پشت پرده گرانی دلار در بازار غیر رسمی

گرچه پیش‌بینی می شد که با اعلام نتیجه مذاکرات هسته ای بازار ارز نیز تحت تاثیر هیجانات ناشی از آن قرار گرفته و با کاهش قیمت مواجه شود، ولی بعد از توافق روند به گونه ای دیگر پیش رفت و حتی بازار در عرض چند ساعت با نوسان شدید نرخ ارز همراه شد؛ تغییراتی که اظهارات متفاوتی در رابطه با پشت پرده آن مطرح می‌شود.

 بازر ارز حداقل از یک سال اخیر، دیگر نشانه‌ای از نوسان و التهابات شدید سالهای گذشته را نداشت تا اینکه پس از پایان مذاکرات هسته ای وین با نوسان‌های نسبتا شدیدی همراه شد؛ آن هم در شرایطی که به نظر می‌رسید نرخ ها در بازار حداقل برای دوره ای کوتاه کاهش یافته و دلار به قیمتی پایین تر از قبل برسد.

در روز نخست اعلام نتیجه مذاکرات هسته ای یعنی سه شنبه -23 تیرماه- قیمت دلار با کاهش حدود 50 تومانی نسبت به روز قبل تا 3180 تومان کاهش یافت ولی این وضعیت چند ساعت بیشتر طول نکشید که بازار روند معکوس پیدا کرد و دلار با رشد بیش از 120 تومانی از 3300 تومان هم عبور کرد و این نوسان در روز چهارشنبه هم هر چند کمتر ادامه یافت.

رفتار عجیب بازار ارز در حالی اتفاق افتاد که گرچه مقامات رسمی آن را تحت تاثیر هیجانات ناشی از مذاکرات می‌دانند، ولی در کنار آن روایت های مختلفی هم طرح می‌شود که در نهایت چندان با یکدیگر تطابق نداشته و گاها متناقض هستند.

بعد از افزایش نرخ ارز در فاصله‌ای کوتاه از کاهش قابل توجه در ساعات اولیه پس از توافق هسته ای، برخی منابع اعلام کردند که این روال عادی نبوده و نمی‌توان گفت که فقط اخبار بر آن اثر داشته است بلکه پیگیری‌ها نشان می‌دهد که تقاضاهای سنگینی در بازار ارز شکل گرفته و تعدادی معدود نسبت به خریدهای کلان در بازار آزاد اقدام کرده‌اند. با این حال یکی از فرضیه های مطرح در این رابطه این بود که شاید این تقاضاهای خرید از سوی نمایندگان بانک مرکزی برای ممانعت از کاهش یکباره نرخ دلار صورت گرفته باشد تا در مجموع ضمن پیشگیری از هیجان کاذب در بازار از ضررهای احتمالی در فروش دلارهای دولتی نیز ممانعت کند.

ولی این فرضیه نمی توانست چندان جدی باشد چراکه اگر هم دولت چنین تصمیمی داشت، می‌توانست عرضه دلار در بازار را کاهش دهد. هر چندکه آماری از عرضه روزهای اخیر بانک مرکزی در بازار وجود ندارد و نمی توان در مورد تغییرات آن به طور قاطع سخن گفت.

روایت دیگر از منابع آگاه حاکی از آن است که گروههای ناشناس که ارتباطی هم با بانک مرکزی ندارند با هدف مشخص شروع به خریدهای کلان در بازر کرده و قیمت ارز را افزایش داده اند و این در حالی است که حتی در بانک مرکزی کمیته‌ای ویژه برای بررسی اتفاقات این دور روز تشکیل شده تا بازار کنترل شود؛ به گونه ای که بانک مرکزی در روز گذشته -چهارشنبه- برای مقابله با رشد قیمت دلار ، عرضه فراوان دلار به بازار را نیز انجام داده و تاحدی قیمت ها تعدیل شده است. در عین حال که شنیده می شود سازمانهای امنیتی نیز پیگیر موضوع و شناسایی دلالان خاص بازار ارز در روزهای گذشته هستند.

این اما و اگر ها در حالی مطرح می‌شود که یکی از مقامات رسمی در بانک مرکزی با ابراز بی اطلاعی، چنین جریانی را تایید و یا تکذیب نکرده ولی معتقد است که نوسانات اخیر بیشتر ناشی از همان جو روانی مذاکرات هسته ای بوده و بازار به زودی به جریان قبلی خود بر می‌گردد. در عین حال که وی معتقد است دلالان عادی و معمولی بازار نمی‌توانند دستی در این روند داشته باشند چراکه در شرایط معمول باید برای جلوگیری از ضررهای ناشی از افزایش قیمت دلار نسبت به فروش آن اقدام کنند.

از سویی دیگر پیگیری موضوع از صرافان معتبر بازار آزاد نشان می‌دهد که خریدهای سنگین دلار در دو روز گذشته نمی‌تواند از سوی صرافان خصوصی یا خرده دلالان اتفاق افتاده باشد چراکه میزان خرید و فروش صرافان مشخص بوده و چنین اتفاقی در بین آنها بعید است، بنابراین فقط گروهها و افراد خاصی که باید به بخش هایی غیر از صرافان خصوصی وصل باشند می توانند عامل چنین تغییراتی در بازار شوند.

گمانه‌زنی ها در رابطه با دلایل تحولات اخیر بازار ارز که چندان با روال پیش بینی شده منطبق نبود، در حالی مطرح می شود که اخیرا بانک مرکزی اعلام کرد که عمده تغییرات نرخ ارز و نوسانات آن طی دو روز اخیر ناشی از رفتارهای هیجانی برخی از فعالان اقتصادی است که در راستای اخبار انتشار یافته، انتظارات شکل گرفته از ماه‌ها قبل و به امید کسب منفعت‌های سفته‌بازانه، مبادلات کوتاه‌مدتی را در بازار ارز شکل می‌دهند و موجب نوسانات نرخ ارز می‌شوند.

گرچه بانک مرکزی این نوسانات را نیز جزئی از رفتار طبیعی بازار برای تخلیه هیجانات ناشی از اخبار هسته‌ای دانسته اما تاکید کرده است که زمینه برای تداوم فعالیت‌های سفته‌بازانه فراهم نیست و با فروکش کردن این هیجانات، بازار ارز خیلی زود به مسیر پایدار و تعادلی خود بازخواهد گشت؛ توضیحاتی که وجود تعدادی فعال اقتصادی در نوسان بازار همچنین تمهیدات ویژه این بانک برای برگشت تعادل را مطرح می کند.