدواج را نپذیریم و باورمان بر این بنا باشد که با ازدواج مانند گذشته رفتار کنیم، به بن‌بست خواهیم رسید. ممکن است افراد بتوانند زندگی‌اشان را بر اساس گذشته قرار دهند، اما آیا رسانه‌های امروز نیز چنین می‌کنند؟ خیر. در رسانه‌ها، فیلم‌ها و همسایه‌ها فردی که در سن کم ازدواج کرده می‌بیند که دیگری به شکل دیگری ازدواج می‌کند و دست به مقایسه خود و دیگری خواهد زد که در نتیجه احساس ناکارآمدی و حقارت شدید و نارضایتی زناشویی می‌کند. درنتیجه نباید براساس دنیای قدیم با مسائل دنیای جدید مواجه شد. مهدی ملک‌محمد همچنین درباره تفاوت افراد با یکدیگر در گذشته و حال گفت: اگر در گذشته یک کودک 9-10 ساله می‌توانست ازدواج کند، به دلیل شرایطی بود که در آن زمان حاکم بود. در گذشته فردی که 20 سال داشته به اندازه یک فرد 40 ساله تجربه داشت. او نوجوانی را پشت سر نمی‌گذاشت و بلافاصله وارد بزرگسالی می‌شد. در دنیای جدید اما افراد نمی‌توانند بلافاصله وارد دنیای بزرگسالی شوند و پله‌پله آموزش می‌بینند.

تجربه جنسی در ازدواج‌های زودهنگام آسیب‌زننده است

عضو انجمن روان‌شناسی درباره تبعاتی که ازدواج در سن کم می‌تواند داشته باشد توضیح داد: هنگامی که یک فرد از نظر فکری آمادگی ازدواج را نداشته باشد، روان او تخریب خواهد شد و ازدواج برای او استرس‌آورنده است. برای مثال داشتن تجربه جنسی در قالب ازدواج در یک دختر 11 ساله به‌شدت آسیب‌زننده است، چرا که او را از هر نوع رابطه جنسی متنفر خواهد کرد؛ نه جسم و نه روان این دختر آمادگی این رابطه و ازدواج را نداشته است. اتفاق روانی‌ای که در چنین فردی رخ می‌دهد مانند استرس پس از سانحه است؛ فردی که زود ازدواج کند تا آخر عمر گویی دچار سانحه‌ای شده و استرس می‌گیرد. وی ضمن اشاره به تفاوت سنی زیاد در چنین ازدواج‌هایی گفت: هنگامی که یک دختر در سن پایین به ازدواج یک مرد در می‌آید، قطعا آن مرد از خود او بسیار بزرگتر است. مردی که با یک دختر کوچک ازدواج می‌کند نمی‌تواند با وی رابطه‌ای زناشویی برقرار کند، بلکه این رابطه بیش از هرچیز رابطه‌ای است که در آن بزرگسالی-کودکی حاکم است و قواعد برپایه فرمان‌دادن و فرمان‌پذیری شکل خواهد گرفت. وی تصریح کرد: در دنیای جدید اما این قاعده نمی‌تواند حاکم شود به این‌دلیل که سلامت افراد را به خطر خواهد انداخت. فردی که در سن کم ازدواج کند سلامت روان آسیب‌دیده‌ای در آینده خواهد داشت؛ خصوصا اگر ازدواج او به طلاق منتهی گردد؛ به این دلیل که فرد در کودکی تجربه جنسی داشته و تابوی جنسی برای او در زمانی که نباید شکسته شده، ممکن است در بزرگسالی تن به هر رابطه دیگری بدهد. ملک‌محمد در انتها گفت: نمی‌توان سن قانونی مشخصی برای ازدواج تعیین کرد، به این دلیل که فرهنگ‌های مختلفی در کشور ما حاکم است که بر این امر تاثیر دارد. اما از نظر روانی سن معمول ازدواج برای دختران 20 تا 25 سال و برای پسران 25 تا 30 سال بهترین سن در نظر گرفته می‌شود و بهترین تفاوت سنی نیز سه تا پنج سال است. فردی که در جامعه ما به این سنین رسیده شناخت نسبی مستقلانه‌ای از جهان پیرامون پیدا کرده و پاسخ مشخصی به آن داده است.