شب بی‌دغدغه ارکستر سمفونیک تهران

 ارکستر سمفونیک تهران، عصر ششم بهمن در حالی به روی صحنه رفت که هفته گذشته با فراز و نشیب‌های غیرمتعارفی همراه بود؛ شهرداد روحانی به دلیل آنچه بیماری عنوان کرده بود، برای رهبری حاضر نشد و منوچهر صهبایی به جایش روی صحنه رفت و چوب رهبری را بر دست گرفت؛ ولی این حضور شب پرحاشیه‌ای را برای ارکستر سمفونیک رقم زد. با این حال ارکستر سمفونیک تهران، شب گذشته اجرایی آرام و بی‌دغدغه‌ را سپری کرد و قطعاتی آرام و تقریبا شناخته‌شده برای مخاطب اجرا شدند.
اجرای ارکستر سمفونیک تهران به رهبری مهمان بردیا کیارس و مدیریت هنری شهرداد روحانی عصر یکشنبه (ششم بهمن ماه) در تالار وحدت برگزار شد.

رپراتوار این کنسرت شامل اثر «اوورتور اگمونت» از بتهوون، کنسرتو شماره دو سرگئی راخمانینف با سه موومان مودراتو، آداجیو و آلگرو و سمفونی شماره پنج بتهوون با چهار موومان بود.

در ادامه گزارش ایسنا را از این کنسرت می‌خوانید اما پیش از آن می‌توانید شاهد ویدئویی باشید که توسط خبرنگار بخش موسیقی ایسنا از این اجرا ثبت شده است:

سالن تقریبا خالی است. نوازندگان در حالی به روی صحنه می‌آیند که تماشاگران همچنان در حال ورود به صحنه هستند. رهبر در جایگاهش قرار می‌گیرد.

اجرا، آغازی تقریبا ثابت و بدون هیجان دارد. نوازندگان ویولن آهسته و پیوسته ساز خود را می‌نوازند. رفته رفته ریتم سرعت بیشتری گرفته، ویولن‌ها نواخته می‌شوند و در پاسخ آنها سازهای بادی به صدا درمی‌آیند. ویولن‌ها به صورت دنباله‌دار نواخته می‌شوند. پس از لحظاتی آرام شده و همراه با سازهای بادی نواخته می‌شوند. ریتم در جاهایی کمی بالا می‌گیرد. در این حین گاهی به روی طبل‌ها زده می‌شود. ویولن‌ها با صدای بیشتری به گوش می‌رسند و سرعت بیشتری دارند، ولی ویولن سل‌ و کنترباس‌ها آرام‌تر نواخته می‌شوند. ارکستر مکثی می‌کند این بار نوازندگان با سرعت بیشتری می‌نوازند و نوازندگان ویولن سل و کنترباس به سرعت ولی به صورت ممتدتری می‌نوازند. این قطعه در اوج با همراهی سازهای بادی پایان می‌یابد.

اثر اگمونت مجموعه‌ای از ۱۰ قطعه موسیقی متن است که در سال ۱۸۱۰ توسط بتهوون برای نمایش‌نامه‌ای با همان نام از گوته تصنیف شد. محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین قطعه این مجموعه نخستین قطعه موسوم به «اوورتور اگمونت» است که در این کنسرت اجرا شد.

موسیقی بتهوون در این اثر بیان‌کننده کشمکش کنت اگمونت بر سر عواطف او به معشوقش از یک‌سو و حس مسوولیت وی در راه مبارزه برای استقلال مردم خویش از سوی دیگر است.

اکنون قطعه اول به پایان رسیده و تماشاچیان همچنان در حال ورود به سالن هستند ولی با این حال صندلی‌های خالی به وضوح دیده می‌شوند.

سولیست پیانو نیز به ارکستر اضافه می‌شود و در جایگاه خود قرار می‌گیرد. او میترا کوته نام دارد و یک نوازنده ایرانی اتریشی است.

قطعه دوم که اثری از راخمانینف است، یکی از محبوب‌ترین آثار این آهنگساز است. گفته می‌شود که او این اثر را پس از یک دوره افسردگی خلق کرده است. در این اثر موومان اول با رشته آکوردهایی برای پیانو آغاز می‌شود. این آکوردها به تدریج سنگین‌تر و شدیدتر می‌شوند و در نهایت به اوج خود می‌رسند.

پیانو نواخته می‌شود. ریتمی تقریبا بدون فراز و نشیب را دنبال می‌کند و دیگر سازها نیز به همراه آن نواخته می‌شوند که گاهی اوج می‌گیرند. فضای آرامش‌بخشی در سالن ایجاد شده است. سرعت پیانو بیشتر شده، سازهای بادی به یک‌باره نواخته می‌شوند، پیانو متوقف و دیگر سازها نواخته می‌شوند. فضا ثابت است و نت‌ها تکرار می‌شوند. صدایی شبیه به زمزمه از ویولن‌ها شنیده می‌شود، در پس آن سازهای بادی نواخته شده و صدای سازهای بادی به گوش می‌رسد. پیانو به آرامی نواخته می‌شود، چند تا از سازهای زهی به کار افزوده شده، در پایان برای چند ثانیه سازها با هم نواخته می‌شوند و موومان اول به پایان می‌رسد.

در موومان دوم تنها صدای پیانو به گوش می‌رسد. صدای کلارینت را می‌شنویم. اکنون زمزمه ویولون‌ها را. ریتم آرامی که تاکنون کنسرت دنبال کرده است، در این قطعه نیز حس می‌شود. نوازنده پیانو با دقت روی کلیدهای سازش می‌زند. پیانو گاهی با سازهای دیگر همراه و گاهی تنهاست. پیانو، ویولون، سازهای بادی، ویولن سل، کنترباس و دوباره تکنوازی و جولان پیانو شنیده می‌شود. این روند تکرار می‌شود. کار سرعت بیشتری می‌گیرد. سنج‌ها برای چند بار به هم کوبیده می‌شوند.

ویولن‌ها به گونه‌ای نواخته می‌شوند که انگار از بالا به پایین می‌آیند و دوباره پله پله بالا می‌روند. پیانو به طور ثابت و با سرعت بیشتری نواخته می‌شود. ولی فضا دوباره ریتم آرامی به خود می‌گیرد و پیانو باز هم سکوت می‌کند. با وجود اینکه این قطعه فضایی آرام دارد اما در جاهایی به اوج می‌رسد و کاملا یک ریتم ثابت را دنبال نمی‌کند.

نوازندگان پس از یک آنتراکت کوتاه به سالن می‌آیند. پیانو از سالن خارج شده است.

حال یکی از شاهکارها و قطعات معروف بتهوون نواخته می‌شود. گفته می‌شود که در این اثر موتیف ریتمیک چهارنتی در شروع موومان اول (کوتاه-کوتاه-کوتاه-بلند)، در سراسر سمفونی تکرار می‌شود و آن را متحد می‌کند. این یک الگوی ریتمیک است که باعث ظهور آن در هر سه موومان دیگر می‌شود و در نتیجه به وحدت کلی سمفونی کمک می‌کند.

این سمفونی دارای چهار موومان است که در این کنسرت به طور کامل اجرا شد.

اکنون همان گونه که گفته شد، ویولن‌ها به صورت کوتاه، کوتاه، کوتاه و بلند نواخته می‌شوند. این امر تکرار می‌شود. سازهای بادی و ویولن‌ها رفته رفته اوج می‌گیرند و در همان حال نواخته می‌شوند. این اثر حالتی خسته‌کننده ندارد و هر لحظه انسان را به وجد می‌آورد و باعث می‌شود که مخاطبش آن را دنبال کند؛ چرا که فراز و نشیب‌های زیادی دارد. همچنان که ریتم‌های این اثر دنبال می‌شود به یک باره به یک ساز بادی می‌رسیم که برای لحظاتی کوتاه نواخته می‌شود و دوباره به سازهای زهی می‌رسیم. ویولن‌ها به سرعت نواخته می‌شوند به یک‌باره متوقف می‌شوند، اوج می‌گیرند، دوباره اوج می‌گیرند و به صورت ممتد به صدا درمی‌آیند.

بخش بعدی سمفونی شماره پنج بتهوون ریتم به مراتب آرام‌تری دارد که البته در این بخش نیز شاهد هستیم که اوج‌های غافلگیرانه و سکوت به یک‌باره‌شان همچنان در جریان است. نوازندگان ویولن با سرانگشتان خود سیم‌های سازشان را به صدا درمی‌آورند و نوازندگان ویولن سل ساز خود را می‌نوازند. ویولن‌ها کوتاه و کوتاه و با ریتمی آرام نواخته می‌شوند. اکنون صدای سازهای بادی و سازهای زهی را می‌شنویم که در اوج اضافه می‌شوند. در این اثر می‌شنویم که سازهای زهی با صدای زیر نواخته می‌شوند و رفته رفته قدرت می‌گیرند.

بخش بعدی نیز دارای بالا و پایین‌هایی است. کلیت کار فضای ثابت و تقریبا آرامی دارد ولی در این بخش نیز اوج‌هایی را شاهدیم. در موومان‌های بعدی کار با سرعت و در اوج دنبال می‌شود.

یکی از مخاطبان به ایسنا می‌گوید: به نظرم در بخش اول با احساس و قدرت بیشتری می‌شد کار را دنبال کرد.

فرد دیگری نیز می‌گوید که اجرا خوب بود اما قطعات انتخابی را دوست نداشته است و بخش اول برایش کسل‌کننده بوده است‌.