مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا: باید راهی را برای باز‌گشت آمریکا به برجام و پیروی کامل ایران از این توافق پیدا کنیم / پیروزی بایدن امیدها به تقویت چندجانبه گرایی را افزایش داده اما نباید انتظار معجزه داشت

«جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با نگارش یادداشت ۹ صفحه‌ای درباره مسائل مختلف بین‌المللی شامل برجام، مواضع «دولت جو بایدن»، روسیه، چین، ترکیه و لیبی اظهارنظر کرد.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای نشریه فرانسوی «گراند کانتیننت» یک یادداشت ۹ صفحه‌ای نوشته و در آن درباره درباره تاثیرات همه‌گیری ویروس کرونا بر مسائل و تحولات بین‌المللی اظهارنظر کرده است.

شبکه «EURACTIV» که مقر اصلی آن در بروکسل است، گزارشی درباره یادداشت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای نشریه فرانسوی گراند کانتیننت منتشر کرد.

جوزپ بورل در بخشی از این یادداشت که با عنوان «رصدخانه ژئوپلیتیکی کووید-19» منتشر شده، درباره توافق هسته‌ای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) اظهارنظر کرد.

او در این مطلب اعلام کرد که «ما باید راهی را برای باز‌گشت آمریکا به توافق هسته‌ای پیدا کنیم و همچنین راهی برای ایران که به طور کامل از این توافق پیروی کند».

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیش از این هم در این باره گفته بود: «این توافق (برجام) به‌عنوان نقطه عطف یک دیپلماسی موفق ارزیابی می‌شود و ما به آن به‌عنوان بزرگترین موفقیت در ظرفیت دیپلماتیک‌مان افتخار می‌کنیم».

بورل نوشت: «برای اتحادیه اروپا و سیاست خارجی‌اش، تاثیر بحران کووید-19 وابستگی بسیاری به تصمیمات ما در ماه‌های آینده دارد».

وزیر خارجه اسبق اسپانیا و مسئول کنونی سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این یادداشت تاکید کرد، «یک اروپای مستقل‌تر، متحدی بهتر برای ایالات متحده خواهد بود».

به گفته او، همه‌گیری ویروس کرونا، اولین بحران جهانی از آغاز قرن بیستم میلادی است که در آن آمریکا تاکنون نقش رهبری برای رفع آن را برعهده نگرفته است.

از نظر بورل، با توجه به عدم نقش‌آفرینی «گروه 7» و «گروه 20»، فلج شدگی و ناکارآمدی شورای امنیت سازمان ملل و بسیاری دیگر از نهادهای بین‌المللی از قبیل «سازمان تجارت جهانی» یا «سازمان بهداشت جهانی»، بحران چندجانبه گرایی در جهان ادامه دارد و کشورها در برخی حوزه‌ها در حال تقابل با یکدیگر هستند.

این مقام ارشد اروپایی معتقد است «پیروزی» جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باعث افزایش امیدها به تقویت چندجانبه گرایی است اما اتحادیه اروپا «نباید انتظار داشته باشد که معجزه‌هایی رخ خواهد داد».

وی با تاکید بر اینکه حتی با وجود حضور بایدن در کاخ سفید هم نباید انتظار توافق آمریکا و اتحادیه اروپا درباره همه موضوعات را داشت، ادامه داد: «اروپا باید هر وقت ضروری است به تنهایی وارد عمل شود اما هر وقت ممکن بود، با همکاری با دیگران اقدام کند».

بورل افزود: «اتلاف وقت خواهد بود اگر درباره مفاهیم انتزاعی از قبیل اینکه آیا ما باید یک رویکرد مبتنی بر "استقلال اروپایی" اتخاذ کنیم یا رویکرد مبتنی بر "مشارکت فراآتلانتیکی". این دو، دو روی یک سکه هستند: یک اروپای از منظر استراتژیک آگاه‌تر و مستقل‌تر، برای ایالات متحده متحدی بهتر است».

وی در بخش مربوط به روابط اتحادیه اروپا با آمریکا پیشنهاد داد، این اتحادیه به جای ارائه درخواست‌ها از واشنگتن به این کشور پیشنهاداتی ارائه دهد.

از جمله پیشنهادهای مدنظر بورل به آمریکا، تلاش اتحادیه اروپا برای یافتن راهی به منظور هموار کردن مسیر دولت بایدن به منظور بازگشت به برجام و اطمینان از پایبندی کامل ایران به این توافق است.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین اعلام کرد، این اتحادیه باید به تقویت توانمندی‌های دفاعی خود و افزایش قابلیت‌های عملیاتی تعاملات خود به ویژه در زمینه مسائل مربوط به مناطق مجاور خود ادامه دهد.

بورل معتقد است، اتحادیه اروپا از منظر امنیتی باید کل مناطق غرب بالکان را زیر چتر ساختار‌های «یوروآتلانتیک» درآورد، از حاکمیت اوکراین و لزوم انجام اصلاحات در این کشور حمایت کند، یک «رویکرد قدرتمندانه و منسجم» در قبال روسیه اتخاذ و از تداوم جدایی ترکیه از اتحادیه اروپا ممانعت کند.

او البته افزایش قدرت‌گیری و ظهور «رژیم‌های اقتدارگرا» در جهان و به طور خاص در روسیه، چین و ترکیه را یکی از تهدیدات مهم اتحادیه اروپا خواند.

از نظر مسئول سیاست خارجی اتحادهی اروپا، روسیه، چین و ترکیه دارای این خصوصیات مشترکی هستند: «آنها در تقابل با جهان خارج، حامی حاکمیت و استقلال هستند و در درون مرزهای خودشان، اقتدارگرا هستند. آنها خواهان به رسمیت شناختن حوزه مناطق نفوذشان هستند و مصمم به حفاظت از این مناطق در برابر هرگونه بررسی و تحقیقات هستند. در آخر اینکه، آنها خواهان تغییر قواعد بازی در عرصه جهانی هستند».

بورل در این یادداشت درباره خطرات ناشی از اقدامات روسیه و ترکیه در منازعاتی از قبیل منطقه قره‌باغ کوهستانی، لیبی یا سوریه و نادیده گرفتن مواضع اتحادیه اروپا و آمریکا تحت عنوان «فرایند انزوای جامعه غرب» هشدار داد.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در توصیف نگرانی خود در خصوص انزوای کشورهای غربی در مسائل بین‌المللی، از اصطلاح «آستانه‌سازی» استفاده کرد. اشاره بورل به مذاکرات آستانه درباره بحران سوریه است که ایران، روسیه و ترکیه در آن حضور دارند.

وزیر خارجه پیشین اسپانیا در بخش دیگری از یادداشت خود برای این نشریه فرانسوی، بار دیگر در انتقاد از مواضع روسیه و ترکیه در قبال تحولات بین‌المللی این بار به بحران لیبی اشاره کرد.

او با ذکر این هشدار که «طبیعت از خلاء بیزار است»، درباره صف‌بندی‌های موجود در بحران لیبی گفت: «ما اکنون با این خطر مواجه هستیم که استقرار پایگاه‌های نظامی روسیه و ترکیه را در لیبی و در فاصله چند کیلومتری از سواحل‌مان شاهد باشیم».

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در نوشته خود به سراغ چین هم رفته و این کشور را با این القاب توصیف کرده است: «شریک، حریف و رقیب سیستمیک».

این مقام ارشد اتحادیه اروپا البته تاکید کرد که هیچ یک از کشورهای اروپایی به تنهایی قادر به دفاع از منافع و ارزش‌هایش در برابر کشوری به بزرگی و اندازه چین نیست.

از نظر بورل، قدرت‌گیری چین و رقابتش با آمریکا، همچنان عاملی موثر در شکل گیری چشم انداز تحولات عرصه جهانی خواهد بود.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیشنهاد داد، این اتحادیه مسیری مجزا از موضع آمریکا در قبال چین اتخاذ کند و یک دستور کار مثبت را در روابط با چین در مسائلی از قبیل مقابله با تغییرات اقلیمی در پیش گیرد.

وی همچنین خواستار بازگشت کشورهای جهان به چند جانبه گرایی دوره پس از جنگ جهانی دوم شد و بلافاصله اذعان کرد که باید در بسیاری از نهادهای بین‌المللی موجود اصلاحات صورت گیرد.

بورل با بهره‌گیری از شعار انتخاباتی سال ۲۰۱۶ دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا (بار دیگر آمریکا را با عظمت کنید)، خطاب به کشورهای جهان نوشت: «اکنون زمان مناسبی است که "بار دیگر چندجانبه گرایی را با عظمت کنید".»

او در یادداشت خود بر لزوم همکاری نزدیک‌تر و بیشتر اتحادیه اروپا با کشورهای ژاپن، کره جنوبی، کانادا، مکزیک یا استرالیا درباره مسائلی از قبیل هنگ‌کنگ، سودان یا بلاروس شد.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا موضع اتحادیه درباره ادامه ضدیت کشورهای عضو این اتحادیه با «الکساندر لوکاشنکو» رئیس‌جمهور بلاروس هم را تکرار کرد اما هشدار داد که «هیچ کس علاقه و منفعتی ندارد که بلاروس تبدیل به یک اوکراین دیگر شود».