همه ابهامات واگذاری حق پخش اینترنتی فوتبال ایران

 فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ حق پخش تلوزیونی فوتبال ایران را واگذار کردند. این واگذاری با ابهاماتی روبرو است که مدیران فوتبال ایران باید در جهت شفاف‌سازی به آن پاسخ دهند.

به گزارش ایسنا، سایمون کوپر، روزنامه‌نگار معروف انگلیسی در کتاب فوتبال علیه دشمن نوشته است، "می‌گویند یک ناپلی وقتی پول داشته باشد، اول چیزی می‌خرد تا بخورد، بعد می‌رود فوتبال ببیند و اگر پولی باقی ماند به فکر سرپناه برای خودش می‌افتد." این واقعیت نشان می‌دهد که فوتبال در زندگی بخشی از جامعه در اولویت‌های اول و دوم قرار دارد و آن‌ها حاضرند برای تماشای فوتبال از قید اولویت‌های دیگر زندگی‌شان بگذرند، با این اوصاف فوتبال از پتانسیل مالی فراوانی برخوردار است که در فوتبال حرفه‌ای امروز برای استفاده حداکثری از این پتانسیل، برنامه‌های اقتصادی مختلفی وجود دارد.

ایران هم از این قضیه مستثنی نیست، به طوری که بخش اعظمی از جامعه را هواداران فوتبال تشکیل می‌دهد. از معلم گرفته تا کارمند و کاسب، اگر زمان برگزاری تیم محبوبشان باشد، کار را تعطیل می‌کنند که یا به ورزشگاه بروند و یا به تماشای فوتبال از تلوزیون بنشینند.

موضوع عجیب اما سود نبردن فوتبال ایران از این پتانسیل بالاست که دلایل مختلفی دارد؛ از منفعت‌هایی که برای افرادی خاص دارد گرفته تا روی کار بودن افراد ناشایست. برای مثال مهم‌ترین راه درآمدزایی در فوتبال دنیا، حق پخش تلوزیونی است، آمارها نشان می‌دهد که درآمد حاصل از فروش حق پخش تلوزیونی لالیگا و لالیگا ۲ از مرز ۲ میلیارد دلار می‌گذرد.

در ایران اما حق پخش تلوزیونی فعلا تحقق پیدا نکرده (براساس برآوردهای انجام شده، ارزش حق پخش لیگ برتر ایران حدود ۴۰۰ میلیارد تومان است) و فقط هر از چند گاهی، مسئولان شعار حل مشکل حق پخش تلوزیونی دادند. درست است که حل مشکل حق پخش تلوزیونی نیازمند همکاری دستگاه‌های مختلف است و کار آسانی نیست اما در این سال‌ها حرکت مثبت خاصی برای رفع این مشکل انجام نشده است.

اگر از موضوع حق پخش تلوزیونی بگذریم، راه‌های درآمدزایی دیگری مانند تبلیغات محیطی و فروش پیراهن در فوتبال وجود دارد که باشگاه‌های فوتبال در ایران باز هم به خاطر مسائل مختلف به آن درآمدها نمی‌رسند. در این میان یکی از راه‌های جدید درآمدزایی که سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال به سراغ آن رفتند، حق پخش اینترنتی است. این امتیاز فصل گذشته به شرکت متولی تبلیغات محیطی سپرده شد و برای لیگ نوزدهم و بیستم هم به یک هلدینگ تازه تاسیس واگذار شده است.

با این حال واگذاری حق پخش اینترنتی با ابهامات فراوانی روبرو است که در ادامه به مواردی از آن می‌پردازیم.

چرا درباره مزایده شفاف‌سازی نمی‌شود؟

براساس اعلام فدراسیون فوتبال در تاریخ ۲۷ فروردین ۹۷، یک فراخوان برای برگزاری مزایده حق پخش اینترنتی (IPTV) داده شد و به شرکت‌های متقاضی تا تاریخ ۲ اردیبهشت فرصت داده شد که پیشنهادات مالی و اجرایی‌شان را ارائه کنند. با این حال از این فراخوان تا زمانی که موسسه فراکاو به عنوان کارگزار سازمان لیگ معرفی شد، هیچ اطلاعات و جزئیاتی راجع به مزایده منتشر نشد به همین دلیل این شائبه وجود دارد که اصلا مزایده‌ای برگزار نشده باشد و اگر هم شده باشد، با اشکالاتی همراه بوده است.

در نتیجه شفاف‌سازی فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ راجع به مزایده IPTV باعث از بین رفتن شائبه‌ها می‌شود.

چرا درباره مبلغ قرارداد با فراکاو شفاف‌سازی نمی‌شود؟

براساس صحبت‌های درودگر با ایسنا، اعداد و ارقام قرارداد با فراکاو جزو موارد محرمانه قرارداد است اما آیا این ادعا درست است؟ طبق ماده ۲ قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، "هر شخص ایرانی حق دسترسی به اطلاعات عمومی را دارد، مگر آن که قانون منع‌کرده‌باشد. استفاده از اطلاعات‌عمومی یا انتشار آنها تابع قوانین و مقررات مربوط خواهد بود."

همچنین طبق ماده ۵، ۸ و ۲۲، "مؤسسات عمومی مکلفند اطلاعات موضوع این قانون را در حداقل زمان ممکن و بدون تبعیض در دسترسی مردم قرار دهند."، "مؤسسه عمومی یا خصوصی باید به درخواست دسترسی به اطلاعات در سریع‌ترین زمان ممکن پاسخ دهد و در هر صورت مدت زمان پاسخ نمی‌تواند حداکثر بیش از ده روز از زمان دریافت درخواست باشد. آیین‌نامه اجرائی این ماده ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این قانون بنا به پیشنهاد کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، به تصویب هیأت وزیران می‌رسد." و "ارتکاب عمدی این اعمال جرم است و مرتکب به پرداخت جزاء نقدی از سیصدهزار (۳۰۰.۰۰۰) ریال تا یکصدمیلیون (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال با توجه به میزان تأثیر، دفعات ارتکاب جرم و وضعیت وی محکوم خواهد شد: الف- ممانعت از دسترسی به اطلاعات برخلاف مقررات این قانون. ب- هر فعل یا ترک فعلی که مانع انجام وظیفه کمیسیون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات یا وظیفه اطلاع‌رسانی مؤسسات عمومی برخلاف مقررات این قانون شود. ج- امحاء جزئی یا کلی اطلاعات بدون داشتن اختیار قانونی. د- عدم رعایت مقررات این قانون در خصوص مهلتهای مقرر. چنانچه هر یک از جرائم یادشده در قوانین دیگر مستلزم مجازات بیشتری باشد همان مجازات اعمال می‌شود."

با این اوصاف فدراسیون فوتبال موظف است که اطلاعات مربوط به قرارداد حق پخش اینترنتی را در اختیار رسانه‌ها یا هر فرد ایرانی دیگری قرار دهد.

البته فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ قبلا هم نشان داده که علاقه‌ای به شفاف‌سازی ندارد.

آیا سایت‌های زیر نظر فراکاو برای IPTV پول می‌دهند؟

یکی دیگر از ابهامات قرارداد IPTV این است که آیا سایت‌هایی زیر نظر کارگزار سازمان لیگ برای استفاده از محتوای دیجیتال لیگ برتر همانند دیگر رسانه‌های تصویری موظف به پرداخت پول می‌شوند یا نه.

سهم باشگاه‌ها از IPTV چقدر است؟

درآمدهای حاصل از فوتبال به شکل‌های مختلفی در هر کشور بین باشگاه‌ها تقسیم می‌شود. برای مثال در مورد حق پخش تلوزیونی لیگ برتر انگلیس که در دنیا بیشترین ارزش را دارد، باشگاه‌ها مبالغ نزدیک به هم دریافت می‌کنند و همین موضوع باعث شده که همه باشگاه‌های انگلیسی از شرایط مالی بسیار خوبی برخوردار باشند.

یا در مورد تبلیغات محیطی لیگ ایران ۵۰ درصد از درآمد به صورت یکسان بین باشگاه‌ها تقسیم می‌شود و ۵۰ درصد باقی‌مانده براساس اطلاعت به دست آمده از ایسنا به شرح زیر تقسیم می‌شود:

باشگاه‌ها از رتبه اول تا شانزدهم، از شماره ۱۶ تا ۱۵ شماره‌گذاری می‌شوند. در ادامه تیم‌ها با تقسیم عدد مربوط به رتبه‌شان بر ۱۳۶ (مجموع ۱ تا ۱۶) سهم خودشان را متوجه می‌شوند. برای مثال تیم نخست ۱۱.۷۶ درصد (۱۱.۷۶=۱۳۶/۱۶)

با این حال سازمان اقتصادی فدراسیون فوتبال هنوز راجع به سهم هر تیم از درآمدهای حاصل از فروش IPTV توضیح نداده است. در این بین باید حق تیم‌های پرهواداری مانند استقلال، پرسپولیس، تراکتور، سپاهان و نساجی مشخص شود زیرا بیشتر مراجعه کنندگان به سایت‌ها برای تماشای محتوای لیگ برتر، هواداران این باشگاه‌ها هستند.

آیا فوتبال از تبلیغات انجام شده از محتوا سهم می‌برد؟

در اطلاعیه‌ای که سازمان لیگ و فدراسیون فوتبال راجع به واگذاری IPTV منتشر کرده است، مشخص نیست که آیا ۷۳ درصد سهم فوتبال شامل تبلیغات مختلفی که در ویدئوها وجود دارد، می‌شود یا فقط شامل مبلغی می‌شود که رسانه‌ها برای کسب مجوز از فراکاو برای استفاده از IPTV پرداخت می‌کنند، می‌شود. این هم یکی از موضوعاتی است که فدراسیون فوتبال باید راجع به آن شفاف‌سازی کند.

به گزارش ایسنا، این‌ها ابهامات مهمی است که هنوز فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ راجع به آن توضیح نداده‌اند. ابهاماتی که اگر پاسخ روشنی به آن داده شود، هم رسانه‌ها، هم باشگاه‌ها و هم هوادارانشان با اعتماد بیشتری نسبت به واگذاری IPTV و کمکی که می‌تواند به فوتبال بکند، پیدا می‌کنند.